Başörtüsü düzenlemesini de içeren anayasa değişikliği teklifi Meclis'e sundu: Teklifte neler var?

Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) “başörtüsüne anayasal güvence ve ailenin korunması” gerekçesiyle hazırladığı anayasa değişikliği önerisi, ittifak ortakları Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ve tek milletvekili bulunan Büyük Birlik Partisi (BBP) ile birlikte 336 milletvekilinin imzasıyla TBMM Başkanlığı’na sunuldu.

Anayasa’nın din ve vicdan hürriyetini düzenleyen 24. maddesi ve aile ve çocuğun korunmasına ilişkin 41. maddesinde değişiklik öngören teklif, kamu ve özel sektör dahil hayatın hiçbir alanında, dini inancı nedeniyle başörtüsü veya kıyafeti nedeniyle hiçbir kadının ayrımcılığa tabii tutulamayacağını öngörüyor.

Anayasa değişikliği teklifini AKP Grup Başkanı İsmet Yılmaz, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, TBMM Başkanı Mustafa Şentop ve  BBP Genel Başkanı Mustafa Destici de imzaladı.

AKP Grup Başkanvekili Özlem Zengin, anayasa değişikliği teklifini TBMM Başkanlığı’na sunmadan önce AKP ve MHP’li kadın milletvekilleriyle basın toplantısı düzenledi.

Zengin "Teklifimizde; başörtülülerin de başı açıkların da hakkını savunuyoruz. Kısaca kadınların özgürlüğünü savunuyoruz” dedi.

‘Kadınlara karşı soykırım’

Zengin, geçmişte başörtüsü yasağı döneminde kendisinin de yaşadığı sıkıntıları anlatırken, duygulandı.

Başörtüsü yasaklarını kadınlara yönelik “soykırım” olarak nitelendiren Zengin, CHP’nin bu teklife destek vermemesi hakkındaysa şu yorumu yaptı:

“'Bu yasaklar bitti, helalleşelim olsun bitsin' nidalarını çok yaralayıcı buluyorum. Sussalar bizim açımızdan değerli tavır içinde olacaklar.

“Başı açık ya da kapalı olmak anayasanın da üstünde bir haktır. Eğer bunu teminat altına alacaksak anayasayla olur. Kanunla teminat altına alınan kanunla değişir. CHP'nin kanun teklifine, hayır diyoruz, içeriğine hayır diyoruz.

“Şu an Türkiye'de hiçbir konuda yasak yok. Hiçbir yerde bir sorun yokken sizce neden CHP böyle bir teklif verdi? Sözlerimiz itibar görmüyor, sizin yazılı bir şeye ihtiyacınız var, diyerek yapılmıştır.

“Türkiye'de kadınlar da erkekler de değişti. CHP bu değişimi görüyor, görmek zorunda. Teklifimiz sadece başörtülü kadınları değil, başı açık kadınların da özgürlüğünü savunuyor. Bu anayasa değişikliği en önemli anayasa değişikliğidir.”

Anayasa değişikliği teklifinin genel gerekçesinde, anayasadaki laiklik ilkesine dikkat çekilerek, “Hiçbir zaman dinsizlik anlamına gelmeyen lâiklik ilkesi, her ferdin istediği inanca, mezhebe sahip olabilmesi, ibadetini yapabilmesi ve dinî inançlarından dolayı diğer vatandaşlardan farklı bir muameleye tâbi kılınmaması anlamına gelir. Hiç kimse vicdan, dini inanç ve kanaati sebebiyle temel hak ve hürriyetlerini kullanmaktan, kamu veya özel kesim tarafından sunulan mal ve hizmetlerden yararlanmaktan yoksun bırakılamaz” görüşüne yer verildi.

Düzenleme gerekçesi: Bir daha maruz kalmasınlar diye

Başörtüsüne ilişkin anayasa değişikliğinin gerekçesi şöyle ifade edildi:

“Ülkemizin başı örtülü ve başı açık kadınları her türlü temel hak ve hürriyetim kullanabilmekte, kamu veya özel kesim tarafından sunulan mal ve hizmetlerden yararlanabilmektedir.

“Ancak dini inancı sebebiyle başım örten ve kıyafet tercihinde bulunan kadınların; yasal ve idari düzenlemeler veya fiili uygulamalarla, insan onuruyla bağdaşmayan, anayasaya aykırı, ayrımcı ve çağ dışı uygulamalara bir daha maruz bırakılmamaları amacıyla anayasal güvence getirilmektedir.”

Aile düzenlemesine ‘sapkınlık’ gerekçesi

Anayasa’nın 41. maddesindeki ailenin korunmasına ilişkin değişiklik gerekçesinde ise “Türk devletinin güçlü olmasının” ancak “güçlü aile” ile mümkün olacağı vurgulandı.

Genel gerekçede, “Türk toplumunun temeli olan aile yapısını korumak ve aileye yönelik her türlü tehlike, tehdit, saldırı, çürüme ve sapkınlığa karşı tedbir almak devletin asli görevidir” denilirken, madde gerekçesinde de düzenlemenin amacı şöyle ifade edildi:

“Maddeyle yalnızca kadın ve erkek olmak üzere iki farklı cinsiyetten bireylerin birbiriyle elenerek evlilik birlikteliğini oluşturabileceği açıkça düzenlenmekle, bunun dışındaki hiçbir birlikteliğin evlilik birliği olarak kabul edilmeyeceği ve evlilik birliğinin eşler arasında yani kadın ve erkek arasında eşitliğe dayandığı kabul edilmiş olmaktadır.

Dini inanç nedeniyle başörtüsü ve kıyafet giyilmesi engellenemeyecek

Teklifin Anayasa’nın 24. maddesine iki fıkra eklenmesini içeren düzenlemeyle, kadınların başı açık veya örtülü olması nedeniyle temel haklarını kullanmasının önüne geçilemeyeceği öngörülüyor.

İkinci fıkrayla da “dini inancı” nedeniyle kadınların başını örtmesi veya kıyafetinden dolayı hayatın hiçbir alanında engellenemeyeceği öngörülüyor.

Ayrıca üniforma giymek zorunda olan kadınların da dini inancı gereği başını örtmesi veya kıyafet tercihinin engellenemeyeceği yer alıyor.

Evlilikte kadın ve erkek koşulu

Teklifte, 41. maddenin ise başlığı "Ailenin korunması, evlilik birliği ve çocuk hakları" şeklinde değiştirilirken, maddeye "Evlilik birliği, ancak kadın ile erkeğin evlenmesiyle kurulabilir" hükmü ekleniyor.

Muhalefet ortak tutum arayışında

Anayasa teklifinin Meclis'te doğrudan kabul edilebilmesi için 400 milletvekilinin; referanduma götürülebilmesi için ise 360 milletvekilinin oyu gerekiyor.

Muhalefet partileri, AKP’nin seçimlerde avantaj sağlamak için “üç sandık koyacağı” ve başörtüsü konusunu seçim malzemesi yapabileceği gerekçesiyle, referandum koşulu doğuracak bir tutum içinde olmama taktiği izleyecek.

Altılı Masa’da yer alan siyasi partilerin önümüzdeki günlerde, bir araya gelerek, bu konuda ortak tutum belirlemesi bekleniyor.

HDP de temel hakların referandum konusu yapılmasına karşı olduğu için tek başına destek olma tavrı alması beklenmiyor.

Seçim takvimi gözetilecek

AKP, anayasa değişikliği teklifini Meclis’teki görüşme sürecini, referandum olasılığına karşı “üç sandık” koyabilmek için seçim takvimine göre belirlemeyi planlıyor.

Bu çerçevede, değişiklik teklifinin bütçe görüşmelerinden sonra komisyonda görüşülebileceği, ancak referandum olasılığının güçlü görülmesi halinde Meclis gündemine hemen alınmayabileceği, seçim takvimi işlemeye başladıktan sonra Genel Kurul’a getirilebileceği belirtiliyor.

Şubat’ı bulabilir

Anayasa değişikliği teklifin bütçe görüşmeleri sonrasında TBMM Anayasa Komisyonu’nda görüşülebileceği belirtilirken, Genel Kurul’daki görüşme sürecinin, Şubat ayını bulabileceği kulislerde konuşuluyor.

Tartışma nasıl başladı?

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu 3 Ekim'de bir video tweet yayımlayarak başörtüsü tartışmalarını ortadan kaldırmak için yasa teklifi vereceklerini açıklamıştı.

Teklif, 4 Ekim’de TBMM Başkanlığı’na sunulmuştu.

İkisi yürürlük ve yürütme maddesi olmak üzere toplam 3 maddelik kanun teklifinin birinci maddesinde şu hüküm yer almıştı:

“Kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilen ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile üst kuruluşlarına bağlı olarak bir mesleği icra eden kadınlar, yürüttükleri mesleğin icrası kapsamında giyilmesi gerekli cübbe, önlük, üniforma vb. dışında kıyafet giymek ya da giymemek gibi temel hak ve özgürlükleri ihlal edecek biçimde herhangi bir zorlamaya tabi tutulamaz.”

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 5 Ekim'de partisinin TBMM Grup Toplantısı'nda yaptığı konuşmada "Gelin başörtüsü konusunda çözümü yasa değil Anayasa düzeyinde sağlayalım" demişti.

BBC News Türkçe