Rusya ‘Ukrayna savaşına’ mali açıdan ne kadar dayanabilir?

Rusya’nın Ukrayna’daki savaşı devletin kasasını boşaltıyor. Ancak Moskova’nın son 20 yılda oluşturduğu mali rezervler, petrol fiyatları varil başına 60 dolara kadar düşse bile yıllarca dayanmaya yetecek.

Rusya Ulusal Varlık Fonu’nun (NWF) likit kısmı, hükümetin parayı bütçe açığını finanse etmek ve devlete ait şirketleri desteklemek için kullanması nedeniyle Şubat 2022’de başlayan Ukrayna işgalinden bu yana yarıdan fazla azalarak 58 milyar dolara indi.

Birikmiş enerji gelirlerinden oluşan rezerv fonu olan NWF, 1 Şubat 2024 itibarıyla, gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYİH) yüzde 2,7’si oranındaki 55 milyar dolara düştü.

Bu oran 1 Şubat 2022’de, GSYİH yüzde 6,6’sı olan 112,7 milyar dolar olarak kaydedilmişti.

Veriler, Rusya’nın Batı’daki yaklaşık 300 milyar dolarlık rezervinin dondurulmasının yanı sıra, Moskova’ya yönelik yaptırımlar ve Rusya’nın askeri harcamalarının, Devlet Başkanı Vladimir Putin’in mali gücünü azalttığını gösteriyor.

Renaissance Capital Rusya ve BDT baş ekonomisti Sofya Donets, konuya ilişkin şu değerlendirmeyi yaptı:

“Bana öyle geliyor ki, zaten yeterli para olmadığı, daha fazlasına ihtiyaç olduğu hissinin olduğu bir noktadayız.”

Maliye Bakanlığı’nın bu yıl bütçe açığı harcamalarına 1,3 trilyon ruble, şirketlere ve yatırım projelerine ise yaklaşık 900 milyar ruble harcamayı planlamasıyla, mevcut fon miktarı azalıyor.

Maliye Bakanlığı, 2023 yılında bütçe açığını kapatmak için NWF'den 3,46 trilyon ruble, diğer yerlerde ise 1 trilyon rubleden fazla harcadı.

Donets, değerlendirmesinde şunları söyledi:

“NWF’nin bir güvenlik marjı var, ancak bunun sonsuz olmadığını anlamalıyız. Petrolün varil fiyatı 65 dolar değil de 60 dolar olursa NWF’den bir trilyon ruble daha çekilmesi gerekecek.”

CentroCreditBank ekonomisti Yevgeny Suvorov, bu yıl varil başına 50 dolar seviyesindeki petrol fiyatlarının, Rusya’nın rezervlerinden 2 trilyon ruble kadar daha düşüreceğini söyledi.

Suvorov, “Bu senaryoda rezervlerin tükenmesine 2025 yılının başında yaklaşacağız. Basitçe söylemek gerekirse, Rusya’nın artık düşük petrol fiyatlarına karşı sigortası yok” diye ekledi.

Güvenlik marjı

Brent ham petrol fiyatları, şu anda varil başına 82 dolar civarında işlem görüyor. Rusya’nın Ural ham petrolü ise varil başına 74 dolar civarında satılıyor ve yakın bir düşüş belirtisi göstermiyor.

Hatta Rusya Maliye Bakanlığı, NWF’ye bu yıl yaklaşık 20 milyar dolar kadar eklemeyi umuyor.

Astra Asset Management Yatırım Başkanı Dmitry Polevoy, Rusya’nın varil başına 60 dolarda bile güvenlik marjını muhtemelen yıllarca koruyabileceğini söyledi.

Ancak, NWF’nin fonun likit olmayan varlıklarını artıran projelere yaptığı yatırımların, emtia fiyatlarının düşmesi durumunda daha az manevra alanı bırakacağını ekledi.

Fonun likit olmayan kısmı kamu bankalarındaki mevduatlar, hisse senedi yatırımları, şirket tahvilleri ve diğer yatırım projelerinden oluşuyor.

Likit olmayan varlıklar, iki yıl içinde fonun yüzde 38’inden yüzde 59’una, yani 78,6 milyar dolara yükseldi.

Likit olmayan varlıkların yönetimi

NWF’nin likit olmayan kısmındaki toplam 7 trilyon rublenin yaklaşık 3,1 trilyon rublesi, devletin hakim kredi kuruluşu Sberbank’taki hisselerinden, 1 buçuk trilyon rublesi ise Gazprombank, Aeroflot, Rus Demiryolları ve VTB gibi diğer şirket hisselerinden oluşuyor.

Ancak Polevoy, Maliye Bakanlığı’nın likit olmayan varlıklar karşılığında, Merkez Bankası repo ihalelerinden fon alabileceğini söyledi.

Astra Asset Management Yatırım Başkanı Polevoy, değerlendirmesine şu ifadelerle devam etti:

“Başka bir deyişle, ‘likit olmayan’ bir varlığın hukuki statüsü, onu kısa-orta vadede fiili olarak kullanmanın imkansız olduğu anlamına gelmez. Bütçe, durumları ne olursa olsun, NWF ‘likit olmayan’ varlıkları için her zaman Merkez Bankası’ndan ruble alabilecek.”

“Rus petrolü 60 doların üzerinde satılıyorsa kriz hakkında konuşamayız”

Mali açıdan muhafazakar Rus yetkililer, konu hakkında yüksek sesle konuşmaktan çekiniyor.

Maliye Bakanı Anton Siluanov, aralık ayında yaptığı bir açıklamada, bakanlığının NWF’yi sıfıra indirmeye ve ‘yedekte bir kuruş bile olmadan oturmaya’ hazırlıklı olmadığını söyledi.

Siluanov, “NWF dengesinin azaldığını görürsek, bütçeyi dengelemek için başka önlemler alırız” diyerek, giderlerin azaltılmasını ima etti.

Peterson Uluslararası Ekonomi Enstitüsü ve Kiev Ekonomi Okulu’ndan (KSE) kıdemli araştırmacı Elina Ribakova, Rusya’nın rezervlerinin hızla tükenebileceğini düşünmenin yanıltıcı olduğunu vurguladı.

Ribakova, Moskova’nın 2014’ten bu yana bütçe açıklarını azaltma ve petrol gelirlerini saklama çabalarına dikkat çekti.

Araştırmacı ayrıca şunları ekledi:

“Savaşın sosyal harcamalara göre önceliklendirilmesi ve kendilerini Batı’nın baskısından korumak amacıyla gerekenden daha ciddi bir mali düzenleme üretmek için çok fazla çalıştılar. 80 dolarlık petrol fiyatları Rusya için son derece rahat. Belki 60-70 dolarda sıkıntı hissetmeye başlar, ancak Rusya petrolü 60 doların üzerinde satıyorsa kriz hakkında konuşmaya başlayamayız.”

Şarku'l Avsat / Londra

Fotoğraf kaynak: Reuters