Geri sayım başladı: Şehirlerin sular altında kalmasını durdurmak mümkün mü?

BURSA ARENA / Haber Merkezi

Dünya nüfusunun yüzde 85’inin etkilendiği ‘iklim değişikliği’ hakkında bilim insanlarından yeni araştırmalar gelmeye devam ediyor. Global ısınmanın sebep olduğu felaketlerden biri de yükselen deniz düzeyiyle birlikte, kıyı kentlerinde yaşanacak olan kayıplar. İklim Merkezi’nin (Climate Central) araştırmalardan yola çıkarak hazırladığı haritaya nazaran, deniz düzeyinin yükselmesi riskiyle karşı karşıya kalacak ülkeler ortasında Türkiye de var.

Akademik bir mecmua olan Environmental Research Letters’da yayınlanan araştırmada, dünyanın sıcaklığının 1.5-2 derece daha artması halinde su düzeylerinin önemli oranda yükseleceğine işaret edilirken, ülkelerin sembolik yapılarının da sular altında kalabileceği vurgulanıyor.

Çırağan Sarayı, Haydarpaşa Garı üzere noktalar da tehdit altında

Su baskınlarının olacağı yerlerin kırmızı renkle işaretlendiği haritada, büyük kentlerin tehdit altında olduğu; kıyı kentlerinden biri olan İstanbul’da da durumunun pek farklı olmadığı görülüyor. Yapılan araştırmalara nazaran, kıyı kenarı boyunca İstanbul Boğazı’nın, Haliç’in ve deniz kıyısında olan ilçelerin etkilendiği göze çarparken; Çırağan Sarayı, Haydarpaşa Tren Garı ve yalıların da içinde bulunduğu tarihi eserler de yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Riva Deresi’nin etrafındaki kırmızıyla işaretlenmiş alanları bekleyen tehdit, yıllar içinde daha geniş bir alana yayılarak artıyor.

Kuş cennetleri, ulusal parklar ve turistik plajlar da kırmızıyla işaretli

Yapılan çalışmalarda Türkiye genelindeki tabloya bakıldığında İzmit ve İzmir Körfezi başta olmak üzere, onlarca bölgenin ve yerleşim yerinin etkileneceğini ortaya koyan çarpıcı sonuçlar elde edildi. Buzulların erimesiyle oluşan deniz düzeyindeki artıştan hissesini alacak yerler ortasında kuş cennetleri, ulusal parklar ve turistik plajlar da var. Kelam konusu çalışma, bahsi geçen kıyı bölgelerinin sular altında kalma senaryosu için en erken tarihin 2060 olduğuna işaret ediyor.

Ankara’nın gündemi de iklim değişikliği

Global ısınmayla uğraş ismine tedbirlerin sürat kazandığı bir devirde gerçekleştirilmesi planlanan Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı’na (COP26) günler kala Türkiye’de de iklim değişikliği gündemi mevcut. Çünkü Paris İklim Anlaşması’nın TBMM’de kabul edilmesiyle birlikte ülkedeki tartışmalar da alevlenmişti. Hatta bakanlığın isminin Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı olarak değiştirilmesi kararlaştırılmış, bu hususta yetkililerin alacağı tedbirler merak konusu olmuştu.

Şehircilik alanında kâfi adımlar atılıyor mu?

Türkiye’nin bu kararı, bilim adamları tarafından ‘küresel çapta etraf felaketi’ ismine hazırlanan çalışmaların açıklandığı bir periyoda denk geldi. Alınan kararların ne kadar kâfi olacağı konuşulurken, bunlara ek olarak çeşitli alanlarda da uzun vadeli çalışmaların gerekliliği gündemde. Bu alanlardan birisi de kent ve etraf planlaması. Pekala, şehircilik alanında kâfi çalışmalar yapılıyor mu? Mümkün felaketi durduracak tedbirler neler? Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) İdare Konseyi Lideri Ahmet Dursun Kahraman, Sputnik’e anlattı.

Suların yükselmesi senaryosu neleri beraberinde getiriyor?

Kahraman,

“Burada bahsedilen yerlerin sular altında kalması can kaybından fazla büsbütün ekonomik bir yıkım ve paha kaybıdır. Fakat bundan öte, iklim değişikliğiyle ilgili şunları söylemek gerekir; tahminen biz bu yerlerin sular altında kalacak olmasını düşünecek halde bile olmayacağız. Zira bununla birlikte bir kuraklık da olacak. Besine ve suya ulaşamama riskiyle karşı karşıyayız. Kuraklıktan kastımız yalnızca suyun olmaması değil, sel ve su baskınları da yaşamsal faaliyetlerde kullandığımız içme suyuna yahut tarım suyuna erişememeye sebep olur. Bu dünyanın en büyük afetidir. Zelzele anlık hasar verir, yıkar geçer ancak bu bahsettiğimiz husus, 10’larca yıl yakar ve yıkar. Biz bunlarla çaba etmek zorunda kalırsak zati suyun yükselmesiyle yaşanacak olan mülk sorunları aklımıza gelmeyecek”

‘Suların yükselmesi demek 100 yılda bir yaşanacak doğal afet döngüsünün 5-10 yıla inmesi demek’

Deniz düzeyindeki artışın bir anda olmayacağına dikkat çeken Kahraman, “Bu durum birebir vakitte bu sene yaşadığımız sel felaketleri üzere tabiat olaylarının da 100 yılda bir görülmesi yerine 10 yılda bir yaşanmasına sebep olacak demektir. Bozkurt’un şehircilik örneğine bakarsak; bir proje yaparken tekerrür müddetini baz alırsınız; yağış, kar, sel, ısınma üzere geçmiş datalara bakarak dersiniz ki ‘100 yılda bir olan bir doğal afete projemiz sağlam olsun’. Mesela Samsun’da TOKİ konutlarının bodrumunda 9 kişinin boğulması sonrası ‘7 yıldır yağmayan yağmur yağdı’ demek yanlış bir söylemdir. Bizim iklim değişikliği karşısında tekerrür hesaplarımızı güncellememiz, kentleşme projeleri yaparken bunları düşünmemiz gerek. Şayet tüm bunlara tedbir alınmamaya devam edilirse 5-6 senede bir birebir yerlerde birebir olaylar yaşanacaktır” dedi.

‘Şimdiye kadar hedeflenen maksatlara ulaşılamadı’

Kahraman, insanlığın kendisinin sebep olduğu iklim değişikliğinin sonuçlarının 90’lı yıllardan bu bilindiğini ve bir ekip arayışlar içine girildiğini ancak bu sürecin başarılı olmadığını belirtti. Uzman, kelamlarına “Paris İklim Muahedesi üzere arayışların da ortaya devamlı çıkmasının nedeninin aslında hedeflenen gayelere ulaşılamaması olduğunu varsayarsak, ben bunların çok işe yarayacağını düşünmüyorum. Muahedeler hoştur, yapılmalıdır lakin temel olan uygulamadır” diye devam etti.

‘Çözüm rant ve sermayede değil, bilim ve doğada’

Canlıların yaşadıkları yeri sakınmak, gözetmek ve korumak üzerine kodlandığının vurgusunu yapan Kahraman, deniz düzeyindeki artışın ve daha birçok etraf felaketinin kesin tahliline odaklanılmasının ehemmiyetini hatırlatarak, “Sera gazları ve emisyonların 2050’de sıfıra indirilmesi üzere bir gaye var. Doğal teoride bu maksat var ancak pratikte bu mümkün değil mi? O da şöyle mümkün; giderilemeyen ve indirilemeyen ölçü için ağaçlandırma yapılması, yenilenebilir güçlerin kullanılması gerekir. Fakat yenilenebilir güç çok da üstüne atlanıp sarılanacak bir şey değildir, mesela biz şuan HES’lerle yaşanan ekolojik yıkımları görüyoruz. Yapılan araştırmalara bakıldığında 1 metre, 2 metre hatta bir teze nazaran 7 metre su yüksekliğinden bahsediliyor. Rant ve sermaye açısından bakmaya devam edip, bilim ve tabiat açısından bir prensip ortaya koymazsak bunun önüne geçemeyiz” sözlerini kullandı.

SPUTNİK