Kazakistan’ın yeni başbakanı Alihan İsmailov oldu

Kazakistan’daki akaryakıta gelen zamlar sonrası başlayan ve hükumetin istifasını getiren aynı zamanda dünya gündeminde yer alan protestoların ardından Alihan İsmailov (Alihan Smailov), Kazakistan’ın yeni başbakanı oldu.

Kazakistan’ın Mangıstav eyaletinde 2 Ocak 2022 tarihinde akaryakıt fiyatlarındaki artan zam nedeniyle başlayan protestolar ülke geneline hızla yayıldı. Ülkenin en büyük kenti Almata’da da başlayan gösteriler, ülke genelinde hükumet karşıtı protestolara dönüştü. Kazakistan’da 5 Ocak 2022 itibarıyla tüm yurt genelinde OHAL ilan edildi ve Kazakistan kolluk güçlerinin, göstericilere müdahale edeceği bildirildi. Ülkede protestolar hükumetin istifasına rağmen devam ederken, Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev’in yardım istemesi üzere Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü ülkeye asker göndermeye karar verdi. Rus ordusu, KGAÖ kisvesi altında Kazakistan’daki girerken, dünya kamuoyu gelişmeleri endişeyle takip ediyor.

KAZAKİSTAN HÜKUMETİNDE İSTİFA

Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev 5 Ocak’ta Başbakan Askar Mamin’in istifasını kabul etmişti. Cumhurbaşkanlığından yapılan yazılı açıklamaya göre Cumhurbaşkanı Tokayev’in imzaladığı kararnameye göre anayasanın 70. Maddesine uygun olarak hükumetin istifasının kabul edildiği açıklanmıştı. İmzalanan kararnameye göre Alihan İsmailov geçici hükumete başbakan olarak atanmıştı.

KAZAKİSTAN’IN YENİ BAŞBAKANI ALİHAN İSMAİLOV

Tokayev’in Kazakistan Meclisi genel toplantısında, başbakanlık görevine adaylığını sunduğu Alihan İsmailov, tüm siyasi parti milletvekilleri tarafından “evet” oyu alarak ülkenin 12. Hükumet Başkanı oldu.

Oylamanın ardından başbakan olarak ilk konuşmasını yapan İsmailov, Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev’e ve milletvekillerine teşekkür etti. İsmailov, öncelikli görevinin ülkede makroekonomik istikrarı sağlamak ve enflasyonu düşürmek olduğunu ifade etti. İsmailov, “Vatandaşların tüm yasal talepleri kayda alınacak ve uygulanacak.” şeklinde konuştu.

SİYASİ KRİZLERLE ÇALKALANAN KAZAKİSTAN’DA GÜN GÜN NELER YAŞANDI?

Kazakistan’ın Mangıstav eyaletinde 2 Ocak 2022 tarihinde akaryakıt fiyatlarındaki artan zam nedeniyle başlayan protestolar ülke geneline hızla yayıldı. Almata’da da başlayan gösteriler, ülke genelinde hükumet karşıtı protestolara dönüştü. Ülkede protestolar hükümetin istifasına rağmen devam ederken, göstericiler, kurucu Cumhurbaşkanı Nazarbayev’in dokunulmazlığının kaldırılmasını talep ediyor. Cumhurbaşkanı Tokayev, halkı sabır ve itidale davet ederken, Kazakistan Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekulı da, ülkedeki son durum hakkında bilgi notu paylaştı. Öte yandan, Kazak medyası, Almata’da göstericilerin belediye binasını ele geçirdiğini bildirdi.

Kazakistan genelinde protestolar devam ederken, Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev 5 Ocak 2022’de ulusa sesleniş konuşması yaptı. Tokayev, bugünden itibaren Kazakistan Güvenlik Konseyi başkanı olarak göreve başladığını duyurdu. Bu görevi, ülkede Kazakistan’ın kurucu Cumhurbaşkanı Nazarbayev yürütüyordu. Ülkede protestocular, Almata ve Aktöbe’deki belediye binalarını ele geçirdi. Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, başkent Nur Sultan’da 5 Ocak 2022 saat 16:00’dan itibaren olağanüstü hal ilan edilen kararı imzaladı. Sokağa çıkma yasağı başkentte 23:00 – 07:00 saatleri arasında geçerli olacak. Olağanüstü hal 19 Ocak gece yarısına kadar yürürlükte kalacak. Kazakistan’da 5 Ocak 2022 itibarıyla tüm yurtta OHAL ilan edildi. Kazakistan kolluk güçlerinin göstericilere müdahale edeceği bildirildi.

6 Ocak 2022 gece erken saatlerde Almata’da Kazakistan kolluk güçleri, yoğun “terörle mücadele” operasyonuna başladı. Ülkede, göstericilerin çoğu etkisiz hale getirildi. Bununla eş zamanlı olarak, Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev, Rusya’nın başını çektiği askeri müdahale gücü yetkisi olan Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’nden yardım istedi. Öte yandan, Kazakistan’a Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nü davet ederek, Rus ordusunun Kazakistan’a girmesine izin veren Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev, ayaklanmalardan yurt dışında eğitilen bir dizi terörist grupları sorumlu tuttu. Kremlin, Rusya ve Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü kapsamında Kazakistan’a Rus ordusunu sokacak. Bu kapsamda, ülkenin kuzeyindeki etnik Rusların durumu da merak konusu.

Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, 7 Ocak 2022’de Kazakistan’daki son durumu değerlendirmek üzere ulusa sesleniş konuşması yaparak ülkede en yüksek muhalefetin olduğu Almata şehrinde 20 bin “terörist” bulunduğu dile getirdi ve orduya “vur emri” verdiğini kaydetti. Yine 7 Ocak’ta Kazakistan’daki Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü silahlı güçleri başına Rus Korgeneral Andrey Serdyukov’un getirildiği öğrenildi. Serdyukov, Rusya’nın Şubat 2014’te başlattığı Kırım’ı işgal etme operasyonunu yönetmesi ve 2019 yılında da Suriye’deki Rus birliklerinin komutanlığını yapmasıyla tanınıyor. Serdyukov’un Kırım ve Suriye dışında daha önceki dönemlerde Yugoslavya ve Çeçenistan’daki çeşitli bölgelerdeki operasyonlarda tecrübeli olduğu biliniyor.

8 Ocak 2022 itibarıyla, Kazakistan’ın eski devlet başkanı Nursultan Nazarbayev’in iddiaların aksine ülkeyi terk etmediği, başkent Nursultan’da bulunduğu Nazarbayev’in sözcüsü Aydos Ukibay tarafından duyurulurken, yine aynı tarihte Belarus tarafından, Nazarbayev’in Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko ile telefonda görüştüğü kaydedildi. Yine 8 Ocak 2022’de Kazakistan Ulusal Güvenlik Komitesi’nin daha önce 6 Ocak 2022’de Ulusal Güvenlik Komitesi Başkanı görevinden alınan Karim Masimov hakkında, Kazakistan Cumhuriyeti Ceza Kanunu’nun devlete ihanet maddesine dayanılarak soruşturma başlattığı duyuruldu.

Kazakistan Ulusal Güvenlik Komitesi tarafından 8 Ocak 2022’de yayımlanan açıklamada, söz konusu suçu işlediği şüphesiyle Masimov’un gözaltına alındığı, Masimov’un ve yine soruşturma çerçevesinde gözaltına alınan başka kişilerin, hep birlikte geçici tutuklama merkezine yerleştirildiği açıklandı. Yine 8 Ocak’ta Cumhurbaşkanlığı Basın Sözcüsü Berik Uali, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev’in bazı bölgelerdeki trajik ölümlerle bağlantılı olarak 10 Ocak 2022’yi ulusal yas günü ilan etmeye karar verdiğini duyurdu. Son resmi rakamlara göre yaşanan olaylarda 18’i güvenlik güçleri mensubu olmak üzere 44 kişinin hayatını kaybettiği, resmi olmayan verilere göre ölü sayısının çok daha fazla olabileceği ifade ediliyor. Olaylarda 4 bin 400’ü aşkın kişi gözaltına alındı.

QHA