Rusya seçime gidiyor: Putin güç kaybederken, muhalefet yükselişte

BURSA ARENA / Haber Merkezi

Rusya'da Federal Meclis'in alt kanadı Devlet Duması için milletvekili seçimleri, bu yıl Kovid-19 pandemisi nedeniyle üç gün süren bir çevrimiçi oylamayla 17-19 Eylül'de düzenlenecek.

Duma'nın 450 üyesini belirlemek için yapılacak seçimlerde çoğunluk için 226 sandalye gerekli.

Bugün başlayan seçimlerin en önemli unsurlardan biri, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in kurduğu Birleşik Rusya partisinin ciddi bir oy kaybı yaşaması. Koronavirüs pandemisi başta olmak üzere, yüksek enflasyon, ekonomik istikrarsızlık ve yaklaşık 1,5 milyon hektarlık alanın küle döndüğü Sibirya'daki orman yangınlarının yarattığı çevre felaketi gibi sorunlar iktidar partisinin gücünün zayıflamasına neden oldu.

Hükümete bağlı Rusya Kamuoyu Araştırma Merkezi'nin (VTsIOM) açıkladığı verilere göre iktidardaki Birleşik Rusya'nın oyları 2016'daki Devlet Duması Seçimleri'nden bu yana neredeyse yarı yarıya düştü.

"Sonuç önceden belli"

Financial Times'daki analizinde Tony Barber, iktidarın seçim kampanyalarında yürüttüğü baskıcı politikaları eleştirerek "Seçimlerin amacı adil ve özgür bir ortamda halkın seçtiği bir hükümet kurmak değil. Bunu oy veren her Rus biliyor. Sonuç önceden belirlenmiş; Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve iktidardaki Birleşik Rusya partisi için bir zafer" ifadelerini kullandı.

Seçimlerde gerçek bir muhalefetin söz konusu olmadığını, bu nedenle de siyasi anlamda somut bir çekişmenin bulunmadığını savunan Barber, iktidarın artan müdahaleci tavrının "Putin'in sisteminin bir paranoyaya dönüştüğünü gösterdiği" ve mevcut işleyişin hiçbir alternatif parti ya da sese gerçek anlamda izin vermediği değerlendirmesinde bulundu.

"Muhalifler engelleniyor"

Jeff Hawn ve Sim Tack'in Foreign Policy'de kaleme aldığı değerlendirme yazısında da Birleşik Rusya'nın popülerliğini kaybettiği ve artan karşıt sesler nedeniyle partinin eskisi gibi rahat hareket edemeyip ülke içindeki siyasi gerilimle daha fazla uğraşmak durumunda kalacağı belirtildi.

İktidarın, muhalefeti "medyaya erişimini kısıtlayıp birçok bürokratik engel çıkararak engellemeye çalıştığının" savunulduğu yazıda, özellikle 2008'deki krizden sonra Birleşik Rusya'nın vaat ettiği ekonomik reformları gerçekleştirememesinin oy oranlarına olumsuz yansıdığı belirtildi. Öte yandan, analizde muhalefet partilerinin savunduğu değerlerin ve benimsediği siyasi çizgilerin birlik halinde hareket etmelerini engellediği, bu nedenle de muhalefetin etkisiz kaldığı değerlendirmesi de yer aldı.
 

Devlet Duması, 1993'teki anayasa krizinde ülkenin ilk Devlet Başkanı Boris Yeltsin tarafından sunulan yeni anayasanın referandumdan geçer oy almasıyla kurulmuştu (AFP)

Birleşik Rusya

Putin'in liderliğinde Birlik, Vatan - Bütün Rusya, Evimiz - Rusya ve Rusya Tarım Partisi'nin birleşmesiyle 1 Aralık 2001'de kurulan Birleşik Rusya (Yedinaya Rossiya -BR), ülkedeki en büyük siyasi parti.

Vladimir Putin, partinin mutlak fiili lideri olmakla beraber parti üyesi değil. Rusya devlet başkanının parti üyesi olmasını men eden herhangi bir hüküm olmamasına karşın, Putin, devlet başkanının bütün halkın lideri olması gerektiği düşüncesiyle parti üyesi olmuyor.

2003'ten beri Devlet Duması'ndaki çoğunluğunu koruyan partiye ilk döneminde eski İçişleri Bakanı Boris Grizlov liderlik etmişti. Parti 2007'deki Duma Seçimleri'nde yüzde 64,4'le tarihindeki en yüksek oy oranına ulaşmış ve meclise 315 milletvekili sokmuştu.

Rusya Federasyonu Anayasası'na göre bir kişi arka arkaya sadece iki dönem devlet başkanlığı yapabildiği için Putin, iki dönemin ardından devlet başkanlığına yakın dostu Dimitri Medvedev'i aday gösterirken kendisi partinin başına geçmiş ancak yine de parti üyesi olmamıştı. Birleşik Rusya'nın Genel Başkanı Vladimir Putin, bir siyasi partinin üyesi olmadan genel başkanlığını yapan ender isimlerden biri olarak da tarihe geçmişti.  

Putin'in genel başkanlığında gidilen 2011'deki Devlet Duması seçimlerinde partinin oyu yüzde 49,32'ye, meclisteki sandalye sayısı da 238'e gerilese de parti çoğunlukla hükümeti kurmuştu. Her ne kadar kağıt üzerinde Medvedev Devlet Başkanı olsa da gerçek iktidar bu kez Başbakan sıfatıyla ülkeyi yöneten Putin'de kalmıştı.

Medvedev'in bir dönem devlet başkanlığının ardından yeniden devlet başkanı adayı olan Putin, partinin yönetimini de kadim dostu Medvedev'e bıraktı. Parti, 2016'daki seçimlerde yüzde 54,2 oyla 343 sandalye kazanarak çoğunluğunu korudu.
 

Putin, 19 Haziran'da Birleşik Rusya'nın yıllık kongresine katılmış, sağlık ve altyapı alanlarındaki yatırımların artırılacağı sözünü vermişti (Reuters)

Medvedev'in başkanlığını, Putin'in de facto liderliğini yaptığı BR genelde muhafazakar, devletçi ve milliyetçi bir yapıda görülüyor. Öte yandan, parti farklı görüşlere de yer veren "büyük çadır" çizgisini de takip ediyor.

Şu anda en az 2 milyon üyesi bulunan BR, 2003-2007 arasında ülkenin ekonomisindeki iyi gidişatla ve kamuoyu güveni oranları yüzde 70'lerde seyreden Putin'e verdiği destekle ciddi başarı yakalamıştı.

Yolsuzluk ve seçimlerde hile iddiaları

Öte yandan BR ve desteklediği Devlet Başkanı Putin, gerek Devlet Duması seçimleri, gerekse yerel ve devlet başkanlığı seçimlerinde yıllardır yolsuzluk, seçimlerde hile ve muhalefete baskıya dair iddialarla sık sık yerel muhalif medya ve uluslararası basında eleştirilerin hedefi oldu.

Rusya merkezli bağımsız seçim gözlemcisi grubu Golos, 2007'deki Devlet Duması Seçimleri'nde BR'nin Rusya Anayasası'nda belirlenen seçim kurallarını ihlal ettiğini öne sürmüştü. Golos, bazı seçmenlere rüşvet verildiğini ve oy pusulalarının BR'ye oy verilecek şekilde önceden doldurulduğunu iddia etmişti.

2009'daki yerel seçimlerde de ezici üstünlükle zafer kazan BR, yine Golos ve muhalefet tarafından seçimlerde hile ve usulsüzlük yapıldığı iddialarıyla eleştirilmişti.

Ayrıca 2011'deki Devlet Duması Seçimleri'nde de usulsüzlükler tespit edildiğini belirten Golos, seçimlere bir ay kala iktidar tarafından "yabancı ajan" ilan edildi.
 

2011'deki Devlet Duması Seçimleri'nde ortaya çıkan seçim hilesi iddiaları nedeniyle binlerce kişi protesto düzenlemişti (Reuters)

İktidar çevreleri kararın gerekçesi olarak grubun yabancılar tarafından fonlanmasını gösterdi. Golos'un ortak yöneticilerinden Grigori Melkoniants, gelişmeyi "Rus vatandaşlarının haklarını kullanmalarını engelleyen bir adım" olarak nitelendirmiş, çalışmalarını ne olursa olsun sürdüreceklerini söylemişti.

Gözlemci kuruluş, 2013'te de "yabancı ajan" ilan edilmiş fakat daha sonra kayıtdışı bir sivil hareket olarak tanımlanmıştı.

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı ise ülkede uygulanan kısıtlamalar nedeniyle seçimlere gözlemci göndermeyeceğini açıklamıştı.

İktidarın en sert muhalifi Aleksey Navalni

Muhalif aktivist ve siyasetçi Aleksey Navalni, iktidardaki Birleşik Rusya ve Putin'e yönelik eleştirileriyle gündeme gelmişti.

Navalni, yolsuzluk ve seçimde hile iddialarıyla ilgili BR için "hırsızların ve dolandırıcıların partisi" tanımını yapmış, bunun üzerine 30 bin Rus rublesi (yaklaşık 3 bin 500 TL) para cezasına çarptırılmıştı.

Kremlin karşıtı siyasetçi, iktidar kanadından tepki toplarken, Rusya'daki BR ve Putin karşıtı muhalif kesiminse desteğini almıştı. Aktivistin kullandığı ifade, 2012'deki Devlet Duması Seçimleri'ndeki hile ve usulsüzlük iddialarına karşı başlayan büyük protestolarda kullanılmıştı.
 

Muhalif siyasetçi Navalni, Putin yönetimi ve Birleşik Rusya'ya karşı uzun süredir kampanya yürütüyor (Reuters)

Fakat Navalni, geçen yıl yaşanan bir zehirlenme olayıyla dünya gündemine oturmuştu. Aktivist, 20 Ağustos 2020'de Sibirya'dan Moskova'ya uçuşu sırasında hastalanmış ve uçak Omsk'a acil iniş yapmıştı. Birkaç gün sonra Navalni'nin Noviçok sinir gazıyla zehirlendiğinin tespit edildiği açıklanmış ve kendisi tedavi için Almanya'nın başkenti Berlin'e götürülmüştü.

Muhalifler, Navalni'nin ekibi ve bazı gazeteciler, saldırıyı Rus gizli servisinin gerçekleştirdiğini savunurken, Navalni ise zehirleme emrini doğrudan Putin'in verdiğini iddia etmişti.

Uluslararası kamuoyundan da büyük tepki toplayan olayda Kremlin iddiaları sert bir dille yalanlamıştı.

"Putin'in en çok korktuğu adam"

Navalni tedavisi tamamlandıktan sonra yeniden Rusya'ya dönmüş ve 16 Ocak'ta Moskova'da tutuklanmıştı.

2014'te verilen bir cezayla ilgili şartlı tahliye koşullarını ihlal ettiği gerekçesiyle tutuklanan muhalif aktivist hakkında 2 Şubat'ta 2 sene 8 ay hapis cezası verilmişti.

Ayrıca Rusya Soruşturma Komitesi, 11 Ağustos'ta Navalni'nin kurduğu Yolsuzlukla Mücadele Vakfı'nın insan haklarını ihlal ettiği gerekçesiyle aktiviste soruşturma başlatıldığını açıklamıştı.

2011'de kurulan vakıf, ülke dışından finanse edildiği gerekçesiyle Rusya Adalet Bakanlığı tarafından 2019'da "yabancı ajan" statüsüne alınmıştı. Buna ek olarak 9 Haziran'da Navalni'yle bağlantılı kuruluşlar "aşırılık yanlısı" ilan edilmiş ve faaliyetleri yasaklanmıştı.

Seçimlere az bir süre kala 1 Eylül'de vakıf tasfiye edilmişti.

Batı basını tarafından "Putin'in en çok korktuğu adam" olarak tanımlanan 44 yaşındaki Navalni yolsuzluk karşıtı protestolarla ünlense de aslında çok büyük bir tabana sahip değil. Özellikle son yıllarda yolsuzluk karşıtı açıklamalarında çıkan bazı yanlış bilgiler ve manipülasyonlar nedeniyle yıldızı biraz sönen aktivist siyasetçinin Joe Biden ve Angela Merkel gibi dünya liderlerinden aldığı destekse hem avantajı hem de dezavantajı olarak görülüyor. Uluslararası destek Navalni'nin adını dünya çapında parlatırken aynı destek siyasetçinin ülkesinde "yerli ve milli" bir isim değil de "Batılıların adamı" olarak görülmesine yol açıyor. Yine de muhalif siyasetçinin Z Kuşağı tabir edilen gençler arasında belirli bir popülerliği halen mevcut.

Navalni'nin "Akıllı Oylama" sistemi

Öte yandan Navalni ve ekibi, 2018'de "Akıllı Oylama" adlı bir sistem kurmuşlardı. Bu yazılım, bölgesel ve federal seçimlerde Birleşik Rusya partisinin adayına karşı en güçlü adayın hangisi olduğuna dair seçmene bir fikir vererek iktidar partisinden oy almayı hedefleyen taktiksel bir sistem.
 

Navalni ve ekibinin geliştirdiği Akıllı Oylama yazılımı, hem ülkede hem de uluslararası çapta ses getirmişti (AP)

Siyasi analiz uzmanları, Navalni'nin sisteminin 2019 Moskova Kent Duması Seçimleri'nde muhalif adayların oylarını ortalama yüzde 5,6 artırdığını tespit etmişti.

Google ve Apple'a uyarı

Ancak seçimlere iki hafta kala Moskova, Google ve Apple gibi şirketlerden Akıllı Oylama uygulamasını mağazalarından kaldırmasını istemiş, Rusya Federal Radyo ve Televizyon Denetim Kurulu (Roskomnadzor), uyarılarının dikkate alınmamasının seçimlere müdahale olarak değerlendirilebileceğini belirtmişti.

Ayrıca Google ve Rusya'nın en büyük arama motoru Yandex'ten Akıllı Oylama'ya ilişkin arama sonuçlarını kaldırmaları da talep edilmişti. Şu ana dek iki şirkette bu konuda bir adım atmadı.  

Rusya Federasyonu Komünist Partisi

Ağustos 1991'de Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin kapatılmasının ardından, 14 Şubat 1993'de kurulan parti eski Sovyet parti bürokrasinin devamını temsil ediyor.

Rusya Federasyonu Komünist Partisi (Kommunisticheskaya Partiya Rossiyskoy Federatsii -RFKP), Birleşik Rusya'dan sonra ülkenin ikinci büyük siyasi partisi.

Ekonomik anlamda RFKP, büyük ölçekli işletmelerin kamulaştırılmasını savunurken, özel sektörde küçük ve orta ölçekli işletmelerin korunmasına yönelik bir yaklaşımı da benimsiyor. Buna bağlı olarak yerli üretimin geliştirilmesi, dışa bağımlılığın azaltılması, fiyatlar üzerinde devlet kontrolünün sağlanması ve dengeli bir maliye politikası uygulanmasını amaçlıyor.

Züganov liderliğindeki RFKP, 2019'da düzenlenen Moskova Kent Duması Seçimleri'nde 13 sandalye kazanarak büyük başarı elde etmişti (Reuters)

Sosyalist siyasetçi Gennadi Andreyeviç Züganov'un liderliğini yaptığı RFKP, uluslararası ilişkilerdeyse Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ülkeleriyle ekonomik ilişkilerin öncelikli olarak geliştirilmesini hedefliyor.

BDT, 1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılması ve NATO'ya alternatif olarak kurulan Varşova Paktı'nın da aynı yıl sona ermesiyle 8 Aralık 1991'de Rusya, Ukrayna ve Belarus arasında imzalanan anlaşmayla kurulmuştu.

Gürcistan'ın 1993'te girip bir yıl sonra ayrıldığı birlikten, Ukrayna'nın da 2014'te çıkmasıyla Rusya da dahil mevcut üye ülkeler arasında Azerbaycan, Belarus, Ermenistan, Kazakistan, Kırgızistan, Moldova, Özbekistan ve Tacikistan yer alıyor.

Ülkede ana muhalefet kanadını oluşturan partilerden biri olan RFKP'nin Devlet Duması'nda 43 sandalyesi bulunuyor. Partinin, bu seçimlerde oylarını artırabileceği yorumları yapılıyor.

"İsa ilk komünistti"

Rus Ortodoks Kilisesi'ne verdiği destekle de tanınan 77 yaşındaki Züganov, eylülde katıldığı bir radyo söyleşisinde "İsa ilk komünistti" demişti.

RFKP, Putin döneminde ana muhalefet konumunu korusa bile Kremlin'in "Batı tehdidi karşısındaki kararlı duruşunu" desteklemişti. Züganov, başta Suriye olmak üzere Rusya'nın sınırötesi operasyonlarını ve askeri varlığını desteklemiş, Kırım meselesinde de Putin'in yanında durmuştu.

Ayrıca RFKP lideri, ABD Başkanı Joe Biden'a karşı Putin'e arka çıkarak ABD'yi tehdit olarak gördüklerini söylemiş ve Kremlin'in ülkenin egemenliğinin korunması yönündeki stratejik inisiyatifini azami düzeyde destekleyeceklerini açıklamıştı.

Rusya Liberal Demokrat Partisi

Rusya Liberal Demokrat Partisi (Liberal'no-demokraticheskaya partiya Rossii -RLDP), 1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla birlikte sona eren Sovyetler Birliği Liberal Demokrat Partisi'nin yerine 18 Nisan 1992'de kurulmuştu.

Her ne kadar adı "liberal demokrat " olsa da radikal sağ ve ultra milliyetçi çizgide siyaset yapan parti, hem komünizme hem de kapitalizme karşı olduğunu öne sürüyor.

Duma Meclisi eski başkan yardımcısı ve Avrupa Parlamentosu üyesi olan Ukrayna Yahudisi kökenli Vladimir Jirinovski ilk günden beri partinin kurucusu ve lideri konumunda.

75 yaşındaki Jirinovski'nin radikal milliyetçi görüşleriyle şekillenen LDPR, panslavizmi benimseyerek ideolojik anlamda modern Rusya'da yenilenmiş bir Rus İmparatorluğu'nun kurulması gerektiğini savunuyor. 

"Rakiplerimi vuracağım"

Sansasyonel açıklamaları ve polemikçi tavrıyla da gündem olan Jirinovski, 2017'de meclisteki bir konuşmasında 2018'de düzenlenecek devlet başkanlığı seçimlerini kazandığı takdirde "tüm rakiplerini vuracağını" söylemişti.

Jirinovski, iktidardaki Birleşik Rusya'nın bazı üyelerinin Moskova'da "yolsuzluk yapan kişileri savunduğunu" ileri sürerek "Seneye martta Kremlin'e gireceğim ve hepinizi vurup asacağım, aşağılık herifler" ifadelerini kullanmıştı.

Polemkçi tavrıyla tanınan Jirinovski, rakipleri hakkındaki açıklamalarıyla büyük tepki toplamıştı (Reuters)

Tartışma yaratan sözleriyle tepki toplayan Jirinovski, 2018'deki seçimleri kaybetmişti.

LDRP, ABD karşıtı, antikapitalist ve antikomünist söylemleriyle 1993'teki Devlet Duması seçimlerinde büyük başarı yakalamış ve oyların 22,9'unu kazanarak meclise 64 milletvekili sokmuştu.

Öte yandan, yakın geçmişte parti 2011'deki Devlet Duması seçimlerinde 56 sandalye kazanmış, 2016'daki seçimlerdeyse meclisin alt kanadındaki milletvekili sayıları 39'a gerilemişti.

Adil Rusya - Hakikat İçin

Sosyal demokrat bir parti olan Adil Rusya - Vatanseverler - Hakikat İçin (Spravedlivaya Rossiya - Patrioty - Za pravdu -SRZP) 28 Ekim 2006'da Rodina'nın sol kanadından bir grup, Rusya Hayat Partisi ve Emekliler Partisi'nin birleşimiyle kuruldu.

Öte yandan Emekliler Partisi, Rodina ve partiye 2009'da katılan Yeşiller, 2012'de ayrılarak tekrar bağımsız partilere dönüştü.

SRZP'ye Mayıs 2007'de Rusya Birleşik Sosyalistler Partisi, Nisan 2007'de Rusya Federasyonu Halkın Partisi ve Eylül 2008'de Sosyal Adalet Partisi de katıldı.

Parti, refah devletinin ve bireylerin hak ve özgürlüklerinin koruma altına alındığı bir "21. yüzyıl Yeni Sosyalizmi"ni desteklemekte. Buna göre RFKP'ye sosyalist bir alternatif sunduğunu söyleyen SRZP, daha bireyci bir çizgide ve liberal sosyalizmini benimsiyor.
 

ABD'li dövüş sanatları ustası ve oyuncu Steven Seagal Adil Rusya - Hakikat İçin partisine üye olmuş, üyelik kartını partinin lideri Mironov'dan almıştı (Reuters)​

Rus siyasetçi Sergey Mironov'un başkanlığını yaptığı parti, bu yıl 28 Ocak'ta muhafazakar Hakikat İçin ve sol-kanat sosyalist Rusya Vatanseverleri partisiyle birleşti.

Bununla birlikte 2007'deki Devlet Duması Seçimleri'nde Putin'den destek almayı uman fakat Putin'in Birleşik Rusya'yı desteklemesiyle darbe alan SRZP, yine de yüzde 7,74'le barajı geçerek Duma'ya girmişti.

2011'deki Devlet Duması seçimlerindeyse hükümet karşıtı bir pozisyona geçen parti, oy oranını yüzde 13'e çıkardı ve meclisin alt kanadına 64 milletvekili soktu. SRZP üyeleri, Birleşik Rusya'nın zaferle çıktığı seçimlerde hile iddiaları nedeniyle düzenlenen protestolara da katılmıştı.

Öte yandan parti 2016'da düzenlenen son Devlet Duması seçimlerinde ciddi oy kaybederek yüzde 6'ya gerilemiş ve yalnızca 23 sandalye kazanmıştı.

SRZP, şu anki yapısı itibarıyla hükümete daha yakın bir pozisyonda duruyor.

Rodina

Rodina, 14 Ağustos 2003'te kurulmuş, ulusalcı ve radikal sağ olarak tanımlanan bir siyasi parti.

Guardian'da yayımlanan bir haberdeyse partinin "Putin'in yandaşları tarafından" 2013'teki seçimlerde "Komünist Parti'den oy çalmak için" kurulduğu öne sürülmüştü.

Parti, 2018'deki başkanlık seçimlerinde SRZP gibi Putin'i desteklemişti.

Rodina'nın 59 yaşındaki lideri Aleksey Juravlyov, Yeni Zelandalı trans halterci Laurel Hubbard'ın 2020 Tokyo Olimpiyatları'na katılmasını "sapkınlık" olarak yorumlamış, bunun üzerine hem yerel hem de uluslararası medyadan büyük eleştiri almıştı.

Ayrıca RLDP'nin şikayeti üzerine Rodina 2005 Moskova Duması Seçimleri'ne katılamamıştı. RLDP, Rodina'nın seçim kampanyası reklamının ırkçı olduğunu savunmuştu. Söz konusu reklamda Kafkas mülteciler yolda yürürken yere karpuz kabukları atıyor, görüntülerin sonunda da "Haydi şehrimizi çöplerden temizleyelim" sloganı ekrana geliyordu.

2016'daki Devlet Duması Seçimleri'nde yüzde 1,53 oy alan partinin Duma'da yalnızca bir milletvekili bulunuyor.

Yurttaşlık Platformu

Yurttaşlık Platformu (Grazhdanskaya Platforma) Rusya'nın önde gelen milyarder girişimcilerinden Mihail Prohov tarafından 2012'de kurulmuştu.

Prohov, 2012 Rusya Devlet Başkanlığı Seçimleri'nde Putin'e karşı yarışmış, yaklaşık yüzde 8 oy almıştı.

Öte yandan RFKP lideri Züganov ve 2014'te bir suikast sonucu hayatını kaybeden siyasetçi Boris Nemtsov, Prohov'un adaylığının Kremlin'in bir oyunu olduğunu savunmuş ve Putin'in elini güçlendirmek için bir adım olarak değerlendirmişti.
 

Bloomberg Milyarderler Endeksi'ne göre Prohov'un serveti 13,7 milyar dolar (yaklaşık 120 milyar TL) (AP)

Prohov 2012'de parti liderliğinden çekilince yerine Rifat Shaykhutdinov geldi. Lider kadrosundaki değişimin ardından parti Putin'e yakın bir çizgiye geçti.

Merkez sağ çizgide yer alan ve liberal muhafazakar politikaları benimseyen Yurttaşlık Platformu, 2016 Devlet Duması Seçimleri'nde yalnızca bir sandalye kazanmıştı.

Parti, 2018 Rusya Devlet Başkanlığı Seçimleri'nde de Putin'in adaylığını desteklemişti.

Seçimlerin yeni isimleri: Yeni Halk ve Yeşil Alternatif

Bu yılki Devlet Duması seçimlerine giren en genç partilerden biri olan Yeni Halk (Novyye lyudi), 1 Mart 2020'de Aleksey Neçaev tarafından kuruldu.

Rusya merkezli kozmetik firması Faberlic'in sahibi Neçaev'in partisi, hem iktidardaki Birleşik Rusya hem de iki ana muhalefet partisi RFKP ve RLDP'ye alternatif olarak siyaset sahnesine adım attı.

İktidar ve muhalefet partilerinin "yolsuzluğa ve sahte vaatlere son vermek isteyen sıradan halkı temsil etmediğini" belirten 54 yaşındaki Neçaev, "Rusya'daki birçok şey hâlâ sıradan yurttaşların yararına işlemiyor ve biz bu konulara odaklanacağız" demişti.
 

Neçaev, partisinin Navalni ve Putin'e alternatif olarak çıktığını söylemişti (Vlad Nekrasov/Kommersant)

Komüniteryenist ve liberal politikalar izleyen merkez sağ görüşlü partinin seçim vaatleri arasında asgari maaşın artırılması ve serbest meslek sahipleri, özellikle de 65 yaş üstü kişiler için vergilerin düşürülmesi yer alıyor.

Yeşil Alternatif (Zelonaya al'ternativa) ise Yeni Halk gibi bu yıl martta kurulan yeni bir parti. Yeşil siyaset izleyen ve Pro-Avrupacı parti, merkez sol görüşte.

2019'da çevreci aktivist Ruslan Khvostov tarafından bir hareket olarak başlayan Yeşil Alternatif'in kuruluş kongresinde Khnostov neredeyse yüzde 80 oyla parti lideri seçildi.

Bunun yanı sıra partide çağdaş Rus resminin önde gelen sanatçılarından Vasya Lozhkin de yer alıyor.

Yabloko

Rusçada "Elma" anlamına gelen "Yabloko" adıyla da anılan Rus Birleşik Demokrat Parti (Rossiyskaya obyedinyonnaya demokraticheskaya partiya -Yabloko), üç kez Rusya Devlet Başkanlığı'na aday olmuş siyasetçi ve ekonomist Grigori Yavlinski tarafından 1993'te kurulmuştu.

Sosyal piyasa ekonomisini ve özel mülkiyetin dokunulmazlığını savunan sosyal liberal parti, 1993-2003 arasındaki tüm Devlet Duması seçimlerinde meclisin alt kanadında sandalye kazanmayı başarmıştı.
 

Yavlinski, 2019'da çıkardığı Putin Sistemi: Bir Karşıt Görüş (The Putin System: An Opposing View) adlı kitabında, hem Sovyetler Birliği sonrası dönemdeki hem de Putin hükümeti liderliğindeki sosyo-ekonomik yapıyı incelemişti (Reuters)

Ancak yıllar içinde oy oranları düşen parti 2007, 2011 ve 2016'daki Devlet Duması seçimlerinde Duma'ya girmeye hak kazanamamıştı.

Yabloko'nun şu anki lideri, Berlin merkezli sivil toplum örgütü Uluslararası Şeffaflık Örgütü kurulu üyesi Nikolay Rybakov. 2019'da görev başına gelen Rybakov, Putin'in 2020'deki Anayasa referandumunu Yüksek Mahkeme'ye götürmüştü. Yüzde 57,7 "evet" oyunun çıktığı referandum kapsamındaki değişiklikler, Putin'in yeniden seçilmesi halinde en az 2036'ya kadar görevde kalmasını öngörüyor.

Emekliler Partisi

1997'de Rus siyasetçi Sergei Atroşenko tarafından kurulan Emekliler Partisi (Partiya pensionerov) sosyal adalet, emeklilikle ilgili uygulamalar ve sağlık hizmetlerinin geliştirilmesini amaçlayan merkezci bir parti.

Emekliler Partisi 2006'da Rusya Hayat Partisi ve Rodina mensuplarıyla birleşerek Adil Rusya partisini kurmuştu. 2012'de buradan ayrılan ve yeniden bağımsız bir parti olarak siyaset sahnesinde yerini alan Emekliler Partisi, 2012 ve 2018 Rusya Devlet Başkanlığı Seçimleri'nde Putin'i desteklemişti.

Parti, 1993 ve 2003'teki Devlet Duması seçimlerinde meclisin alt kanadında bir sandalye kazanmıştı. 2016'daki seçimlerdeyse parti Duma'ya girememişti.

Anketler

Hükümete bağlı Rusya Kamuoyu Araştırma Merkezi'nin (VTsIOM) açıkladığı verilere göre Birleşik Rusya partisinin oyları 2016'daki Devlet Duması Seçimleri'nden bu yana neredeyse yarı yarıya düştü.

Putin'in partisinde yarı yarıya düşüş

2016'da yüzde 54,20 oyla Duma'da 343 sandalye kazanan Putin'in partisi, 9 Eylül'de CIPKR'ın anketine göre yüzde 26, INSOMAR'ın anketine göreyse yüzde 30,1 oy oranına sahip. Bu oranlarda partinin yaklaşık 290-306 arası sandalye kazanması öngörülüyor.

Özellikle mayısın başından beri ciddi oy kaybı yaşayan BR, eylüle kadar nadiren yüzde 30'un üzerine çıkabildi. Partinin oyları ağustos sonunda FOM'a göre yüzde 30, VTsIOM'a göre yüzde 28,3 oranındaydı.

RFKP oylarını artırdı

RFKP'yse 2016'daki seçimlere kıyasla oy oranını epey artırdı. Son seçimlerde yüzde 13,34 oyla Duma'ya 42 milletvekili sokan partinin, 9 Eylül itibarıyla CIPKR'a göre yüzde 22, INSOMAR'a göre yüzde 14,9 oy oranı bulunuyor. RFKP'nin temmuzda yüzde 10-16 arasında değişen oy oranlarının özellikle eylülde artış gösterdiği görülüyor.

Son anket verilerine göre parti, Duma'da 67 ila 70 sandalye kazanabilir. Partinin oy oranları ağustos sonunda FOM'a göre yüzde 15, VTsIOM'a göre yüzde 17,5'ti.

Irkçı söylemleriyle bilinen RLDP de kan kaybetti

BR'yle birlikte ciddi oy kaybı yaşayan partilerden biri de RLDP. Liberal parti, 2016'daki seçimlerde neredeyse RFKP'yle kafa kafaya giderek yüzde 13,14 oy almış ve Duma'ya 39 milletvekiliyle girmişti. Ancak RLDP oy oranını neredeyse yarı yarıya kaybederek, 9 Eylül itibarıyla CIPKR'a göre yüzde 7, INSOMAR'a göre de yüzde 9,6 oy oranına sahip. Partinin Duma'da 39 ila 42 sandalye kazanması bekleniyor. Ağustos sonunda partinin oy oranları FOM'un anketinde yüzde 10, VTsIOM'a göreyse yüzde 8,7 çıktı.

SRZP ise oy oranlarındaki dalgalanmalara rağmen son duruma göre 2016'ya kıyasla yaklaşık yüzde 2 oy kaybı yaşadı. Parti, 9 Eylül itibarıyla CIPKR'a göre yüzde 5, INSOMAR'ın anketine göreyse yüzde 6,3 oy oranına sahip. Ağustos sonunda partinin oy oranları FOM'a göre yüzde 5, VTsIOM'a göre yüzde 6,6 oldu. Son verilerden yola çıkarak SRZP'nin Duma'da 25 ila 28 sandalye kazanabileceği düşünülüyor.

Yeni Halk'ın popülerliği arttı

Yeni Halk ise girdiği ilk seçimlerde popülerliğini hızla artırarak 9 Eylül itibarıyla CIPKR'nin anketine göre yüzde 6 oy oranına ulaştı. INSOMAR anketine göreyse yüzde 4,2 oy oranı bulunan partinin oy oranları temmuzda yüzde 2 ila 3 civarındaydı. Yeni Halk özellikle ağustos sonuna doğru yükselişe geçti. Şu anki duruma göre meclisin alt kanadına milletvekili sokamayan partinin oylarını biraz daha artırarak en azından bir sandalye kazanabileceği düşünülüyor. Ağustos sonunda partinin oy oranı VTsIOM ve FOM'un anketlerine göre yüzde 3 civarındaydı.

Öte yandan Yeni Halk gibi bu yıl kurulan Yeşil Alternatif ise beklediği yükselişi yakalayamadı. Parti temmuz başından bu yana yalnızca FOM'un anketinde ağustosta yüzde 1'i gördü. Dolayısıyla partinin Duma'ya girmesi pek mümkün görünmüyor.

Emekliler Partisi ve Yabloko yükselişte

Emekliler Partisi'yse 2016'daki seçim sonuçlarına göre oylarını artıran partiler arasında. 2016'da yüzde 1,73 oyla Duma'da sandalye kazanamayan partinin 9 Eylül itibarıyla CIPKR'ın anketine göre yüzde 4, INSOMAR'ın çalışmasına göre de yüzde 3,2 oy oranı bulunuyor. Ağustos sonunda partinin oyları yüzde 1 civarındaydı. Son sonuçlara göre Emekliler Partisi'nin bu sefer Duma'da en az bir sandalye kazanabileceği düşünülüyor.

Yabloko da Emekliler Partisi gibi 2016'daki 1,99'luk oy oranını 9 Eylül'de CIPKR'a göre yüzde 4'e, INSOMAR'a göre de yüzde 2,9'a yükseltti. Ağustosta yüzde 1 civarında oy oranı bulunan parti 2016'daki seçimlerin aksine Duma'da en az bir veya iki sandalye kazanabilecek durumda.

Rodina ve Yurttaşlık Platformu yerinde sayıyor

Rodina'nın oy oranlarındaysa ciddi bir artış yaşanmadı. 2016'daki seçimlerde yüzde 1,51 oy alan partinin eylüldeki son CIPKR ve INSOMAR anketlerine göre yaklaşık yüzde 1 oyu bulunuyor. Rodina'nın oy oranları ağustosta da benzer rakamlardaydı. 2016'da Duma'da bir sandalye kazanan partinin meclisin alt kanadına yine bir ila iki milletvekiliyle girebileceği düşünülüyor.

Yurttaşlık Platformu'nun da oy oranları bir önceki seçimle neredeyse aynı seviyede. Parti 2016'daki Devlet Duması seçimlerinde yüzde 0,22 oyla Duma'da bir sandalye kazanmıştı. Yurttaşlık Platformu'nun CIPKR ve INSOMAR anketlerine göre 9 Eylül itibarıyla yine yüzde 0,20 oyu bulunuyor. Temmuzdan bu yana hiç yüzde 1 oy oranına ulaşamayan partinin Duma'ya bir milletvekiliyle girebileceği öngörülüyor.

Seçimlere az süre kala anketler iktidardaki Birleşik Rusya'nın ciddi oy kaybı yaşadığını gösterse de partinin yine çoğunluğu elinde tutması bekleniyor. Öte yandan, son birkaç yıldır hem iç hem de dış siyasette yaşanan gerginlikler, muhalefeti saf dışı bırakma hamleleri ve medya üzerindeki baskı, Rusya'da iktidar karşıtı seslerin de önceden hiç görülmediği kadar yükselmeye başlamasına neden oldu. Birleşik Rusya iktidarını korusa bile, artık eskisi kadar rahat ve güvenli hareket edemeyebilir.

The Independent turkısh

©