Araştırmacı Yazar CELAL ÖCAL (Ropörtaj) : "Karşıyaka Belediye Başkanı Nevzat Çobanoğlu’na Saygı Duruşu"

29 Eylül 2024 Pazar 00:05

Hv. Plt. Alb. Nevzat Çobanoğlu[1]

1980-1989 Yıllarında Karşıyaka Belediye Başkanlığı görevi yapmış olan NEVZAT ÇOBANOĞLU, 17 Eylül 2024 günü vefat etti. Kendisiyle “Birinci Dünya Savaşı’nda İzmir Savunması” kitabımın hazırlık safhasında konuşmuş sorularımı cevaplandırmıştı..

CELAL- Sayın Nevzat Çobanoğlu Karşıyaka Belediye Başkanlığı’na seçilme sürecinizi anlatır mısınız?

NEVZAT- Ben Türk Hava Kuvvetlerinde Pilotluk yapmış askerim.Geçirdiği bir uçak kazasının ardından 1980 yılında görevimden istifa ederek emekli oldum.

CELAL- Kaza nasıl olmuştu?

NEVZAT- Görev uçuşundan dönüyordum.Kuleden iniş izni almıştım..Birden önümde kalkış yapan bir jet belirdi .Kule hata yapmış aynı zaman diliminde hem kalkış hem iniş yapan iki jet uçağına izin vermişti. Çarpıştık. Fırlatma kolunu çektim. Ağaçlık bir sahaya düştüm. Geceyi bir ağacın altında geçirdim. Kurtarma ekibi gün ışıyınca bana ulaştı. Kazada üç silah arkadaşım şehit düştü.

CELAL- Sonra.

NEVZAT- Emekliliğimi istedim. Bir sure geçti. 12 Eylül döneminin Ege Ordu Komutanı tarafından arandım. Komutan benden Karşıyaka Belediye Başkanlığı görevini almamı rica etti. Kabul ettim.

Tarihe meraklı çok okuyan bir kişiydim. Karşıyaka Şube Müdürlüğü görevim sırasında Foça Açık Cezaevi arazisi içinde eski bir top bataryası olduğunu öğrendim. Dört topluk bir batarya körfeze hâkim bir noktada duruyordu. Bataryanın 180 ton ağırlığındaki en büyük top’unu Karşıyaka’ya getirme yönünde girişimde bulundum. İzmir Belediyesi Karşıyaka Şube Müdürlüğü olarak ton’u bir liradan Hazine’ye 180 TL ödeyerek top’u satın aldım. Girne Bulvarının girişine şimdiki Yunuslar’ın bulunduğu yere yerleştirdim. Bakımını da yaptırdım. Top büyük ilgi gördü. Öğrenciler, İngiliz, Alman heyetleri ziyaret etti. Ancak bazı gazetelerde, top’un sergilenmesinden rahatsızlık duyan, kaldırılmasını isteyen yazılar da yayımlanmaya başladı. Direndim.

1984 Yılı yerel seçimlerinde yeniden aday oldum. Halk beni tanımış Karşıyaka’ya verdiğim hizmetlerden memnun kalmıştı. Karşıyaka Belediye Başkanlığı görevine yeniden seçildim. Bu görevim 1989 yılında sona erdi. (-1989)

Başkanlık görevinden ayrıldıktan sonra Karşıyaka Belediyesine ait olan topu, Kenan Evren yasal olmayan prosedürleri kullanarak İstanbul’a götürdü. Top halen, Harbiye’deki Askeri Müze önünde Seyit Onbaşı’nın heykeli ile birlikte sergilenmektedir. Seyit Onbaşı’nın böyle bir top’a (215 kilye) 275 kg ’lık top mermisini taşıdığı anlamı verilmeye çalışılsa da Seyit Onbaşının top’u başkadır.

CELAL- Sayın Nevzat Çobanoğlu Karşıyaka’ya böyle bir tarih anıtı dikmek nereden aklınıza geldi?

NEVZAT- Bir defa ben bir askerim. Türk Tarihini çok okudum. Asker oluşum nedeniyle İzmir’in işgal edilmesinin önlenmesinde katkı sağlamış bir “Gazi Top” un dağlarda atıl kalmasına gönlüm razı olmadı. Raylar üzerinde 360 derece dönebilen yan parçalarıyla o günlere kadar eksiksiz gelebilmiş bir topu İzmir’e kazandırmanın önemli olacağını düşündüm. O bir antikaydı. Sahip çıktım.

Türk Milleti olarak 1. Dünya Harbinde 8 cephede savaştık, 375 bin şehit verdik. 375 bin şehidin kemikleri 8 cephede toprakların altında çatılmış silahlar gibi yatıyordu, nöbet bekliyordu. Nitekim İstiklal Harbimizi kazandıran da onların ruhlarıydı. Türkiye’de Birinci Dünya Savaşı Şehitleri için bir anıt yapılmadı. Döneminde vazifesini yerine getirmiş, İzmir’in işgal edilmesini önlemiş bir top’un Karşıyaka’da sergilenmesi kadirşinastlık örneği, İzmir’in sahip çıktığı tarihi bir antika değer olacaktı. Bir kısım çevreler bu durumu anlamak istemedi karşı çıktı. Götürülmesi İzmir için kayıp olmuştur.

Topun etrafını Selçuklu sütunlarla süslemek istiyordum yarım kaldı. Top’un götürülmesine üzüldüm.

CELAL- (Birinci Dünya Savaşı Şehitlerine saygı anıtı projesini hazırlayan, mimarı, heykeltraş Ersin Oylu’ya Top’un hikayesini sorduk) Ersin Bey, Top’un dikilme düşüncesi nasıl oluştu, gelişmeler nasıl oldu?.

ERSİN- İzmir, İstiklâl Harbimizin bittiği yer olduğu için bir anıt dikmenin doğru olacağını düşündük. Top standart değildi. 180 ton ağırlığında, 360 derece dönebilen,altı kişiyle idare edilen, heykelvari bir topdu. Birinci Dünya Harbinde Sakız’ı bombalamış bir topdu. Menzili uzundu. İsmini okuttuğumuzda adının “Şişman Martha” olduğunu öğrendik. Karşıyaka’ya çok yakışmıştı. Osmanlı parasıyla alınmış hibe olmayan bir topdu. Çevre kompozisyonunu hazırladık. Bende bulunan Selçuklu dönemi iki sütunuda yerleştirecektik. Topu yerleştirdik ancak namlusunu hangi yöne çevirirsek çevirelim basın karşı çıkıyordu. Körfeze çevirdik Yunanistan’a ayıp olur dediler. Girne’ye çevirdik “Olmaz” dediler. Sonunda kaldırdılar. Bu sebeple tarihi bir antika top’u İzmir kaybetmiş oldu. Az daha hurdaya çıkarılacaktı. Neticede hikayesi acı oldu. Bir grup kişiliksiz basın mensubu İzmir’i bu tarih anıtından yoksun bıraktı.

NEVZAT- Gazi top’u Foça Yarı Açık Cezaevi’nin en yüksek tepelerinden binbir zorlukla aşağıya indirdik, günlerce sürdü. Görenler hayret ediyordu. 70 yıl dağın tepesinde kalmış kimsenin dikkatini çekmemiş. Biz ortaya çıkartınca kıymeti anlaşıldı.

13 Mayıs 1919 günü İron Duke zıhlısında müttefik devletler temsilcileri ve Harp gemileri komutanlarının katıldığı toplantıda İzmir’i işgal planı belirlenmişti. Söz konusu top, uzun ve önemli bir savunma görevinin ardından İngilizler tarafından işgal edilen Karaburun ve Kösten adası, Yunanlılar tarafından işgal edilen Sancakkale gibi, Fransızlar tarafından işgal edilen Urla ve Foça tabyalarına dahil Gazi Top’du.. Top once Bornova Topcu Tugayına oradan da İstanbul Harbiyedeki Askeri Müzeye götürüldü. Gazi top’un Karşıyaka’ya dikilmesi Karşıyaka Belediye Başkanlığı görevimin en heyecanlı en hazin hatırasıdır.

.....

Nevzat Çobanoğlu’nun verdiği bilgi ile Birinci Dünya Savaşı döneminde İzmir Körfezini savunan Foça Bataryası'nın varlığı hakkında ilk defa bilgi sahibi olundu. Devamında Menteş, Uzunada, Yenikale, Kilizman ve Mordoğan Bataryalarının varlığı ortaya çıktı [2]

Plt. Alb. Nevzat Çobanoğlu’nun Asker ve Belediye Başkanı olarak Karşıyaka’ya yaptığı büyük hizmetleri unutmuyor, aziz hatırasını saygı duruşunda bulunarak rahmetle anıyoruz.

CELAL ÖCAL