MSB: Bizleri sevince boğan güçlü Azerbaycan Silahlı Kuvvetlerini saygıyla selamlıyoruz

BURSA ARENA / Haber Merkezi

Azerbaycan ordusu, 103. kuruluş yıl dönümünü, yakın zaman önce elde ettiği Karabağ zaferinin gururuyla kutluyor. Türkiye Cumhuriyeti Milli Savunma Bakanlığı, yayımladığı mesajla Azerbaycan’ın sevincine ortak oldu. MSB’nin mesajında, “Tek Vatan Harekatı ile Karabağ’daki öz topraklarını işgalden kurtararak bizleri sevince boğan güçlü Azerbaycan Silahlı Kuvvetlerinin bu özel gününü kutluyor, saygıyla selamlıyoruz.” ifadeleri yer aldı.

Azerbaycan’da, Silahlı Kuvvetler Günü ve Azerbaycan ordusunun 103. kuruluş yıl dönümü kutlanıyor. Azerbaycan ordusu, 103. kuruluş yıl dönümünü 27 Eylül-10 Kasım 2020’de 44 gün süren Karabağ savaşında elde ettiği destansı zaferle kutluyor. Türkiye Cumhuriyeti Milli Savunma Bakanlığı (MSB), bugün kaydedilen Azerbaycan Silahlı Kuvvetler Günü’nü Twitter’dan yayımladığı bir mesajla kutladı. MSB’nin Azerbaycan Silahlı Kuvvetler Günü’ne ilişkin mesajında, “Azerbaycan Türk’ü kardeşlerimizin huzur ve güvenliği için kahramanca ve fedakarca görev yapan, Tek Vatan Harekatı ile Karabağ’daki öz topraklarını işgalden kurtararak bizleri sevince boğan güçlü Azerbaycan Silahlı Kuvvetlerinin bu özel gününü kutluyor, saygıyla selamlıyoruz.” ifadelerine yer verildi.

AZERBAYCAN HALK CUMHURİYETİ NASIL KURULDU?

Rus İmparatorluğu’nda yaşanan 1917’deki Şubat Devrimi’nden sonra Transkafkasya bölgesinde “Özel Transkafkasya Komitesi” kuruldu. 1917’de yaşanan Ekim Devrimi’nin ardından Bolşeviklerin iktidara gelişiyle, 11 Kasım 1917’de Tiflis’te Gürcüler, Ermeniler ve Türklerin temsilcilerinden oluşma Bolşevik karşıtı Transkafkasya Komiserliği yani Maveray-i Kafkas Konfederasyonu kuruldu. Bakü’de de 2 Kasım 1917’de Bakü Sovyeti hükumeti kuruldu. Ocak 1918’de Transkafkasya Komiserliği Tiflis’te oluşturulan Transkafkasya Seymi’ni yasama organı olarak ilan ederek 1918’in Şubat’ında Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti’ni kuruldu.

AZERBAYCAN MİLLİ ŞURASININ İLAN ETTİĞİ CUMHURİYET

Kafkasya bölgesinde Türklerin aleyhine gelişen çeşitli ihtilaflar ve siyasi tartışmalar neticesinde, 28 Mayıs 1918 tarihinde Tiflis’de Azerbaycan Milli Şurası’nca Azerbaycan Halk Cumhuriyeti ilan edildi. Geçici şuranın başkanlığına Mehmet Emin Resulzade seçildi. 9 kişilik icra heyetinin başkanlığına da Feth Ali Han Hoyski getirildi, H. Agayev ve M.Seyidov, Hoyski’nin başkan yardımcıları oldu.
4 Haziran’da Osmanlı İmparatorluğu ile Azerbaycan Milli Şurası arasında Batum Antlaşması imzalandı. 12 Haziran tarihinde Bakü Sovyeti ordusu Bakü’den Gence’ye harekete başlayınca Azerbaycan hükumeti Osmanlı Devleti’nden yardım isteğinde bulunarak 16 Haziran’da hükumeti Tiflis’ten Gence’ye taşıdı. 17 Haziran’da Feth Ali Han Hoyski başkanlığında ikinci hükumet kurularak 19 Haziran’da Azerbaycan’da savaş durumu ilan edildi. Hükümetin 27 Haziran 1918 tarihli kararı ile Azerice Azerbaycan Halk Cumhuriyetinin devlet dili oldu. 1 Ağustos’ta da Azerbaycan Savunma Bakanlığı kuruldu.
Bolşevikler, Almanlar, İngilizler ve Ermeniler petrol bakımından zengin olan Bakü’nün Türklerin eline geçmesine karşılardı. Bakü’deki Menşevik ve Daşnaklardan oluşan Sentrokaspi hükumeti İran’da bulunan İngilizleri yardıma çağırınca burada Ermeni, İngiliz ve Ruslardan müteşekkil bir kuvvet oluşturulmuştu. Bakü Muharebesi’nin ardından Nuri Paşa’nın (Killigil) komuta ettiği Kafkas İslam Ordusu 15 Eylül 1918’de Bakü şehrini almayı başardı. Hükumetin 17 Eylül’de Gence’den Bakü’ye taşınması ile Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’nin başkenti Bakü şehri oldu. 30 Ekim 1918’de Mondros Ateşkes Antlaşması’nın imzalanması üzerine Osmanlı birlikleri Bakü ve Azerbaycan’ı tamamen terk edince Rus ve Ermeni askerleri Bakü’ye girdi.

AZERBAYCAN HALK CUMHURİYETİ’NİN SON KABİNESİ

9 Kasım 1918’de Azerbaycan Halk Cumhuriyeti hükumeti tarafından üç renk üzerine ay ve sekiz köşeli yıldızdan oluşan Azerbaycan bayrağı kabul edildi. Bu renkler üstte Türkçülüğü temsil eden mavi, ortada çağdaşlaşmayı temsil eden kırmızı, ve altta İslamcılığı temsil eden yeşilden oluştuğu ifade edildi. Kasım 1918’de Aras Cumhuriyeti kuruldu. 7 Aralık’ta Azerbaycan meclisi açılarak Alimerdan Topçubaşov, Azerbaycan Meclisi’nin ilk başkanı seçildi. 26 Aralık’ta Fethali Han başkanlığında üçüncü kabine kuruldu.
Şubat 1919’da İngilizler Bakü’yü terketti. 14 Nisan 1919’da Nasib Bey Yusufbeyli’nin ilk ve Aralık 1919’da ise ikinci kabinesi kuruldu. Bu beşinci kabine Azerbaycan Halk Cumhuriyetinin son hükumeti oldu.

AZERBAYCAN ORDUSU 103 YAŞINDA!

Azerbaycan ordusu, hükumetin 26 Haziran 1918’de aldığı kararla, Azerbaycanlı subaylar tarafından kuruldu. Azerbaycan hükumeti, ilk anlaşmasını Batum’da Osmanlı Devleti ile imzalarken, anlaşmanın 4. maddesine istinaden, Azerbaycanlı yetkililer Osmanlı’dan askeri yardım isteğinde bulundu. Dönemin Harbiye Nazırı Enver Paşa, kardeşi Nuri Paşa (Killigil) komutasında bir ordu kurarak Bakü ve Azerbaycan’ın diğer illerinin Ermeni ve Bolşevik çetelerden kurtarılması için görevlendirildi. Kafkas İslam Ordusu adındaki Osmanlı ordusu, Azerbaycan ordusu ile 15 Eylül 1918’de Bakü’yü kurtardı. Osmanlı Devleti 1. Dünya Savaşı’ndan yenik ayrılınca Kafkas İslam Ordusu, Azerbaycan’ı terk etmek zorunda kaldı. Ancak Kafkas İslam Ordusu’ndaki bazı subaylar, Azerbaycan ordusunu eğitmek için ülkeyi terk etmedi. Azerbaycan Cumhuriyeti, 28 Nisan 1920’de Sovyet ordusunun ülkeyi işgaliyle son buldu, milli ordu feshedildi. Sovyetler Birliği’nin 1991’de dağılmasıyla Azerbaycan yeniden bağımsızlığını elde etti ve ordu yeniden kuruldu.

Azerbaycan Halk Cumhuriyeti delegasyonu tarafından 1919 Paris Barış Konferansı’na sunulan harita 12 Ocak 1920 tarihinde Rusya dışında dünyanın 23 devleti Azerbaycan Cumhuriyeti’nin varlığını resmen tanıdı. Azerbaycan’ı ilk tanıyan ülke Türkiye olurken, her alanda olduğu gibi savunma alanında da Türkiye, Azerbaycan’a her daim destek verdi. İki ülke arasında 1992’den bu yana askeri-savunma konuları içeren yaklaşık 100 anlaşma ve protokol imzalandı.

QHA / Ayyıldız Huri Kaptan