Mükemmeliyetçilik Neden Olur?

Mükemmeliyetçilik, insan yaşamında genellikle başarılar veya dış görünüşle sürekli bir değerlendirme sürecine dönüşen bir özellik olarak tanımlanabilir. Bu özellik, sağlıklı bir biçimde kullanıldığında bireyin kendi içsel motivasyonunu artırabilir ve yaşadığı zorluklara karşı direnç kazandırarak başarıya ulaşmasına yardımcı olabilir. Ancak, sağlıksız türden bir mükemmeliyetçilik, kişiyi kalıcı bir mutsuzluğa doğru iten bir yol haline gelebilir.

Aşırı mükemmeliyetçiliğin son derece yıkıcı etkilere yol açabilmesinin nedeni, bu düşünce yapısına sahip kişilerin başarıya odaklanmalarına rağmen, aslında en çok başarısızlıktan kaçınmaya yoğunlaşmalarıdır. Bu, kişiyi olumsuz bir zihinsel yönelime sürükleyebilir ve bu kişiler genellikle koşulsuz sevgiyi kabul etmezler. Onlar, başkalarının sevgi ve onaylarının ancak hatasız bir performansa bağlı olduğunu düşünürler.

Mükemmeliyetçilik, birden çok farklı şekilde ortaya çıkabilir ve kişinin yaşamının farklı yönlerini etkileyebilir. İş dünyasında, mükemmeliyetçi bir iş insanı, sürekli olarak en yüksek standartlara ulaşmaya çalışır ve bu nedenle işte başarılı olabilir. Ancak, bu aynı zamanda işyerindeki stresi artırarak bireyin farklı sorunlar yaşamasına yol açabilir. Aynı şekilde, kişisel ilişkilerde mükemmeliyetçi insanlar, çevrelerindekilerden sürekli olarak mükemmel olma baskısı hissedebilir veya tam tersi diğerlerine kusursuzca davranmalarına yönelik gereksiz bir baskı uygulamalarına neden olabilir.

Mükemmeliyetçi bir anne veya baba, çocuklarından mükemmel sonuçlar bekleyebilir ve bu, çocukların özgüvenini oldukça olumsuz etkileyebilir. Ayrıca, bu durum aile içindeki ilişkiler üzerinde de olumsuz bir etkiye yol açabilir.

Mükemmeliyetçilik, toplumsal baskılar ve beklentilerle de bağlantılı olabilir. Birçok toplumda, mükemmeliyetçilik, başkalarının beklentilerini karşılamaya çalışmak ve toplumun "mükemmel" olarak tanımladığı standartlara uymak anlamına gelebilir. Bu durum, kişinin kendine olan baskısını artırır ve genellikle stres, anksiyete ve depresyon gibi psikolojik sorunlara yol açar.

Mükemmeliyetçilikle başa çıkmak, kişinin kendini daha iyi anlaması ve bu düşünce yapısını değiştirmeye çalışması gereken bir süreç olarak ele alınabilir. Bu doğrultuda ilk adım, mükemmeliyetçiliğin farkına varmaktır. Bir kişi bu özelliğin kendisine nasıl etki ettiğini anladığında, mükemmeliyetçi davranışlara ve düşüncelere yönelik daha sağlıklı yaklaşımları benimseyebilir.  Kişinin kendi sınırlarını kabul etmesi ve mükemmel olmak zorunda olmadığını anlaması önemlidir.

Ayrıca, mükemmeliyetçilikle başa çıkmak için terapi gibi profesyonel desteklerden faydalanmak da yardımcı olabilir. Bir terapist veya danışman, kişinin mükemmeliyetçilikle ilgili düşünce kalıplarını anlamasına ve değiştirmesine yardımcı olabilir. Peki mükemmeliyetçiliğin nedenler nelerdir? Mükemmeliyetçilik neden olur?

Mükemmeliyetçilik Neden Olur? 

Mükemmeliyetçilik, tıp araştırmacıları tarafından çeşitli potansiyel nedenlerle ilişkilendirilmiştir. Aşağıdaki faktörler, mükemmeliyetçilik özelliklerine sahip olma olasılığınızı artırabilir:

Genetik: Araştırmalar, mükemmeliyetçiliğin çoğu zaman bir aile üyeleri arasında yaygın olduğunu göstermektedir. İkiz çalışmaları, mükemmeliyetçilik özelliklerinin oluşumunda hem genetik hem de çevresel faktörlerin etkili olduğunu ortaya koymuştur.

Yetiştirilme Tarzı: Ebeveynlerin yüksek beklentileri, baskıcı ebeveynlik yaklaşımları ve kontrolcü tutumları, bazı çocuklar ve gençler arasında mükemmeliyetçilikle ilişkilendirilmiştir.

Travma: Birçok mükemmeliyetçi yetişkin, çocukluk dönemlerinde kötü muamele veya ihmal gibi travmatik deneyimler yaşadıklarını belirtmektedir.

Önemli bir not olarak şunu hatırlatmak gerekir; mükemmeliyetçilik zihinsel bir bozukluk değildir. Ancak, sağlıksız mükemmeliyetçilik eğilimleri taşımanız, belirli zihinsel sağlık sorunlarla karşılaşma riskini artırabilir. Söz konusu sorunları şöyle sıralayabiliriz:

Ayrıca Okumanızı Tavsiye Ederiz: depresyon neden olur?Anksiyete ve depresyon: Mükemmeliyetçilik, anksiyete ve depresyon belirtileri ile sık sık birlikte görülür. Mükemmeliyetçi bireylerin, yaygın anksiyete bozukluğu ve major depresif bozukluk gibi koşulların tanı kriterlerini karşılama olasılığı daha yüksektir.

Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB): OKB, obsesyonları (istenmeyen zihinsel düşünceler) ve kompulsiyonları (obsesyonlarla ilgili kaygıları yönetmek için yapılan tekrarlayıcı ritüeller) içeren bir zihinsel sağlık bozukluğudur. Mükemmeliyetçilik özelliği, OKB gelişiminde önemli bir rol oynayabilir. Mükemmeliyetçi özelliklere sahip çocuklar ve gençlerin hayatlarının bazı dönemlerinde OKB belirtilerini daha sık gösterme riskini taşmaktadır.

Yeme Bozuklukları: Mükemmeliyetçilik ile anoreksiya nervoza (AN) ve bulimiya nervoza (BN) gibi yeme bozuklukları arasında sağlam bir ilişki vardır. Araştırmalar, mükemmeliyetçilerin sıklıkla aşırı zayıf ve ince olma hedefine yönelebileceğini, vücutlarından veya kilolarından memnuniyetsizlik yaşayabileceğini ve ulaşılamaz güzellik standartlarına uymaya çalışabileceğini göstermektedir.

Mükemmeliyetçilik, birçok karmaşık faktörün etkisi altında gelişebilen bir kişilik özelliğidir ve bu özellik, bireylerin yaşamlarını pek çok farklı şekilde etkileyebilir. Yazının bu bölümünde ise mükemmeliyetçiliği daha iyi anlamak adına bu özelliğin kökenlerini inceleyeceğiz.

Mükemmeliyetçi Kişilik Durumunun Kökleri

Mükemmeliyetçiliğin kökenleri, genetik, çocukluk deneyimleri ve toplumsal etmenler arasında karmaşık bir ilişki ağını içerir. Araştırmalar, aile geçmişinin mükemmeliyetçilik eğilimlerini etkileyebileceğini göstermektedir. İkizler üzerinde yapılan çalışmalar, mükemmeliyetçilik özelliklerinin hem genetik hem de çevresel faktörlerin etkisiyle oluştuğunu ortaya koymuştur. Ayrıca, aile içindeki yüksek beklentiler, kontrolcü ebeveynlik tarzları ve çocukların yetiştirilme şekli, mükemmeliyetçilik gelişimine katkıda bulunabilir. Ayrıca, çocukluk döneminde yaşanan travmatik deneyimler, ileriki yaşlarda mükemmeliyetçilik eğilimlerini artırabilir.

Mükemmeliyetçilik, bireylerin yaşadığı sosyal çevreler ve kültürel etmenler tarafından da etkilenebilir. Özellikle belirli mesleklerde, sosyal ortamlarda ve kültürlerde mükemmeliyetçilik eğilimleri daha yaygın olabilir. Örneğin, yüksek öğrenim kurumlarındaki akademik baskı, özellikle tıp, hukuk ve eczacılık gibi yüksek stresli alanlar da öğrencilerde mükemmeliyetçilik riskini artırabilir. Spor alanında da benzer bir durum söz konusudur, sporcular ve antrenörler, yüksek performans beklentileri nedeniyle mükemmeliyetçilik eğilimine sahip olabilirler. Sanatsal alanlarda çalışanlar, yoğun eleştiriye ve rekabete maruz kalarak mükemmeliyetçilik özellikleri geliştirebilirler.

Sosyal medyanın yaygınlaşması, mükemmeliyetçiliği etkileyen faktörlerden biri haline gelmiştir. Sosyal medya platformları, "ideal" gerçekçi olmayan güzellik standartları sunarak gençlerin arasında gerçekçi olmayan mükemmel imaj sorunlarına yol açabilir. Özellikle gençler, sosyal medyada “mükemmel” olarak tanımladıkları yaşamları takip etme eğilimini daha sıkça göstererek bazı sosyal medya fenomenlerinin davranışlarını, sözlerini ve yaşam standartlarını taklit etmeye çalışmaya yönelebilirler.

Mükemmeliyetçi kişiliğin oluşumunda göç faktörünün etkisi de göz ardı edilmemelidir. Göç eden bireyler, ailelerinin fedakarlıklarına karşılık verme ve yüksek başarıya ulaşma konusunda kendilerini daha fazla baskı altında hissedebilirler. Bu durum, mükemmeliyetçilik eğilimlerini tetikleyebilir.

Sonuç olarak, mükemmeliyetçilik birçok farklı faktörün etkisi altında gelişebilen karmaşık bir kişilik özelliğidir. Bu özellik, genetik, çocukluk deneyimleri, toplumsal etmenler ve zihinsel sağlık üzerinde etkiler yaratabilir. Sağlıklı bir mükemmeliyetçilik, bireyleri motive edebilirken, sağlıksız mükemmeliyetçilik mutsuzluğa yol açabilir. Bu nedenle, mükemmeliyetçilikle başa çıkmak ve daha sağlıklı bir yaşam tarzı geliştirmek önemlidir.

Mükemmeliyetçilikle başa çıkmak, kişinin daha sağlıklı bir yaşam sürmesine ve daha mutlu bir hayat yaşamasına yardımcı olabilir. (IRNA)