Netanyahu’nun seçim zaferi Türkiye-İsrail normalleşmesini etkileyecek mi?

İsrail’de seçimlerin ilk sonuçlara gör ana muhalefet lideri Binyamin Netanyahu'nun liderliğindeki Likud partisinin de bulunduğu sağ koalisyon bloğunun zafer kazanması, son aylarda büyük ilerleme kaydedilen Türkiye ile İsrail arasındaki normalleşme sürecinin gidişatı hakkında soru işaretlerine yol açtı. Uzmanlar ve analistler, Ankara ile Tel Aviv arasında büyük yakınlaşma ve üst düzey ziyaretlerin yaşandığı yakın dönem ile önümüzdeki dönem arasında kuşkusuz bir farklılık olacağı görüşünde. Yakınlaşma süreci geçtiğimiz Mart ayında İsrail Devlet Başkanı Isaac Herzog'un, ardından Dışişleri Bakanı olduğu Haziran ayında Başbakan Yair Lapid'in Ankara'yı ziyareti ile başlamıştı.  Ardından Lapid, Eylül ayında BM Genel Kurulu toplantılarının oturum aralarında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ikinci kez bir araya geldi. Daha sonra İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz'ın Ankara’ya gerçekleştirdiği ziyarette, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ve sürpriz bir şekilde Cumhurbaşkanı Erdoğan'la görüşmesiyle devam etti.

Hükümete yakınlığı ile bilinen Hürriyet gazetesinin yazarı siyasi analist Nilgün Tekfidan Gümüş, son dönemde atılan adımlar ve iki ülke arasındaki karşılıklı büyükelçi atamasının, yalnızca bir tarafın arzusu olmadığını ifade etti. İsrail'de gelecekteki herhangi bir hükümetin özellikle bölgesel ve uluslararası gelişmeler ışığında ortak çıkarları dikkate alacağına işaret etti.

Gümüş, İsrail'in 2010 yılındaki ünlü ‘Mavi Marmara’ gemisindeki krizden önce özellikle savunma, güvenlik ve istihbarat alanlarında Türkiye için önemli bir ortak olduğuna dikkat çekti. Ancak Türk gemisi Mavi Marmara’ya yapılan baskın, İsrail'in Gazze'deki operasyonları, Filistinlilere yönelik kötü muamele, Kudüs meselesi ve Türkiye'nin ‘Hamas’ hareketine destek verdiği iddiaları, ilişkilerin gerginleşmesine ve iki ülke arasında askeri ortaklığı askıya alınmasına neden olan faktörler olduğuna işarette bulundu. Ancak Gantz'ın son ziyaretinde askeri, güvenlik ve istihbarat iş birliğinin etkinleştirilmesi kararlaştırıldı.

Önümüzdeki dönemde Türkiye'nin yavaşlayacağına ve Netanyahu'nun zaferinden sonra gelişmeleri izleyeceğine, dolayısıyla yakında İsrail'i ziyaret etmesi beklenen Erdoğan'ın acele etmeyeceğini ve İsrail'de durum netleşene kadar bekleyeceğini düşünüyor. Bu durumda ziyaret, Türkiye'de önümüzdeki yılın ortasında yapılması planlanan cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinin sonrasına ertelenebilir. Gümüş, önümüzdeki ayların, Türkiye-İsrail iş birliğinin yönünü ve İsrail ile Türkiye arasındaki ilişkilerde 2010'dan önceki yakın iş birliği düzeyine ulaşmanın mümkün olup olmadığını sorgulamak için çok önemli olacağı değerlendirmesinde bulundu.

Öte yandan Şarku’l Avsat’a konuşan Siyasi Analist Süleyman Seyfi Öğün, Netanyahu ve aşırı sağ ittifakın iktidara gelişinin, Türkiye-İsrail yakınlaşmasının ivmesini azaltabileceğini düşünüyor. Ancak, Türkiye’nin ilişkilerinin karşılıklı çıkarlarla kapsamlı bir şekilde devam edebileceğinin en büyük göstergesi olan 2010 yılında yaşanan krizden bu yana ticaret hacminin etkilenmeden hissedilir seviyelerde kaldığı konusunda iyimser olmak gerektiğine dikkat çekiyor.

Siyasi ve ekonomik ilişkilerin aynı anda kesilmesinin onarılmasının zor olduğuna dikkat çeken Öğün, “Eğer bugün iki devlet diplomatik ve siyâsal normalleşme adına bebek adımları üzerinden de olsa ilerleyebiliyorsa, bunu en tansiyonlu günlerde bile ekonomik ilişkilerin devam etmiş olmasına borçludur. Burada hiç şüphesiz, ekonomi siyâsete saha açmıştır” ifadelerini kullandı.

Ankara / Said Abdurrazık