Karabağ Zaferi Anlaşması'nın Detaylı İçeriği..

Azerbaycan ordusu 8 Kasım tarihinde Dağlık Karabağ’ın Şuşa şehrini 28 yıl sonra Ermeni işgalinden kurtardı. Şuşa şehrinin işgalden kurtarılması Azerbaycan Cumhuriyeti'nin 9 Kasım Bayrak Günü'ne bir gün kala gerçekleşti ve bu haber Azerbaycan halkına Ordu tarafından bir armağan oldu. Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarının yüzde 20'si 30 yıla yakındır Ermenistan tarafından işgal edilmeye devam ediyordu. Bu haber Azerbaycan halkına ve Ordusuna büyük bir moral oldu. 28 yıl sonra Şuşa mescidinde ezan okundu ve Şuşa şehri girişinde Azerbaycan ordusu tarafından Azerbaycan bayrağı dalgalandırıldı.

9 Kasım saat 18:30'da Rus ordusuna ait bir Mi-24 helikopteri, Nahçivan Özerk bölgesi ile Ermenistan sınırı arasında yer alan Yeraş köyünde alçak uçuş sebebi ve sınırda Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri radarlarına düşmesi sebebiyle, Azerbaycan ordusu tarafından vuruldu. Rusya Federasyonu Dışişleri bakanı Lavrov tarafından yapılan açıklamada, Mi-24 helikopterinin vurulduğu ve 2 Rus askerinin öldüğü, birinin ise yaralandığı duyuruldu.

Azerbaycan Dışişleri tarafından yapılan açıklamada, daha önce bu bölgede hiçbir Rus helikopterinin uçuş gerçekleştirmediği ve helikopterin alçak uçuş yaptığı belirtildi. İlaveten de Ermenistan ile Azerbaycan arasında durum ve olası Ermeni provokasyonu nedeniyle, önlem amacı çerçevesinde Azerbaycan ordusunun hava savunma sistemi vasıtasıyla vurulduğunu belirtti. Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, hayatını kaybeden ve yaralanan Rus askerleri için tazminat ödeyecekleri belirtildi.

Düşürülen bu helikopterin bir provokasyon olduğu ve Ruslar tarafından bilerek ve istenilerek alçaktan uçuş yaptırıldığı görülmektedir. Bu hamle ile Azerbaycan’ı Dağlık Karabağ sorunun çözmek için diplomasi masasına çekmek amaçlanmıştır. 9 Kasım akşamı Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev sosyal medya hesabından Ermeni işgalindeki Karabağ’ın 23 köyünü işgalden kurtardıklarını açıkladı.

Ermeni işgalinden kurtarılan köyler:

• Fuzuli şehri- Gobu Dilağarda, Yal Pirehmedli, Yuxarı Yağlıvend, Dilağarda, Seyid Mahmudlu, Elesgerli.
• Hocalı şehri- Demirçiler, Çanagçı, Medetkent, Sığnag.
• Hocavent şehri- Susanlıg, Domi, Tuğ, Akaku, Azıx.
• Cebrayıl şehri- Hüseynalılar, Söyüdlü, Aşağı Sirik.
• Qubadlı şehri- Yuxarı Mollu, Aşağı Mollu, Xocik.
• Zengilan şehri- Keçikli, Ördekli.

Dağlık Karabağ’ın sözde Cumhurbaşkanı Arayik Harutyunyan 9 Kasım tarihinde yaptığı açıklamada, Şuşa şehrini kaybettiklerini ve Azerbaycan Ordusu'nun Hankendin'e yaklaştığını belirtti. 10 Kasım 2020 tarihinde gece saat 01:00'da Ermenistan Başbakanı Paşinyan’ın sosyal medya hesabından Ermenistan'ın kaybettiklerini, Karabağ’ın tamamından çekileceklerini ve işgali bitirecekleri belgeyi onayladıklarını duyurdu. Saat 04:00'da Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Rusya Federasyonu Cumhurbaşkanı Vladimir Putin canlı yayında, tarihe Azerbaycan’ın galibiyetiyle geçecek olan İkinci Karabağ Savaşı anlaşmasını imzaladılar. Bu anlaşma 9 maddeden ve ilave alt başlıklardan oluşmakta ve aşağıdaki maddeleri içermektedir:

1. Anlaşma 10 Kasım Moskova saatiyle 00:00, Bakü saatiyle 01:00 da yürürlüğe girdi.
   1. Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri ve Ermenistan ordusu kontrol ettikleri bölgelerde kalacak.
   2. Dağlık Karabağ’da statüko olmayacak.
2. Ermenistan Kelbecer şehrini 15 Kasım 2020 tarihinde, Ağdam ve Kazak bölgelerini 20 Kasım 2020 tarihine kadar, Laçın şehrini ise 1 Aralığa kadar Azerbaycan Cumhuriyetine bırakacaktır.
3. Dağlık Karabağ’ı Ermenistan ile birleştiren 5 km uzunluğundaki Laçın koridoruna Rusya Federasyonu barış güçlerinden oluşan 1960 Rus askeri, 380 özel askeri araç, 90 zırhlı araçla kontrol noktası oluşturulacak.
4. Rusya Federasyonu barış güçleri bu bölgede 5 yıl kalarak görev yapacaklar.
   1. Türk Silahlı Kuvvetleri ve Rusya Federasyonu barış güçlerinin 5 yıllık görev süreleri dolmasına 6 ay kala bu sürenin gerektiği taktirde 5 yıl daha yenilene bilir.
5. Azerbaycan’ın Hankendi şehrinde Rus kontrol merkezi kurularak tüm gerekli tedbirler alınacaktır. Böylelikle Ermeni işgalinden kurtarılan topraklarda Ermeniler tarafından yapıla bilecek herhangi ateşkesin ihlali önlenecektir.
6. Karşıdaki 3 yıl içinde Hankendi şehri ile Ermenistan arasında yol yapılacak ve bu yol Türk Silahlı Kuvvetleri ve Rusya Federasyonu barış güçleri tarafından denetlenecektir.
7. Ermenistan ordusunun geri çekilmesi Rusya Federasyonu barış güçleri kontrolünde yapılacaktır.
8. Azerbaycan Cumhuriyeti ve Azerbaycan’ın Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti bölgesiyle bağlayan bir ulaşım koridoru çekilecektir.
9. Ermenistan’ın 1990-1994 yılları arasında Karabağ’ı işgali sırasında kendi topraklarından çıkarılmaya maruz kalmış mülteciler Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliğinin kontrolü çerçevesinde Dağlık Karabağ ve işgalden kurtarılmış diğer şehirlere döneceklerdir.                                                                                                   9.1Taraflar arasında cenaze ve esirlerin değişimi kontrollü bir şekilde yapılacaktır.

Rusya Federasyonu barış güçlerinin başına ise Or. General Rüstem Muradov’u tayin ettiler. Özellikle belirtmek gerekiyor ki, Rüstem Muradov aslen Azerbaycanlı ve Rusya Ordusu tarafından görevlendirilerek Çeçenistan ve Suriye’de görev yapmıştır. Azerbaycan Cumhuriyeti 30 yıldır diplomaside alamadığı toprakları savaşarak Ermeni işgalinden kurtardı. Belirtmek gerekiyor ki, 30 yıldır bu topraklarda hiçbir Azerbaycanlı yaşamıyordu. Fakat günümüzde Ermeniler, Azerbaycan’da ve Türkiye’de yaşamaktadırlar ve bu insanlara hiçbir etnik baskı yapılmamaktadır. BM Güvenlik Kurulu'nun 1993 yılının Nisan ayının 30'u kabul ettiği 822, 853, 874, 884 sayılı kararnameleri 27 yıldır uygulanmamaktaydı. Uluslararası kuruluşlar ve uluslararası sistem çifte standart uygulayarak Ermenistan’a karşı herhangi bir ambargo uygulamamaktaydı. İlaveten de devletler BM Güvenlik Kurulu kararların çerçevesinde 27 Eylül -10 Kasım tarihleri arasında gerçekleşen İkinci Karabağ Savaşı'nda herhangi bir uluslararası müdahalede bulunmadılar. Çünkü bu kararlara göre, esasen Dağlık Karabağ ve etrafındaki şehirler Ermenistan tarafından 30 yıldır işgal edilmiştir. Bu toprakların Azerbaycan Cumhuriyeti'nin toprakları olduğunu resmi olarak kanıtlayan kararnamelerdir. Fakat birçok devletler gizli olarak Ermenistan’a destek verdiler. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı 27 Eylül tarihinde başlayan savaşın hemen ardından ilk açıklamasında, hiçbir devletin resmi olarak bu savaşa müdahale ve taraf olmaması gerektiğini, çünkü Karabağ'ın uluslararası hukukta Azerbaycan toprağı olduğunu açıkladı. Bu sebepten dolayı Azerbaycan'ın kendi topraklarında savaştığını ve bunun Azerbaycan’ın iç sorunu olduğunu ifade etti. İkinci Karabağ Savaşı olarak ve Azerbaycan’ın kazanmasıyla sona eren savaşta iki faktör öne çıkmaktaydı: İlk faktör Azerbaycan Ordusu'nun özel askeri birlikleri, ikinci faktör ise Türkiye ve İsrail’den alınan İHA’lar olmuştur. İHA'lar vasıtasıyla Azerbaycan ordusu Ermenistan ordusuna büyük bir zarar vermiştir.

11 Kasım tarihinde Türkiye, Rusya, Azerbaycan arasında yapılan ikinci bir anlaşma maddeleri, ilk anlaşmaya eklenmiştir:

• 3. Maddeye ek olarak: 3.1 Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından da Azerbaycan’ın Laçin koridoru Rus askerleri ile ortaklaşa denetlenecek.
• 4. Maddeye ek olarak: Türk Silahlı Kuvvetleri ve Rusya Federasyonu barış güçleri bu bölgede 5 yıl kalarak görev yapacaklar.
• 6. Maddeye ek olarak Türk Silahlı Kuvvetleri Rusya Federasyonu barış güçleri ile Laçın koridoruna giriş ve çıkışları tam şekilde kontrol edebilecek.
• Türk Silahlı Kuvvetleri ateşkes durumunda tarafından yapılacak herhangi bir provokasyonu Rusya Federasyonu’na iletecek ve bu provokasyona karşı ciddi önlemler almaya tam hukuku sahiptir.
• Türk Silahlı Kuvvetlerinin kontrol merkezi Karabağ’ın işgalden kurtarılmış şehirlerinden birinde kurulacaktır.
• Türk Silahlı Kuvvetleri Dağlık Karabağ’da yaşayan sivil Ermenileri kontrollü şekilde izlemeyi için askeri karakollar ve kontrol noktaları kurma yetkisine sahiptir. 

İki anlaşmanın da içeriğine baktığımız zaman AGİT Minsk Grubu'nun belirttiği anlaşmaya çok benzemektedir. AGİT Minsk Grubu anlaşmasında, Ermenistan’ın işgal ettiği Azerbaycan topraklarını 5+2 şeklinde Azerbaycan’a geri verilmesi belirtilmişti. Fakat Ermenistan bu anlaşmayı onaylamamıştır.

Şu an göründüğü üzere Azerbaycan ordusu 5 şehri: Cebrayıl, Füzuli, Zengilan, Gubadlı, Şuşa şehirlerini Ermeni işgalinden kurtardı ve AGİT anlaşmasının belirttiği gibi bir nevi 5+2 şekline uyum sağlamış oldu. Hocalı, Hocavent, Hankenti, Ağdere şehirleriyle ilgili anlaşma metninde hiçbir kelime geçmemiştir. Fakat Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev yaptığı açıklamada Karabağ’ın tamamen geri alındığı ve Azerbaycan toprak bütünlüğünün temin edildiğini ifade etti. Cumhurbaşkanı Aliyev konuşmasında Dağlık Karabağ’da statü olmayacağını ve kayıtsız şartsız Dağlık Karabağ ve diğer bölgelerin tamamen Azerbaycan toprakları olduğunu, Azerbaycan toprak bütünlüğünün korunacağını belirtti. Bu belirsizliğin önümüzdeki aylarda net bir şekilde aydınlanacağını belirtmek gerekiyor. Dağlık Karabağ’ın işgalden kurtarılmasıyla Azerbaycan için bir sonun başlangıcı niteliğinde oldu diye biliriz. Çünkü Ermeni siviller Karabağ’da bazı bölgelerde yaşayacak ve Ermenistan ile Hankent’i bağlayacak bir yol yapılacak. Anlaşmadaki bu maddenin Azerbaycan için olumlu veya olumsuz etkisi olup olmadığını önümüzdeki yıllarda görebileceğiz. Fakat diğer bir önemli noktaysa, Azerbaycan ve Türk dünyası için önemli kazanç, Azerbaycan’ın Nahçıvan Özerk bölgesine bir kara yolu bağlanmasıyla, Türkiye ile Azerbaycan arasında direk iletişimin sağlanması oldu. Böylelikle iki Türk dünyasının bu yol ile birleştiğini görebiliriz. Azerbaycan’ın Nahçıvan Özerk bölgesiyle bir kara yolu koridoru bağlantısı oluşturulması isteği, 1998 yılında Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev ve Robert Koçeryan arasında da düşünülmüş idi. Fakat Ermenistan’ın birkaç maddeyi kabul etmemesi sonucunda anlaşma iptal edilmiştir. 11 Kasım 2020 tarihinde Rus barış gücü askerleri, 13 Kasım 2020 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri barış gücü askerleri Karabağ bölgesine giriş yaptılar.

***** In English *****

The Beginning of the End in the Framework of the Karabakh Problem: Detailed Content of the Karabakh Victory Agreement

On November 8, the Azerbaijani army liberated the city of Shusha in Nagorno-Karabakh from the Armenian occupation after 28 years. The liberation of the city of Shusha from occupation by the Azerbaijani army took place one day before the Flag Day Of The Republic of Azerbaijan on November 9, and this news was a gift to the Azerbaijani people by the army. 20% of the territory of the Republic of Azerbaijan continued to be occupied by Armenia for close to 30 years. This news was a great morale to the Azerbaijani people and army. 28 years later, the azan was recited at the Shusha Masjid and the Azerbaijani flag was waved by the Azerbaijani army at the entrance to the city of Shusha.

9 November at 18: 30-a Mi-24 helicopter belonging to the Russian army was shot down by the Azerbaijani army in the village of Yerash, located between the Nakhchivan Autonomous Region and the Armenian border, due to low flight and falling on the radar of the Azerbaijani Armed Forces at the border. Foreign Minister of the Russian Federation Lavrov announced that the Mi-24 helicopter was shot down, killing 2 Russian soldiers and wounding one. Azerbaijan's foreign ministry said no Russian helicopter had previously flown in the area and the helicopter was flying low. In addition, due to the situation between Armenia and Azerbaijan and possible Armenian provocation, he noted that the Azerbaijani army was shot down through the air defense system as a precaution. Azerbaijan's foreign ministry said in a statement that they would pay compensation for the Russian soldiers who lost their lives and were injured. It is seen that this downed helicopter was a provocation and that it was deliberately and deliberately flown low by the Russians. With this move, it is aimed to draw Azerbaijan to the diplomatic table to solve the Nagorno-Karabakh conflict. On the evening of November 9, Azerbaijani President Ilham Aliyev stated on his social media account that they had saved 23 villages of Armenian-occupied Karabakh from occupation. Villages liberated from Armenian occupation:

* Fuzuli city-Gobu Dilagarda, Yal Pirehmedli, Yuxari Yağlıvend, Dilagarda, Seyid Mahmudlu, Elesgerli.

* Khojaly city-Demirciler, Çanagçı, Medetkent, Şaknag.

* Hocavent city-Susanlıg, Domi, Tuğ, Akaku, Azix.

* Jabrayil city-Huseynans, Söyüdlu, lower Sirik.

* Qubadli city - Yuxari Mollu, lower Mollu, xocik.

* Zengilan city-goat, duck.

Araik Harutyunyan, the so-called President of Nagorno-Karabakh, said on November 9 that they had lost the city of Shusha and that the Azerbaijani army was approaching Khankend. On November 10, 2020 at 01:00-at night, Armenian prime minister Pashinyan announced on his social media account that Ermenistan2 had lost and that they would withdraw from the whole of Karabakh, approving the document that they would end the occupation. 04: 00 - Azerbaijan President Ilham Aliyev and Russian Federation President Vladimir Putin signed the second Karabakh War agreement, which will go down in history with Azerbaijan's victory. The agreement consists of 9 articles and additional subheadings. The agreement includes the following articles:

1. The agreement entered into force on November 10 at 00:00 Moscow time and 01:00 Baku time.

1.1 the Azerbaijani Armed Forces and the Armenian army will remain in the areas they control.

1.2 there will be no status quo in Nagorno-Karabakh.

2. November 15 November 2020, Aghdam and Kazakh regions until November 20, 2020, and Lachin city until December 1 will leave the Republic of Azerbaijan.

3. A checkpoint will be created with 1960 Russian soldiers, 380 special military vehicles, 90 armored vehicles consisting of Russian Federation peacekeepers in the 5 km long Lachin corridor connecting Nagorno-Karabakh with Armenia.

4. The peacekeepers of the Russian Federation will serve in this region for 5 years.

4.1 the Turkish Armed Forces and the peacekeepers of the Russian Federation know that this period will be renewed for another 5 years, if necessary, 6 months before the expiration of their 5-year term.

5. All necessary measures will be taken by establishing a Russian Control Center in Khankendi, Azerbaijan. In this way, any violation of the armistice that may be made by Armenians in the lands liberated from the Armenian occupation will be prevented.

6. In the next 3 years, a road will be built between the city of Khankendi and Armenia, and this road will be controlled by the Turkish Armed Forces and the peacekeepers of the Russian Federation.

7. The withdrawal of the Armenian army will be carried out under the control of the peacekeepers of the Russian Federation.

8. A transport corridor will be drawn connecting it with the Republic of Azerbaijan and the region of the Nakhchivan Autonomous Republic of Azerbaijan.

9. Refugees who were expelled from their territory during Armenia's occupation of Karabakh between 1990 and 1994 will return to Nagorno-Karabakh and other cities liberated from occupation under the control of the United Nations High Commissioner for Refugees.

9.1 funeral and prisoner exchange between the parties shall be carried out in a controlled manner.

The head of the peacekeepers of the Russian Federation is Or. They appointed General Rustem Muradov. In particular, Rustem Muradov was originally commissioned by the Azerbaijani and Russian army and served in Chechnya and Syria. The Republic of Azerbaijan saved the territory it had not received in diplomacy for 30 years from the Armenian occupation by fighting. It is worth noting that no Azerbaijani has lived in this land for 30 years. But today, Armenians live in Azerbaijan and Turkey, and there is no ethnic pressure on these people. UN Security Council resolutions 822, 853, 874, 884, adopted on April 30, 1993, have not been implemented for 27 years. International organizations and the international system did not apply any embargo against Armenia, applying double standards. In November September 27 to November 10, the states did not participate in any international involvement in the second Karabakh war within the framework of the resolutions of the UN Security Council. Because these decisions are essentially decrees that Nagorno-Karabakh and the cities around it have been occupied by Armenia for 30 years, and these are the decrees that officially prove that these lands are the territory of the Republic of Azerbaijan. But many states secretly supported Armenia. In his first statement immediately after the war that began on September 27, the president of the Republic of Azerbaijan stated that no state should officially intervene and become a party to this war because Karabakh is Azerbaijani territory under international law. For this reason, Azerbaijan is fighting on its territory, and this is Azerbaijan's problem, he said. As the second Karabakh War and the war that ended with Azerbaijan's victory, two factors stood out: the first factor was the special military units of the Azerbaijani army, and the second factor was the UAVs received from Turkey and Israel. By means of UAVs, the Azerbaijani army caused great damage to the Armenian army.

According to a second agreement between Turkey, Russia and Azerbaijan on November 11, these articles were added as an addition to the first agreement:

• 3. In addition to the Article: 3.1 the Lachin corridor of Azerbaijan will also be controlled by the Turkish Armed Forces jointly with Russian soldiers.

• 4. In addition to the article: the Turkish Armed Forces and the peacekeepers of the Russian Federation will serve in this region for 5 years.

• 6. In addition to the article, the Turkish Armed Forces will fully control the entrances and exits to the Lachin corridor with the peacekeepers of the Russian Federation.

• The Turkish Armed Forces will transmit any provocation to the Russian Federation in the event of a ceasefire and have full law to take serious measures against this provocation.

* The control center of the Turkish Armed Forces will be established in one of the cities of Karabakh liberated from occupation.

* The Turkish Armed Forces have the authority to establish military outposts and checkpoints to monitor civilian Armenians living in Nagorno-Karabakh in a controlled manner.

When we look at both agreements, they are very similar to the agreement stated by the OSCE Minsk Group. In the OSCE Minsk Group agreement, it was stated that Armenia should return the occupied Azerbaijani territories to Azerbaijan in the form of 5+2. But Armenia has not ratified this agreement. As it seems, the Azerbaijani army liberated 5 cities: Jabrayil, Fizuli, Zangilan, Gubadli, Shusha from the Armenian occupation and adapted to a kind of 5 +2 form, as stated by the OSCE agreement. No words were mentioned in the text of the agreement regarding the cities of Khojaly, Khojavent, Khankenti and Agdere. But Azerbaijani President Ilham Aliyev said in a statement that Karabakh had been completely restored and that Azerbaijani territorial integrity had been ensured. In his speech, President Aliyev stated that there will be no status quo in Nagorno-Karabakh, and unconditionally that Nagorno-Karabakh and other regions are completely Azerbaijani territory, and the territorial integrity of Azerbaijan will be maintained. It is worth noting that this uncertainty will be clearly brightened in the coming months. We know that the liberation of Nagorno-Karabakh from occupation was the beginning of an end for Azerbaijan. Because Armenian civilians will live in some areas in Karabakh and a road will be built to connect Armenia and Khankent. We know according to the years before us whether this article in the agreement has a positive or negative effect on Azerbaijan. But another important point is that the important gain for Azerbaijan and the Turkic world was the provision of direct communication between Turkey and Azerbaijan by the provision of a land route with the Nakhchivan Autonomous Region of Azerbaijan. In this way, we know that the Turkic world is united. The request for the creation of a land corridor link with the Nakhchivan Autonomous Region of Azerbaijan mentioned in the article of the agreement was also considered between the president of Azerbaijan Heydar Aliyev and Robert Kocheryan in 1998. But as a result of Armenia's refusal to accept several articles, the agreement was canceled. On November November 11, 2020, Russian peacekeepers and on November 13, 2020, Turkish Armed Forces peacekeepers entered the Karabakh region