Sudan’da çatışan iki taraf da yanlış hesap mı yaptı?

Arabuluculuk çok ve çatışmlar acımasızca şiddetleniyor.

Görünüşe göre Hartum'da savaşan tarafların hesapları yanlış çıktı. Her taraf, diğerini yok edecek ve ülkenin siyasi sahnesinde kontrolünü elde edecek bir şimşek savaşına inanıyordu. Ancak on kanlı gün savaşı sona erdirmedi ve her iki taraf da kesin bir zafer kaydetmeyi başaramadı.

Çatışmalarda her iki taraftan binlerce asker ölürken, binlercesi de yaralanırken yüzlerce sivil hayatını kaybetti. Her iki taraf da savaşın ne zaman ve nasıl biteceğini bilmediğini itiraf ediyor. Sonu olmayan bu durum karşısında, uluslararası, bölgesel ve yerel toplum, savaşan iki tarafın liderlerini bir müzakere masası etrafında bir araya getirmek için arabuluculuk yaptı. Ancak Sudanlıların arzu ettiği çatışmanın durdurulmasına henüz ulaşılmış olmaktan çok uzak. Çatışmanın ikinci gününde, Hükümetlerarası Afrika Kalkınma Otoritesi (IGAD), ateşkes arabuluculuğuna öncülük etmesi için Kenya, Güney Sudan ve Cibuti cumhurbaşkanlarını Hartum'a gönderme niyetini açıkladı. Ancak arabuluculuk gerçekleşmedi.  Sudan Ordu Komutanı Abdulfettah el-Burhan’ın koşulların ülkeye güvenli bir şekilde ulaşmalarına izin vermediği bahanesini sunması üzerine üç cumhurbaşkanı da Sudan'a gelmedi.

Afrika Birliği Barış ve Güvenlik Konseyi, Afrika devlet başkanlarının güvenliğin olmaması nedeniyle ülkeye ulaşamaması üzerine bir toplantı düzenleyerek, sadece çatışmayı durdurmak için müdahale etme isteğini ve savaştan kaynaklanan büyük insani ve maddi kayıpları dile getirdi.

Öte yandan hem Suudi Arabistan hem Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), çatışmayı durdurmak için Burhan ve Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) Komutanı Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti) ile acil temaslarda bulundu. Suudi Arabistan ve BAE ayrıca ABD ve İngiltere’nin de dahil olduğu uluslararası dörtlü bir grupta etkin rol oynuyor. Ancak bu temaslar ne Burhan ne de Hamideti’yi müzakere masasına dönmeye ikna etmeyi başaramadı.

Birkaç gün süren şiddetli çatışmaların ve büyük insani ve maddi kayıpların ardından Burhan, verdiği bir röportajda HDK’nın Hartum dışına çekilmesi şartıyla ​​​​müzakere etmeye hazır olduğunu ifade etti. Öte yandan HDK Komutanı, insani ve geçici ateşkese hazır olduğunu söyledi. Ancak Hamideti de Ordu Komutanı Burhan’ın görevden alınmasını şart koştu ve Burhan’ı demokratik geçiş sürecinin önünde bir engel olarak gördü.

Sudan'ı yöneten iki generalin yeni ‘dostu’ İsrail de arabuluculuk hattına girdi. Hem Burhan hem Hamideti’nin Tel Aviv ile temasa geçtiğini, iki isim arasında sükunet ve arabuluculuk mesajları verildiği ifade edildi. Bu, siyasi partilerin reddini açıkladıkları tek arabuluculuk oldu.

Rus Wagner grubunun kurucusu Yevgeniy Prigojin, ‘dostları’ Burhan ile Hamideti arasındaki savaşa seyirci kalmadı. En tehlikeli Batılı olarak kabul edilen Prigojin, eski Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir döneminde Sudan ‘Cumhuriyet Madalyası’, 2020 yılında da Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan tarafından takdim edilen ‘İki Nil Madalyası’nı aldı. Prigojin ‘her iki taraftan da gördüğü saygı’ göz önüne alındığında, ateşkesi sağlamaya hazır olduğunu söyledi.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Burhan ve Hemeti ile telefon görüşmelerine devam ederek, çatışmaları durdurma ve müzakere masasına geri dönme çağrısında bulundu. Sudanlı halkın demokratik bir sivil yönetim isteğine boyun eğmeleri gerektiğini vurguladı. Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal bin Ferhan da aynı çağrıları yaptı. Ancak Burhan ve Hamideti, Hartum'da ve ülkenin diğer bazı şehirlerinde hâlâ birbirleriyle savaşıyor.

Yerel düzeyde, ‘ulusal ve sivil figürler’ olarak adlandıran kişiler tarafından başlatılan bir kampanya da dahil olmak üzere, ikiliyi savaşı durdurmaya iten birkaç arabuluculuk girişimi ortaya çıktı. Uluslararası toplumdan, tarafları savaşı durdurmak için güçlü baskı uygulama taleplerinde bulunuldu. Ancak bu, ‘arabuluculuk’ veya girişim düzeyine yükselmedi ve savaşa karşı sivil muhalefet şeklinde sınırlı kaldı. Öte yandan, Medya, imzacıların iki taraf arasındaki mevcut anlaşmazlığı sona erdirmek, savaşı durdurmak ve sivil demokratik yolu yeniden kurmak için bir müzakere masasında bir araya getirme çabalarını bildirdi. Ancak Al-Araby TV’nin aktardığına göre eski iktidar koalisyonu ‘Özgürlük ve Değişim’ ordu ile kalıcı bir ateşkesle sonuçlanması beklenen HDK arasındaki arabuluculuğa öncülük ediyor.

Şarku’l Avsat’a konuşan birçok haber kaynağı, ABD, Afrika ve Arap çabalarıyla, adı geçen iki lideri Afrika veya Arap başkentinde bir görüşme masasında bir araya getirmek için şu anda çaba harcandığını bildirdi. Bu HDK liderinin danışmanı Faris en-Nur'un bir televizyon röportajında buna işaret ederek "Uluslararası toplumla birlikte ateşkes yapmak için çalışıyoruz ve yakında insan hakları sorunlarını ele almak için müjde bekleyin” ifadelerini kullandı.

Ancak, birkaç gün önce Sudan ordusunun lideri Abdulfettah el-Burhan'ın dediği gibi, kimse Generaller Savaşı'nın sonunun ne olacağından emin değil, bu da zafer hesaplarının yanlış olabileceğini düşündürüyor.

Şarku'l Avsat Ortadoğu Haber Ajansı

Hartum / Ahmed Yunus