İngiltere Veri Koruma Birimi'nden uyarı: Şirketler çalışanlarını izlemek için beyin verilerini kullanabilir

İngiltere Veri Koruma Birimi (ICO) yetkilileri, şirketlerin gelecekte çalışanları izlemek veya işe almak için beyin izleme teknolojisini kullanabileceğini söylüyor. ICO'ya göre, "nöroteknolojinin" doğru şekilde geliştirilmemesi ve kullanılmaması halinde ayrımcılık tehlikesi var.

İngiltere'de dijital ve kültürel alanlarla medya sektöründeki gelişmeleri takip eden denetçi kamu kuruluşu ICO, "Teknolojinin Geleceği: Nöroteknoloji" başlığıyla, beyin ve sinir sisteminden elde edilen veriler olan "nöroveriler" hakkındaki ilk raporunu yayımladı.

Raporda, nöroteknolojinin gelecekteki bir dizi varsayımsal kullanım alanları inceleniyor. Bunlardan biri de iş yeri izlemeyle ilgili.

Elon Musk'ın kurduğu Neuralink gibi şirketler bilgisayarların insan beynine bağlanmasını sağlayacak yeni yollar keşfedince, raporda bu konular ele alındı.

Felçli hastalarda kullanım

ICO'dan Stephen Almond, "Baktığımız tüm göstergelere dayanarak, hem yatırımlarda hem de bu alanda geliştirilen patentlerde oldukça hızlı bir büyüme görüyoruz" dedi.

ICO, sıkı düzenlemelerin olduğu sağlık sektöründe nöroteknolojinin zaten kullanıldığını söylüyor.

Bundan 12 yıl önce bir bisiklet kazasında felç olan Gert-Jan Oskam'ın beynine yerleştirilen elektronik implantlar yeniden yürümesini sağladı.

Ve bu teknolojiye ticari ilgi de giderek artıyor.

Neuralink, implant edilebilir beyin-bilgisayar arayüzünün insanlar üzerinde denenmesi için izin aldı ve ticari bir ürün geliştirmekten henüz çok uzak olmasına rağmen şirketin değerinin şu anda 5 milyar dolar olduğu bildiriliyor.

Yapay zeka da yeni olasılıkların önünü açıyor, araştırma projeleri artık sadece beyin taramalarına dayanarak cümle ve kelime deşifreleri yapabiliyor. Bu durum, bilinci yerinde olan ama hareket edemeyen veya konuşamayan felçli hastalara yardımcı olabilir.

Dikkat ölçümü

Ancak rapor, nöroverinin ortaya çıkardığı sorunları keşfetmek için varsayımsal örnekler olarak kullandığı, gelecekte ortaya çıkabilecek teknolojilere odaklanıyor.

ICO, 4-5 yıl içinde "çalışan takibi genişledikçe, iş yerinin güvenlik, üretkenlik ve işe alım için rutin olarak nöroteknoloji kullanabileceğini" öne sürüyor.

Kasklar veya güvenlik ekipmanları, yüksek riskli ortamlarda bir çalışanın dikkatini ve odaklanmasını ölçebilir.

Almond, patronların da bunu bireylerin iş yerindeki strese nasıl tepki verdiklerini değerlendirmek için kullanabileceklerini belirtiyor.

Uzun vadede eğitimde giyilebilir beyin izleme cihazları öğrencilerin konsantrasyon ve stres seviyelerini ölçmek için kullanılabilir.

Nöropazarlama

"Nöropazarlama", tüketicilerin ürünlere verdikleri tepkilerin beyin aktivitesini ölçen tıbbi cihazlar kullanılarak değerlendirilmesine dayanıyor ve bu teknoloji halihazırda küçük, kontrollü araştırma ortamlarında sınırlı olarak kullanılıyor; ancak yararları konusunda önemli tartışmalar var.

ICO, gelecekte "tepkileri okuyabilen invazif olmayan cihazların tüketici tercihlerini uyarlamak için evde kullanılabileceğini" söylüyor.

Raporda ayrıca biraz fazlaca ileri görüşlü bir örnek olarak, gelecekte nöroteknoloji destekli kulaklıkların, hedefli reklamlar için kullanılan verileri toplayabileceğini hayal ediyor.

Rapor ayrıca oyun ve eğlence sektörlerinde de büyüme öngörüyor; bazı oyunlar ve "insansız hava araçları" halihazırda beyin okumaları yapan cihazlar tarafından kontrol ediliyor.

Ancak ICO, dikkatli bir şekilde geliştirilmediği takdirde teknolojinin ayrımcılığa neden olabileceğinden endişe ediyor.

Önemli sorular

ICO yetkilisi Almond, teknolojinin belirli grupları analiz ederken yanlış cevaplar verebileceğini, önyargılı olabileceğini söylüyor.

Ancak patronların bunu "nöroljik olarak normalden sapma gösteren özelliklere sahip belirli tiplere" karşı ayrımcılık yapmak için kullanma riski de öngörülüyor.

Kişinin kendisinin bile farkında olmadığı bazı özellikleri ortaya çıkarabilir.

Ayrıca rıza ile ilgili önemli sorular da gündeme getiriliyor. Rapora göre nöro-veriler bilinçaltında üretiliyor ve insanların ifşa edilen belirli bilgiler üzerinde doğrudan bir kontrolü yok.

"Teknolojinin hakkınızda neleri açığa çıkaracağını bilmiyorsanız, hakkınızdaki bu kişisel verilerin işlenmesine önceden gerçekten rıza gösterebilir misiniz?" sorusunu soran Almond şöyle devam ediyor:

"Çünkü bir kez açığa çıktığında, üzerinde nispeten daha az kontrol sahibi olursunuz."

ICO yeni nöro-veri kılavuzunu 2025 yılına kadar tamamlamayı hedefliyor.

Chris Vallance | BBC Teknoloji Muhabiri