Gönül estetiği zorluklar, acılar ve özellikle aşk acısı yaşandıktan sonra oluşur. Gönlümüze dokunan en estetik hal, ruhumuzun da hoşuna gider. Gönül estetiğine ulaşmış bir kişi; yatay akışta da denge aralığını ayarlar. Dikey akışta olan kişinin her ne oluyor ise içine siner ve bütünsel akışta uyumlu bir ahenkle yaşar.
Gönül estetiği içinde zıtlıkların birbirine aktığı net olarak algılanır. Tüm ikilikler birbirine dönüşür.
Sevmek sevmemek, korku cesaret, güzel çirkin değerlendirmeleri sadece yatay akışın içinde, geçiciliğinin farkında olarak yaşanılır. Bunu hayal etme kapasitemiz beş duyu algımızla sınırlıdır! Gözle görünen güzelliğin gönül gözü ile de onaylanması bütünsellikten kopmayı engeller! Güzel bakmak demek, gülü tanımadan, görmeden de gülü sevmeyi kapsar. Var olan her şey bizden çok daha üstün bir varoluşun planı dahilindedir.
Aklı selim: Doğanın kutsal kurallarını içine sindiren kişi güzelleşmeye başlar. Fiziksel beden yerden, bilinç ve düşünceler yer ve gökten de beslenir.
Zevki selim: Bir resmin resimsel mi, resim mi ayırdına varmak. Üst seviyede bütünsel bir zevke sahip olmak. Zevk, selim olanla, yani sezgi ve bütünle birleşir. Başka deyişle bilgi ile sezginin birleşme halidir.
Gönül estetiği, insanın zevk-i selimine uygun görünür. Zevk-i selimde zevk, yatay akışı, selim dikey akışı kapsar. Zevkin ve hazzın değişmeyen hakikatle buluşması halinde, bir damlası bile bizi sarhoş eder. Bu kişilere; zarafet, nezaket, letafet, hafiflik, sadelik, geçirgenlik, yargısızlık, bütünsellik gibi sözcüklerin hepsi yakışır. Yaptığı her davranış önce kendine, çevresine ve oluşuma uyumludur.
Gönül estetiğine ulaşmış kişi kendi bütünselliğine ulaşmış veya yakınlaşmıştır. Kendi özüne yaklaşan kişi tüm özlere de yakınlaşır. Onun artık saf enerji hali algılanır. Kısaca; özün içinde öz olma halinin bilincidir.