Boris Johnson'ın yerini kim alacak: 10 Numara'da oturmak için yarışan 9 isim

BURSA ARENA / Haber Merkezi

Eski Dışişleri Bakanı Liz Truss, Margaret Thatcher'ın tarzını sahiplenmesiyle öne çıkarken, Nadhim Zahawi hızlı yükselişi, Rishi Sunak ise iddialı duruşuyla göze çarpıyor.

Birleşik Krallık (BK) Başbakanı Boris Johnson, kabinesindeki istifa dalgasının ardından görevi bıraktığını duyurdu. 

Johnson bugün BK Başbakanlık Ofisi önünde yaptığı açıklamada, "Siyasette hiç kimse vazgeçilemez değildir" diyerek, Parlamento'nun talebi üzerine istifa ettiğini açıkladı.

"Dünyanın en iyi işini bıraktığı için üzgün olduğunu" söyleyen Johnson, yeni başbakan seçimi için takvimin haftaya açıklanacağını belirtti.

Salı gününden beri 53 parlamenterin istifa ettiği Johnson hükümeti, en çalkantılı dönemlerinden birini yaşıyor.

Yerine kim geçecek?

Financial Times’ın aktardığına göre kapalı kapılar ardında Johnson yerine BK Başbakanı olacak potansiyel adaylar arasında yarış başladı.

Muhafazakar Parti lideri istifa ettiğinde, parti içinde yeni bir seçim yapılıyor. Mevcut kurallara göre, aday olabilmek için 8 Muhafazakar Parti milletvekilinin desteğine ihtiyaç var.

Tüm adaylar adaylığını ilan ettikten sonra, sadece iki kişi kalana dek parlamanterler bir dizi oy kullanacak. Son iki milletvekili kaldığında ise sadece milletvekilleri değil, ülke çapındaki tüm Muhafazakar Parti üyeleriyle kazanan belirlenecek.

Bu nedenle Johnson kabinesinin üst düzey üyeleri, seçim yarışına hazırlanıyor. Johnson’ın yerini almak için bir dizi önemli siyasetçinin yarışması bekleniyor. 

Financial Times, önde gelen ilk 6 adayı şöyle sıraladı:

Liz Truss

Eylül 2021’den beri Dışişleri Bakanı olarak görev yapan Liz Truss, BK tarihinde bu pozisyona gelen ikinci kadın olmuştu.

Truss, kritik bir G20 toplantısı için Endonezya’daydı. Ancak Johnson’ın istifasının ardından başbakanlık yarışına başlamak üzere Londra’ya dönme kararı aldı.

Bu nedenle Endonezya’daki toplantısını yarıda kesen Truss, başbakanlık için yarışacağına dair ilk sinyali verdi.

Sadık bir Brexit destekçisi olan Truss’ın Eski Başbakan Margaret Thatcher'ın tarzını sahiplenmeye çalıştığı yorumları yapılıyor.

Nadhim Zahawi

55 yaşındaki parlamenter, Johnson'ın başbakanlığı döneminde önce koronavirüs pandemisinde aşı bakanı, ardından eğitim bakanı olarak atanıp hızlı bir yükseliş gösterdi.

Zahawi şimdiye dek Johnson’ın sadık bir destekçisi olarak nitelendi. Zira bu hafta Johnson’a güvenini kaybettiğini söyleyerek istifa eden Maliye Bakanı Rishi Sunak’ın yerine getirilmişti.

Öte yandan Muhafazakar Parti içindeki adı verilmeyen müttefiklerinden biri, "Nadhim, bir süredir parlamento partisinde çok çalışıyor. Yarışacağından kimsenin şüphesi yok ve bence kazanma şansı yüksek" dedi.

Rishi Sunak

Bu hafta istifasını veren Eski Maliye Bakanı Sunak, kısmen koronavirüs pandemisindeki istikrarlı performansı sayesinde Johnson'ın yerine geçeceği düşünülen favori isimlerden.

Ancak Sunak’ın itibarı, kısa süre önce eşinin vergi usulsüzlüğünün ortaya çıkmasıyla sarsıldı. Bunu Sunak’ın kendisinin de ABD yeşil kartına sahip olduğunun anlaşılması izledi.

Yeşil kart veya esmî ismiyle Daimî İkametgâh Kartı, ABD Göçmenlik ve Vatandaşlık Yasası uyarınca ülkede kalıcı ikamet ve çalışma hakkını sağlayan ve bu hakkın verildiğine delil olması için verilen bir belge.

Sunak'ın salı akşamı verdiği istifa, 42 yaşındaki siyasetçinin Johnson'ın yerini almaya aday olduğunun göstergesi diye niteleniyor.

Öte yandan bazı parlamenterler Sunak'ın siyaseti bırakmayı tercih edebileceğini öne sürüyor. Johnson'a yazdığı istifa mektubunda Sunak, şöyle demişti:

“Bunun benim son bakanlık işim olabileceğinin farkındayım.”

Sajid Javid

Sağlık Bakanı olarak görev yapan Javid, kabinede istifasını sunan ilk isim olmuştu. Javid, 2019’da da Muhafazakar Parti liderliğine adaylığını koymuştu.

52 yaşındaki parlamenter, daha önce İçişleri Bakanlığı görevini de yürütmüştü.

Siyasetçi Johnson’a karşı istifa dalgasını tetikleyen kişi olduğu için şu anda hem avantajlı hem de dezavantajlı konumda. Javid, Johnson muhaliflerinin desteğini kazanırken, destekçilerini sinirlendirmiş olabilir.

Penny Mordunt

Dış Ticaretten Sorumlu Devlet Bakanı olarak görev yapan Penny Mordaunt’un uzun süredir Johnson’a muhalif olduğu düşünülüyor. 49 yaşındaki siyasetçi geçen ayki güven oylamasında Johnson'ı destekleyip desteklemediğini söylemeyi reddetmiş ama şöyle demişti:

“Bu başbakanı ben seçmedim.”

Mordaunt, 2016 referandumunda Brexit'in de büyük bir destekçisiydi. Aynı zamanda liberal Muhafazakar milletvekillerini temsil eden One Nation komitesine üye.

Mordaunt'un müttefiklerinden biri, onun partinin farklı kanatlarını birleştirmeye çalışacağını söylüyor.

Tom Tugendhat

Dışişleri Bakanlığı'nda Dış İlişkiler Komitesi’nin başkanı olarak görev yapan Tugendhat, Johnson'dan hoşlanmadığını ve bir sonraki başbakan olma arzusunu hiç gizlemedi.

49 yaşındaki siyasetçi 2010'da parlamentoya girmeden önce Irak ve Afganistan savaşlarında görev yapmıştı.

Diğer adaylar

Şanslarının daha az olduğu ama bir sürprizle yarışa katılabileceği düşünülen siyasetçiler arasında, Eski Sağlık Bakanı Jeremy Hunt da yer alıyor. Hunt, 2019’daki yarışı Johnson karşısında kaybettikten sonra parlamentonun arka sıralarına düşmüştü.

Bir diğer potansiyel aday da  Savunma Bakanı Ben Wallace. Siyasetçi Johnson'ın gitmesi gerektiğini söylemiş ama başbakan kim olursa olsun bu ülkeyi güvende tutma yükümlülüğünü öne sürerek istifa etmemişti.

Başsavcı Suella Braverman da istifasını vermemesine rağmen liderlik için yarışacağını söylemişti.

Kabinede istifa dalgasını ne tetikledi?

Hükümeti sarsan istifalar, Muhafazakar Parti'nin Parlamento'daki Grup Yöneticisi Chris Pincher hakkındaki taciz iddialarına dair salı günü ortaya çıkan yeni bilgilerin ardından geldi.

Pincher'ın 28 Haziran'da başkent Londra'daki bir özel kulüpte aralarında bir parlamenterin de olduğu iki kişiyi elle taciz ettiği öne sürülmüştü.

Pincher ise daha sonra partide "çok fazla içki içtiğini ve kendini utandırdığını" söyleyerek istifa etmişti. Muhafazakar Parti içinde başlatılan soruşturmanın ardındansa Pincher'ın partiden ihraç edilmeyeceği açıklanmıştı.

Bunun ardından 6 kişi daha Pincer hakkında geriye dönük olarak "uygunsuz davranış" şikayetinde bulunmuştu. Söz konusu şikayetlerden bazıları 10 yıldan daha eski olaylara ait.

Salı günüyse Johnson'ın Pincher hakkındaki benzer şikayetlere dair 2019'dan beri bilgisi olduğu, buna rağmen hiçbir işlem yapmadığı ve Pincher'ı partinin grup yöneticisi olarak atadığı öne sürülmüştü. Başbakan da söz konusu iddiaları kabul etmiş ve pişman olduğunu söylemişti.

Johnson'ın açıklamalarına tepki gösteren parlamenterler de art arda istifa etmeye başladı.

Son dönemde Johnson "Partygate skandalı" nedeniyle de gündemden düşmüyor.

Başbakanın Mayıs 2020 ile Nisan 2021 arasında, Kovid-19 tedbirleri kapsamında duyurulan sokağa çıkma yasağını ihlal ederek, BK Başbakanlık Konutu ve Ofisi'nin yer aldığı Downing Sokağı'nda 15 farklı etkinlik düzenlediği ortaya çıkmıştı.

Johnson'ın ülkeye yasadışı yollardan giren kişileri Ruanda'ya gönderme planı da büyük tepki toplamıştı.

İstanbul / Şarku’l Avsat,
Independent Türkçe, Financial Times, Washington Post, The Guardian