Büyük güçler neden "Ay Madenciliği" için savaşıyor?

Ay'daki altın potansiyelinden bahseden NASA, Ay madenciliğini gündeme getirdi.

ABD, Çin ve Hindistan gibi büyük güçler dünyanın tek doğal uydusu Ay'da bulunan elementler hakkında daha fazla bilgi edinmeye çalışırken cuma günü Rusya ise 47 yıl sonra Ay'a iniş yapan ilk uzay aracını fırlattı. 

Rusya, Ay'a yönelik daha fazla misyon başlatacağını, ardından ise Çin ile ortak bir misyon gönderme, hatta orada bir üs kurma olasılığını araştıracağını bildirdi.

Ay'daki altın potansiyelinden bahseden NASA, Ay madenciliğini gündeme getirdi. 

Büyük güçler, Ay'da ne olduğuyla niçin bu kadar ilgileniyor?

Gezegenimizden 384 bin 400 kilometre uzaklıkta olan Ay, dünyanın kendi eksenindeki dönüşünü hafifletiyor. Ayrıca dünya okyanuslarında gelgitlere neden oluyor.

Ay'ın yaklaşık 4,5 milyar yıl önce devasa çarpışma neticesinde enkazın bir araya gelmesiyle oluştuğu düşünülüyor. 

Ay'daki sıcaklıklar değişiklik gösteriyor. Günde altı saatten fazla güneş ışığına maruz kaldığında sıcaklık 127 santigrat dereceye yükselirken karanlıkta ise yaklaşık eksi 173 dereceye düşebiliyor.

Ay'ın egzosferi güneşten gelen radyasyona karşı koruma sağlamıyor. 

Su

NASA’nın bildirdiğine göre, Ay'da suya ilişkin ilk kesin keşif 2008 yılında Hindistan'ın Chandrayaan-1 misyonu tarafından yapıldı.

Tespit edilen hidroksil molekülleri ay yüzeyine yayılmış ve kutuplarda yoğunlaşmış haldeydi. 

İnsan hayatı için elzem olan su, aynı zamanda roketleri harekete geçirmek için kullanılan hidrojen ve oksijen kaynağı da olabilir.

Helyum-3

Helyum-3 dünyada nadir bulunan bir helyum izotopudur. Ancak NASA, bu maddenin Ay'da 1 milyon ton kadar bulunduğunun tahmin edildiğini söylüyor.

Avrupa Uzay Ajansı'nın (ESA) bildirdiğine göre bu izotop bir füzyon reaktöründe nükleer enerji sağlayabilir, ancak radyoaktif olmadığı için tehlikeli atık üretmeyecektir.

Nadir toprak elementleri

Boeing tarafından yapılan araştırmaya göre, akıllı telefonlarda, bilgisayarlarda ve ileri teknolojilerde kullanılan nadir toprak elementleri olan skandiyum, itriyum ve diğer 15 lantanit Ay'da mevcut halde.

Ay madenciliği nasıl işliyor?

Net bir yöntemi bulunmuyor. 

Bunun için ayda bir tür altyapı kurulması gerekecek.

Ay'ın koşulları, zor işlerin çoğunu robotların yapması gerektiği anlamına gelse de, Ay'daki su insanların uzun süreli varlığına imkan sağlayabilir. 

Yasalar nedir?

Bu yöndeki yasalar belirsizlikler ve boşluklarla dolu

Birleşmiş Milletler Dış Uzay Anlaşması (1966), hiçbir ülkenin Ay ya da diğer gök cisimleri üzerinde egemenlik iddiasında bulunamayacağını, uzayın keşfinin tüm ülkelerin yararına gerçekleştirilmesi gerektiğini söylüyor.

Ancak hukukçular, özel bir kuruluşun Ay'ın bir bölümü üzerinde egemenlik iddia edip edemeyeceğinin belirsiz olduğunu söylüyor.

RAND Corporation geçen yıl yayınladığı bir yazıda, "Bu potansiyel yüksek risklere rağmen uzay madenciliği nispeten az sayıda mevcut politika veya yönetişime tabidir" ifadeleri yer almıştı. 

Devletlerin Ay'da ve Diğer Gök Cisimlerindeki Faaliyetlerini Düzenleyen Ay Anlaşması’nda (1979), Ay'ın hiçbir parçasının herhangi bir devletin, uluslararası hükümetler arası veya hükümet dışı kuruluşun, ulusal kuruluşun veya hükümet dışı kuruluşun ya da herhangi bir kişinin mülkü olmayacağı belirtiliyor. 

Bu madde hiçbir büyük uzay gücü tarafından onaylanmadı. ABD, 2020 yılında, adını NASA'nın Artemis programından alan Artemis Anlaşmalarını ilan ederek, Ay'da güvenli bölgeler oluşturulmasıyla mevcut uluslararası uzay hukukunu geliştirmeyi amaçladı.

Rusya ve Çin ise bu anlaşmaya katılmadı.

Kaynaklar:

Independent Arabia, Reuters, Independent Türkçe, Şarku'l Avsat, AFP