İnsanı anlamaya adanmış bir ömür: Vefatının 4. yılında Prof. Dr. Doğan Cüceloğlu

Psikoloji dünyasının en önemli isimlerinden biri olan Prof. Dr. Doğan Cüceloğlu, yaptığı çalışmalarla birçok insanın yaşamına dokundu. Fikir ve eserleriyle Türk halkının gönlünde yer eden Cüceloğlu, vefatının dördüncü yılında anılıyor.

Mehmet Doğan Cüceloğlu, Mersin'in Silifke ilçesinde 11 çocuklu bir ailenin son çocuğu olarak 1938'de dünyaya geldi. 

On yaşındayken annesini kaybeden Cüceloğlu ilkokul ve ortaokulu Silifke’de tamamladı.

Cüceloğlu için okulun ilk yılları zorlu geçmişti. Cüceloğlu, bu yılları şöyle anlatıyor:

"İlkokulun ilk günü, öğretmenim yoklama sırasında adımı okudu. Ancak iki ismim olduğunu bilmiyordum ve soyadımızın Cüceloğlu olduğunu da bilmiyordum. Silifke'deki mahallemizde herkes bize Cüceloğlu değil, Cüceler derdi."

Başka kimse cevap vermeyince, muhtemelen sözü edilen kişinin kendisi olduğunu hisseden Mehmet Doğan Cüceloğlu durumu fark etti ancak öğretmeni tarafından kendini tanımadığı için azarlandı.

Bu yaşadığı deneyimden sonra okuldan soğudu ve hastalandı. Sarhoş bir iğnecinin yanlış tedavisi nedeniyle bacaklarından birinde ömür boyu sürecek bir engel oluştu. Başlangıçta yürüyemeyen Cüceloğlu, annesinin eski usul tedavileri ile tekrar ayağa kalktı.

Öğretmeninin teşvikiyle psikolojiye yöneldi

Bir yıl sonra ilkokula yeniden başladı. Bu sefer şanslıydı. İlk öğretmeninin aksine, ikinci öğretmeni Muazzez Aktolga neşeli bir insandı. İlk yaşadığı deneyimden sonra Cüceloğlu için okul artık daha farklı anlamlar ifade eder. Ortaokulu üçüncü olarak tamamladı.

Subay ağabeylerinin desteğiyle lise eğitimine Ankara'da devam etti. Ankara Atatürk Lisesi'nde, Cüceloğlu üzerinde güçlü bir etkisi olan milliyetçi edebiyat öğretmeni Cahit Okurer ile tanıştı. Okurer’in teşvikiyle mühendislik okumaktan vazgeçip psikoloji alanına yöneldi.

İstanbul Üniversitesi Psikoloji Bölümüne kaydolan Cüceloğlu, mezun olduktan sonra ABD'deki Illinois Üniversitesinde Bilişsel Psikoloji (algılama, düşünme, iletişim) alanında doktorasını yaptı.

Doktora sırasında yaptığı ve 11 yıl süren ilk evliliğinden 3 çocuğu olan Cüceloğlu, Türkiye'ye dönmeye karar verdi.

[Prof. Dr. Doğan Cüceloğlu ve oğlu Timur Cüceloğlu. Fotoğraf: AA]

Doktorasını takiben Türkiye’ye dönerek İstanbul Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi ve Boğaziçi üniversitelerinde öğretim üyeliği görevlerinde bulundu.

Milletine hizmet etmek için Türkiye'ye döndü

1980 yılında Hacettepe ve Boğaziçi üniversitelerinde ve "Fulbright" bursuyla gittiği Berkeley'deki Kaliforniya Üniversitesinde ziyaretçi öğretim üyesi olarak görev aldı. ABD'nin Fullerton şehrindeki California Eyalet Üniversitesinde 1980-1996 arasında çalışmalarını sürdürdü.

1996 yılında bir kez daha Türk milletine hizmet etmek için Türkiye'ye döndü. Bu yıldan itibaren Cüceloğlu ilişkiler, aşk, evlilik ve kişisel psikoloji üzerine birçok kitap yazdı. Psikolojiye asıl katkısının gelişim psikolojisi alanında olduğunu düşünen Cüceloğlu, ikinci evliliğini aile terapisti Yıldız Hacıevliyagil Cüceloğlu ile yaptı.

Türkiye'de öğrencilere, öğretmenlere, ebeveynlere ve iş insanlarına yönelik seminer, konferans ve atölye çalışmaları düzenledi.

Doğan Cüceloğlu, 16 Şubat 2021 tarihinde İstanbul Beşiktaş'ta yaşadığı evde hayatını kaybetti. (TRT)