CHP, DEM Parti ve TİP'le hangi seçim bölgelerinde iş birliği yapacak?

27 Şubat 2024 Salı 17:26

31 Mart'ta yapılacak yerel seçimlerde yarışacak siyasi partiler, aday listelerini 20 Şubat’ta il ve ilçe seçim kurullarına teslim etti. Böylece muhalefette seçim iş birlikleri için de tablo büyük ölçüde netleşti.

2018’de başlayan Cumhur İttifakını bu yerel seçimlere de taşıma kararı alan Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) ile Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), 30’u büyükşehir olmak üzere 59 il ve 117 ilçede ittifak kararı aldı. 2023 seçimlerinden sonra ittifakların dağıldığı muhalefet cephesinde ise Cumhuriyet Halk Partisi'nin (CHP) Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) ve Türkiye İşçi Partisi (TİP) ile seçim iş birliği için yürüttüğü görüşmelerde uzlaşılan yer sayısı sınırlı kaldı.

14 ve 28 Mayıs seçimlerinden yenilgiyle ayrılan Millet İttifakı partileri, ittifakın dağılmasıyla seçimlere ayrı ayrı girme kararı aldı. CHP’nin ilk başta seçim işbirliği için kapısını çaldığı İYİ Parti, seçimlere tek başına girme kararı alınca; CHP, DEM Parti ve TİP ile yerel unsurların da katılımıyla seçim işbirliği arayışı başlatmıştı.

Doğu ve Güneydoğu’da kendi adaylarıyla yarışma kararı alan DEM Parti ile CHP arasında, halen CHP’de bulunan veya CHP’nin kazanmasının güçlü olduğu büyükşehirlerde ve bazı önemli kentler ile ilçelerde uzlaşma sağlanması hedefleniyordu. İki parti, CHP için en kritik illerin başında gelen İstanbul’un yanı sıra Ankara, Adana, Antalya, Hatay, İzmir, Manisa, Mersin ve Şanlıurfa’da kent uzlaşısı arayışı için için masaya oturmuştu.

Ancak DEM Parti önce İstanbul, Ankara, Antalya’da kendi adaylarını çıkarma kararı aldı. Uzlaşma sağlanan yerlere daha sonra İstanbul'un Esenyurt ilçesi de eklendi. CHP, Esenyurt'ta daha önce açıkladığı adayını çekip DEM Parti ile uzlaşma doğrultusunda Ahmet Özer’i aday gösterince, DEM Parti bu ilçede aday çıkarmaktan vazgeçti.

En geniş uzlaşma İstanbul’da

Taban baskısı ve CHP ile görüşmelerde istediği sonucu alamayan DEM Parti İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı için Meral Danış Beştaş ve Murat Çepni'yi aday göstermesine karşın, 39 ilçeden aralarında partinin güçlü olduğu Esenyurt, Sancaktepe, Sultangazi, Avcılar’ın da bulunduğu 22 ilçede aday çıkarmadı.

Büyükşehirde grup kuracak sayıya ulaşmak isteyen DEM Partililerin, birçok ilçede seçilebilir yerlerden belediye meclis üyeliğine aday gösterildiği belirtiliyor.

DEM Parti’nin aday çıkarma kararı aldığı ilçeler; Beykoz, Kadıköy, Sultanbeyli, Ümraniye, Adalar, Arnavutköy, Esenler, Gaziosmanpaşa, Kağıthane, Sultangazi, Beşiktaş, Bakırköy, Başakşehir, Beylikdüzü, Güngören, Küçükçekmece, Büyükçekmece.

DEM Parti'den Adana ve İzmir sürprizi

DEM Parti son ana kadar İzmir ve Adana’da aday çıkarmama eğilimindeydi. Ancak özellikle Adana’da DEM Parti ile CHP’nin yerel örgütleri arasında belediye meclis üyeliklerinde yaşanan anlaşmazlık nedeniyle, parti büyükşehirde aday çıkarma kararı aldı.

Adana’nın Yüreğir ilçesinde kent uzlaşısı kapsamında CHP aday çıkarmayı düşünmüyordu. Ancak son anda yaşanan uzlaşmazlık nedeniyle DEM Parti büyükşehirde, CHP de Yüreğir’de aday çıkarma kararı aldı.

İzmir’de Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer’le devam edilmesini savunan DEM Partililer, CHP’nin aday olarakl açıkladığı Karşıyaka Belediye Başkanı Cemil Tugay için, “Tanışmadığımız, elini sıkmadığımız birkaç belediye başkanından biri” diyordu.

Son ana kadar aday çıkarmamaya yakın olan DEM Parti, aday listelerinin teslim edildiği gün, eski İzmir Milletvekili Akın Birdal ve avukat Türkan Aslan'ı eş büyükşehir belediye başkan adayı olarak gösterdi.

DEM Parti, Mersin’de 'tedbiren' mi aday çıkardı?

DEM Parti daha önce CHP Genel Başkanı Özgür Özel’in memleketi Manisa ve Mersin'de büyükşehir belediyeleri için aday çıkarmayacağını kamuoyuna duyurmuştu. Ancak aday listelerinin teslim edildiği Salı günü sürpriz yaşandı ve DEM Parti Mersin'de de aday çıkardı.

BBC Türkçe’ye konuşan bir DEM Parti yöneticisi belediye meclis üyelikleriyle ilgili “teknik” bir sıkıntı yaşandığını, bu nedenle uzlaşma sağlanamaması olasılığına karşı “tedbiren” aday çıkardıklarını söyledi. Ancak aynı yönetici, yeniden uzlaşma sağlanması halinde, kesin aday listelerinin ilan edileceği 3 Mart’a kadar adaylarını çekebileceklerini belirtti.

CHP ile DEM Parti arasında Şanlıurfa için ise aday listelerinin teslimine kısa süre kala uzlaşma arayışı sonuçsuz kaldı.

DEM Parti Sözcüsü Ayşegül Doğan, 17 Şubat’ta aday çıkardıkları Şanlıurfa’da kendi adaylarını “kent uzlaşısı” kapsamında belirlediklerini açıklamıştı.

Bu kapsamda CHP’nin, son aday belirleme toplantısının yapıldığı 12 Şubat’taki PM toplantısında Şanlıurfa’da aday açıklamadı. Ancak CHP 18 Şubat’ta partinin aday tanıtım toplantısında Mustafa Koyuncu’yu büyükşehir belediye başkan adayı olarak açıkladı. Edinilen bilgiye göre CHP ve DEM Parti’nin yereldeki örgütleri arasındaki anlaşmazlık nedeniyle iki parti bu ilde kendi adaylarıyla yarışma kararı aldı.

CHP’nin mevcut belediye başkanlarını aday gösterdiği Ankara, Antalya ve Aydın’da ise DEM Parti, adayların partilerine yaklaşımlarını gerekçe göstererek aday çıkarma kararı aldı.

CHP’nin Hatay’da Büyükşehir Belediye Başkanı Lütfü Savaş’ı tepkilere rağmen yeniden aday göstermesi nedeniyle bu kentte de DEM Parti aday çıkardı.

TİP, Hatay dışında CHP için riskli yerlerde aday çıkarmadı

CHP’nin seçim iş birliği için kapısını çaldığı ikinci parti ise TİP olmuştu. TİP, CHP için riskli gördüğü yerler ile 3 metropol kentte büyükşehir, il veye ilçe adayı göstermedi. Ancak Hatay bunun istisnası oldu.

İki parti arasında yürütülen görüşmelerde TİP, Lütfü Savaş dışında bir isim üzerinde uzlaşılmasını istedi. CHP’nin Savaş’ta ısrarı üzerine futbolcu Gökhan Zan’ı aday gösteren TİP, son anda Savaş’ın çekilmesi ihtimalinin doğması üzerine yeniden müzakereye kapıları açık tuttu.

Edinilen bilgiye göre TİP, CHP’nin Savaş’ı adaylıktan çekmesi halinde, kendilerinin de Zan’ı çekebilecekleri ve yeni bir isim üzerinde uzlaşı aranabileceği mesajı gönderdi. Ancak CHP’nin Savaş’la devam kararı üzerine uzlaşma sağlanamadı.

Cumhur İttifakı'nın eski AKP Milletvekili Mehmet Öntürk’ü aday gösterdiği Hatay’da bütün muhalefet partileri kendi adaylarıyla yarışa girecek.

TİP, CHP’nin “kaleleri” olan Ankara'nın Çankaya ilçesiyle ile İstanbul’un bazı ilçelerinde ise aday çıkardı. Kulislerde, CHP’nin özellikle tanınırlığı yüksek olan Çankaya adayı İrfan Değirmenci’nin adaylığının çekilmesi yönünde nabız yokladığı ancak TİP’in buna yanaşmadığı iddia edildi.

Gebze’de Erkan Baş uzlaşısı

CHP, DEM Parti ve TİP arasındaki tek görünür seçim iş birliği ise Kocaeli'nin Gebze ilçesinde oldu. TİP Genel Başkanı Erkan Baş’ın aday olduğu Gebze’de CHP ve DEM Parti aday çıkarmadı.

Gebze, AKP’nin en güçlü olduğu ilçelerden. 2019'da yerel seçimlere bu ilçede tek başına giren AKP adayı Zinnur Büyükgöz, yüzde 51 oyla seçilmişti. Ancak TİP yetkilileri, seçimi kazanmaları güç görünse de, Yeniden Refah ve Saadet partilerinin yüksek oy alma potansiyelini de dikkate aldıklarını söylüyor ve işçi kesiminin yoğun yaşadığı Gebze'de varlık göstermelerinin önemli olduğuna dikkat çekiyor.

Son anda uzlaşmaya varılabilir mi?

Siyasi partiler aday listelerini 20 Şubat’ta teslim etti. Ancak partiler; listelere itirazlar, istifa veya sağlık sorunları, ölüm gibi nedenlerle yaşanacak boşalmaları tamamlamak için siyasi 2 Mart’a kadar belirledikleri yeni isimleri Yüksek Seçim Kurulu'na (YSK) bildirebiliyor.

CHP ve DEM Parti kaynakları, aday listelerinde meydana gelen eksiklerin siyasi partilerce tamamlanarak seçim kurullarına bildirilmesinin son tarihinin 2 Mart olduğuna işaret ederek, özellikle belediye meclis üyeliklerinin tespitinde yaşanan sıkıntıların çözülmesi halinde bazı yerlerde kent uzlaşısının sağlanma ihtimalinin bulunduğunu söylüyor.

Bu kapsamda Mersin’de büyük olasılıkla uzlaşma sağlanabileceği ve DEM Parti’nin adayını çekebileceği belirtiliyor.

Adana için de, daha düşük ihtimal olmasına karşın, DEM Parti’nin büyükşehir belediye başkan adaylarının çekilmesi mümkün görülüyor.

Kapsamlı uzlaşma neden sağlanamadı?

CHP ile DEM Parti arasındaki seçim işbirliğinin “sınırlı” kalmasındaki en büyük etken olarak iki parti arasındaki strateji farklılığı gösteriliyor.

CHP Genel Başkanı Özgür Özel, gazetecilere yaptığı açıklamada, uzlaşma sağlanamamasının en önemli nedenini DEM Parti’nin 2019’daki “AKP’ye kaybettirme” stratejisinde değişikliğe gitmesi olarak gösterdi.

DEM Parti’nin bu kez muhalefete de gücünü göstermek istediğini belirten Özel, “Bize kazandırmak değil, gerekirse kaybettirmek üzerine bir strateji var” sözleriyle görüş farklılığını ortaya koydu.

CHP'de eski Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu’na yakın bazı isimler ise parti yönetiminin ittifaklar için yeterince istekli olmadığını, İYİ Parti dışında eski ittifak ortaklarıyla işbirliği arayışına girilmemesinin, bunun göstergelerinden biri olduğunu savunuyor.

DEM Parti ise baştan itibaren yerel unsurların da görüşlerinin alınacağı “kent uzlaşısı” ile yerel düzeyde işbirliği için masaya oturulduğunu ifade ediyor.

DEM Parti kaynakları, CHP’nin başta Antalya olmak üzere partilerine dönük olumsuz tutan belediye başkan adaylarında ısrar etmesinin yanı sıra, “Siz aday çıkarmayın, bizim adaylarımızı destekleyin” yaklaşımı sergilemesinin ve kendi tabanlarının da “Adaylarımızla yarışalım” baskısının, kapsamlı uzlaşma sağlanamamasında etkili olduğunu söylüyor.

Ayşe Sayın
Ankara, BBC Türkçe