Bitmeyen tadilatlar, ısınma sorunları ve kuyruklar: Boğaziçi Üniversitesi'nde neler oluyor?

Gıda, barınma, ısınma, uyku ve can güvenliği. Bunlar Abraham Maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşisinin en alt basamağında yer alıyor fakat Türkiye'nin en saygın devlet üniversitelerinden birinde, asgari düzeydeki bu beş maddenin sağlanamadığı durumlar söz konusu.

Google'a Boğaziçi Üniversitesi yazdığınızda Güney Kampüs'ün eşsiz İstanbul manzarasından fotoğraflara rastlarsınız.

Yemyeşil bir bahçe, dönemin Batılı mimarisini yansıtan binalar, yürümek için alabildiğine uzun ve keyifli bir yol, ağaçların İstanbul'u sakladığı, tıpkı bir kartpostalı çağrıştıran köşeler.

Üniversitenin 2022-2023 akademik yılında 13.116'sı lisans, 3.381'i lisansüstü olmak üzere toplam 16.497 öğrencisi vardı. 20.000'e yakın öğrencinin büyük çoğunluğunun eğitim-öğretim hayatı 500 metre aşağıdaki Kuzey Kampüs'te geçiyor. Her iki yer de İstanbul'un Sarıyer ilçesine bağlı Rumelihisarı semtinde kurulu.

QS 2025 Dünya Üniversiteler Sıralaması 2025'te Boğaziçi Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (285), İstanbul Teknik Üniversitesi (326) ve Koç Üniversitesi'nin (401) gerisinde, 418. sıradaydı.

Times Higher Education (THE) hazırladığı Dünya Üniversiteler Sıralaması 2025'te ise, Koç Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ), Sabancı Üniversitesi ilk 351-400'de, İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) 501'den 600'e kadar olan aralıkta, Boğaziçi Üniversitesi de 601-800'lük dilimde yer aldı.

Türkiye'de lise mezunlarının üniversite eğitimi almak için tabi tutuldukları Yükseköğretim Kurumları Sınavı'nın (YKS) 2024 sonuçlarında, sayısal, sözel ve eşit ağırlık birincileri Boğaziçi Üniversitesi'ni tercih etti. Sayısal birincisi Arda Taşdemir bilgisayar mühendisliğine, eşit ağırlık birincisi Berra Kuruş ve sözel birincisi Emre Düzcan İktisat bölümüne kayıt yaptırdı.

Peki, neredeyse her gün 10.000'den fazla öğrenciyi ağırlayan Kuzey Kampüs'te neler oluyor? Ne gibi sorunlar yaşanıyor?

Euronews Türkçe, öğrenciler ve akademisyenlerin nabzını tutmak için 22 Ekim Çarşamba günü Rumelihisarı'ndaydı.

Isınma

2022 yılında Boğaziçi Üniversitesi'nin bünyesindeki 21 bina, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü’nün Kamu Binaları Enerji Verimliliği ve Kamu Binalarında Deprem Dayanımı ve Enerji Verimliliği Projeleri (KADEV) kapsamına alındı.

KABEV projesi ile enerji  verimliliğine yönelik iyileştirmeler yapılarak enerji tüketimlerini azaltmak, ulusal düzeyde cari açığı azaltmak, sosyal ve ekonomik fayda sağlamak ve enerji verimliliği konusunda farkındalığın arttırılması amaçlanıyor.

Binalarda yeni ve geliştirilmiş bina zarfı yalıtımı, pencere ve kapıların yenilenmesi, ısıtma kazanının yenilenmesi, kazan brülör ayarı, kazan atık ısı geri kazanımı entegrasyonu, soğutma sistemlerinin yenilenmesi, değişken hızlı sirkülasyon pompaları ve fanları, boru ve kanal izolasyonu, aydınlatma balast tipi yenileme, LED aydınlatma sistemleri, aydınlatma sistemlerine hareket sensörü entegrasyonu, bina otomasyon sistemleri, enerji izleme sistemi, güneş enerjili su ısıtma, elektrik motorlarının yenilenmesi ve ısı pompaları kurulması planlanıyor.

Bu, Türkiye'nin 2053 Karbon Nötr hedefi ile 7 Ekim 2021'de taraf olduğu 2019 tarihli Avrupa Yeşil Mutabakatı (AYM) ile doğrudan bağlantılı.

Euronews Türkçe'ye konuşan akademisyen ve öğrencilerin tamamı, 2053 Karbon Nötr hedefi ile Avrupa Yeşil Mutabakatı'nı benimsediklerini ve kendilerini "çevreci" olarak tanımladıklarını söylüyor. Bu doğrultuda, üniversitenin KABEV ve KADEV projeleri kapsamına alınmasından da memnunlar. Fakat projenin uygulanmaya başlandığı tarihi eleştiriyorlar.

Kuzey Kampüs'teki binaların ısınma kazanı güz dönemi başlarken söküldü ve yenisi hala takılamadı. Bilgisayar Mühendisliği bölümü akademisyenlerinden Profesör Doktor Tuna Tuğcu, "yaz tatilinde yapılması gereken değişimin" güz dönemine bırakılmasına ve yeni kazanın hala elde olmayışına tepkili.

"Kış geliyor ve Boğaziçi Üniversitesi Kuzey Kampüs'te, kampüsün kalorifer kazanı söküldü. Kalorifer kazanı ne zaman sökülür? Yenisi hazır olur, bu işlem birkaç gün alabilir ve kış gelmeden önce yapılır. Siz var olan, çalışır vaziyetteki kazanı söküyorsunuz ve yeni kazan daha Türkiye'ye girmemişken bunu yapıyorsunuz. Kazanın henüz Türkiye'ye getirilmediğini daha dün teyit ettim."

Tıpkı Tuğcu'nun odasında olduğu gibi kampüsteki binaların çoğu ve öğrenci yurtlarının tamamı geçici süreliğine klimalarla ısınıyor. Ancak enerji verimliliğini artırmak için klimaların değiştirilmesi de gündemde. 

Ekipler yakın bir tarihte binada yeni klimalar için karot delikleri açacak. Tuğcu ise odasında, pencerenin bitişiğindeki oyuğu gösterip şöyle diyor: "Söz konusu enerji verimliliğiyse, bakanlığın projesinde yer aldığı şekliyle pencerelerin yenilenmesi ya da bu oyukların kapatılması daha yerinde olmaz mıydı? Bazı odalarda bu oyuklar o kadar büyük ki dışarıyı rahatça görebiliyorsunuz."

"Bakın burada dönem bitiyor. Önümde quiz kağıtları var. Ben bugün oturup bunları okuyacağım. Perşembe günü de yeni quiz yapacağım için onu hazırlayacağım. Makale yazıyorum, ders notları hazırlıyorum. Bütün bu işlerin içinde benim odama karotla girecekler, delik açacaklar."

Genellikle kısa sınav veya test anlamına gelen "quiz," eğitimde, öğrencilerin bilgilerini ölçmek için sorularla yapılan bir değerlendirme türü.

"Yaz döneminde yapılması gereken" işlemlerin eğitim-öğretim dönemine bırakılmasına tekrar eleştiride bulunan Tuğcu, çalışmaların Kuzey Kampüs'teki eğitim ve araştırma laboratuvarlarını da kapsadığını belirtip uyarıda bulunuyor: "İnanılmaz hassas aletler var. Milyon dolarlık aletler var. Bunların zarar görmemesi gerekiyor. Bakın biyoloji ve kimya ile ilgili işlerde laboratuvar sıcaklığının oynamaması gerekiyor. Bu deney sonucunuzu etkileyebilir. Sonra 'araştırma yaptığımız ortamda şu sonuca vardık' diyeceğiz. Neyin sonucu? Senin araştırma yaptığın ortamı değiştirdiler."

Kuzey Kampüs'teki 4. Kuzey Yurdu'nda kaldığını belirten bir öğrenci de yurtlarda klimaların ısınmak için yeterli olmadığını düşünüyor.

"Kalorifer kazanlarının olduğu dönemde gayet rahattık. Hatta kış vakti tişörtle dolaşıyorduk ama şu an kazan dairesinde çalışma var ve bunun yerine klimalar kullanılıyor. Yani klimayla da idare ediyoruz ama koridorlar çok daha soğuk. Kazanların çalıştığı dönemde koridorlarımız da sıcaktı. 'Böyle bir çalışma neden yazın yapılmadı?' diye insan bir düşünüyor."

Öğrenci, yurt personelinden kazan dairesindeki çalışmaların en az bir ay daha süreceğine dair aldığı duyumu da paylaştı. 

"Onların en güzel çağları. Bu dönemi eğlenerek geçirmeliler. Bu gençler sosyal yaşamlarını sürdürmek zorundalar. Artık öğrencilerin üşüyüp hasta olmaması derdine düşmüş vaziyetteyiz," diyor Tuğcu.

Çalışma alanı

Kuzey Kampüs'teki 'Aptullah Kuran Kütüphanesi' güçlendirme çalışmaları gerekçe gösterilerek geride bıraktığımız 2023-2024 akademik takviminde boşaltıldı. Öğrenciler bu süreçte kütüphane ile bağlantısı bulunup zemin altında konuşlu, görece daha az kapasiteye sahip alanı kullanıyor.

'Aptullah Kuran Kütüphanesi' binasının çevresindeki üniversite personeli, binada güçlendirme çalışmalarının yapılmadığını, son dönemde depo olarak kullanıldığını aktardı. 

Bina kapısının çevresinde ve iç avluda KADEV projesi kapsamında okula getirilmiş ve henüz monte edilmemiş yuvalar, LED ışıklar, florasan lambaları bulunuyor.

Kütüphanenin ortadaki boş alanı, yurtlardan alındığı düşünülen eski dolaplarla, sandalyelerle, mutfak eşyalarıyla kaplı. Kameraya yansıdığı şekliyle binada herhangi bir çatlak yok. Fakat 1979'da inşaatı tamamlanan bu yapının güçlendirilmesinde üniversitenin tüm paydaşları hemfikir.

Son olarak binanın üst katında, öğrenci lobilerindeki eski koltuklar ve çalışma masaları görülüyor. 

Zemin altındaki kütüphanenin ihtiyaca yanıt vermeyişi, kısıtlı kalışı, fakülteleri yeni çözümlere sürükledi. Bilgisayar Mühendisliği binası girişinin sol tarafındaki alan, bu amaç doğrultusunda öğrencilere ayrılmış vaziyette. Burada çalışma masaları, sandalyeler, kitaplık ve kanepeler konulmuş. Üniversitede sınav haftasının yaklaşıyor olmasından ötürü bu alan tamamen doluydu.

Binanın girişindeki alanın bölüm öğrencilerinin çalışabilecekleri tek alan olduğunu ve yetersiz kaldığını söyleyen Tuğcu, "Tam yeterli olmasa da burası diğer bölümlere görece daha iyi durumda denebilir," diyor.

Bu esnada Bilgisayar Mühendisliği binasının karşısında yer alan bir başka binada, bir öğrencinin duvarda oturduğu, tabletinden çizim yaptığı görülüyor. 

Son kafeterya restorasyona girdi

Kuzey Kampüs'ün en büyük kafeteryalarından biri olarak görülen ve geniş bir salonu olan kafeterya, 2024-2025 akademik yılının ilk günlerinde restorasyona girdi. 

Üniversitede büfe tarzı birden fazla işletme var. Hatta özel bir kahve markasının mağazası da hemen aynı sırada bulunuyor. Fakat restorasyona giren Kuzey Kafeterya ücret nedeniyle öğrencilere hitap eden bir mekandı.

Kafeteryanın ön bahçesinde oturan bir başka öğrenci, restorasyonun birkaç hafta önce başladığını söylüyor.

"Buranın restorasyon ihtiyacı yoktu. Zaten iki ya da üç yıl önce restore edilmişti. Durumu çok iyiydi. Buradaki çalışmaların ne zaman biteceğini bilmiyoruz. Kimse bir şey söylemiyor."

Bir başka öğrenci, "Burası arkadaşlarımızla oturduğumuz, özellikle kış günlerinde vakit geçirdiğimiz, ders aralarında veya yeni bir dersi beklerken uğradığımız bir mekandı. Gördüğünüz gibi kapı kilitli," dedi.

Bir üçüncü öğrenci de, "Yakın zamanda açılmasını bekliyoruz ama pek de açılacak gibi durmuyor. Yerdeki desenli karolar dahi kırılmış. Üstelik çalışmalara dair bir emare de yok," diye konuştu.

Yemekhanede uzun kuyruk

Şu an kapalı haldeki Kuzey Kafeterya'nın bir altında kampüsün tek yemekhanesi bulunuyor. Burada bir öğün yemek için 30 TL ödeniyor.

Her gün öğle ve akşam olmak üzere kapılarını iki kez açtığı belirtilen yemekhanede, hafta içi 11:30'da öğlen yemeği, 17:00'de akşam yemeği servisi yapılıyor.

Bir öğrenci, kafeteryanın kapalı olması sebebiyle kuyruğun her zamankinden daha uzun olduğunu söylüyor. 

Özellikle sınav haftalarında veya "yemek menüsünün beğenildiği" günlerde yemekhaneye gelen bir öğrencinin, tabldotunu almasının 30 dakikaya çıktığı iddia ediliyor.

Yemekleri "yeterli bulmadığını" söyleyen bir öğrenci, "Özel okulları ayrı tutarsak, Türkiye'de hiçbir devlet üniversitesinin yemek kalitesinin iyi olduğunu düşünmüyorum. Tabii, bunun okul yönetiminin elinde olmayan şartlardan kaynaklandığı söylenebilir," dedi.

Bir başka öğrenci, 2021'de 4-5 liraya satılan tabldotun şimdilerde 30 liraya çıktığını, eskiden tek yılda yapılan zammın artık her dönemde yapıldığını, yemek ücretlerinin sürekli olarak arttığını belirtti.

Yurt inşaatları

Yemekhaneyi arkanıza alıp karşıya baktığınızda dokuz katlı bir binanın yükseldiğini görüyorsunuz. Burada bir dönem 1. Kuzey Yurdu binaları vardı. 

Aptullah Kuran Kütüphanesi binasında olduğu gibi buradaki yapının da güçlendirilmesi istendi. Bu nedenle geçtiğimiz yıl boşaltılıp yıkıma başlandı.

Şu an binanın bulunduğu arazide inşaat işçilerinin konteynerleri var. Yan tarafta da kız ve erkek yurtlarının inşaatı hızla devam ediyor. 

Tuna Tuğcu, Rektör Naci İnci'nin kurmuş olduğu Boğaziçi Üniversitesi Geliştirme Vakfı'nın (BUVAKIF) aynı dönemde, kampüs dışındaki bir arazide yurt inşasına başladığını, üniversiteyle alakası olmayan bu yeni yapının inşaat izninin iptal edildiğini, bu nedenle 5. Kuzey Yurdu'ndaki çalışmaların hızlandığını öne sürdü. 

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, 4 Ağustos Pazar günü, bir işçinin yurt inşaatında hayatını kaybettiğini açıkladı. Sonraki günlerde yurtların olduğu bölgedeki B Kapısı yaya giriş-çıkışına kapatıldı. Araç geçişlerinde ise bir değişiklik yok.

4. Kuzey Yurdu'nda kalan öğrenciler, bölgede devam eden inşaat çalışmalarından ötürü tavanı çatı sacıyla kapatılmış, iki kişinin yan yana yürüyemeyeceği dar bir koridordan geçmek zorunda.

Yurtta kaldığını söyleyen bir üniversiteli, "Burası Türkiye birincilerinin yürüdüğü yol," diyor.

Rektörlük binasının önünde eylem

Saatler 12:00'yi gösterdiğinde Güney Kampüs'te bulunan Rektörlük Binası'nın ön kısmındaki alana altı akademisyen geldi. 

Naci İnci'nin olduğu binaya arkalarını dönerek, ellerinde dövizlerle 15 dakika kadar ayakta beklediler. Bu üniversite akademisyenlerinin, 5 Ocak 2021'den bu yana, her mesai günü rutin hale getirdiği bir eylem. 

Eylemler, 2021 yılında üniversiteye Melih Bulu'nun rektör olarak atanmasının ardından başlayan ve uzun süredir devam eden bir dizi protestoyu ifade ediyor. 

Bulu, Ocak 2021'de atanıp, 15 Temmuz 2021'deki bir Resmi Gazete kararıyla görevden alınmış, yerine yardımcısı Naci İnci atanmıştı.

Üniversitenin özerkliği, akademik özgürlükler ve liyakat esasına dayalı yönetim gibi temel değerlere yönelik bir tehdit olarak algılanan bu atamaya karşı bir tepki olarak düzenleniyor.

Akademisyenlerin Naci İnci'nin olduğu binaya sırtlarını dönmesi, üniversitenin yönetimine duyulan güvensizliği ve tepkiyi ifade ediyor.

Süreç içerisinde 500'den fazla öğrenci, onlarca akademisyen ve yine onlarca personele soruşturma açıldı.

Euronews Türkçe'ye konuşan bir akademisyen, her eylem günü 4-5 sivil polisin "öğrenci kılığında" kendilerini takip ettiğini, fotoğraflarının çekildiğini, sonrasında bu görüntülerin "delil" olarak kullanıldığını, bir nevi polis eliyle "fişlendiklerini" söylüyor. 

Bir başka akademisyen ise, karşılarında her gün aynı kişileri gördüklerini, sivil polislerin "öğrenci kılığına girmeye çalıştığını" ama bunun "pek de inandırıcı olmadığını" belirtiyor.

Akademisyenlerin işaret ettikleri alanda biri kadın olmak üzere dört erkek vardı. Dışarıdan bakıldığında bir öğrenci grubu gibi görünse de, eylem yapan akademisyenlerin tamamı bu kişilerin "sivil polis" olduğundan emindi.

Euronews