Erdoğan'ın üçüncü kez aday olması mümkün mü? Hangi durumda aday olabilir?

Cumhurbaşkanının fesih yetkisi yok. Bak saf tipler var. Televizyonlara ve sosyal medyada ‘cumhurbaşkanı burada fesih yetkisiyle güçlendiriliyor, fesih yetkisini kullanacak' diyorlar. Cumhurbaşkanının böyle bir yetkisi yok, yalan. Eski dönem geçmişte kaldı, bu dönemde böyle bir şey söz konusu değil. Erken seçime gitme kararını parlamento alır. Cumhurbaşkanının erken seçime yetkisi yok." 

Bu sözler Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'a ait.

Erdoğan bu sözleri Mart 2017'de "Cumhurbaşkanı Özel" programında gazeteci Hakan Çelik'e verdiği röportajda söyledi.

Bu konu daha önce siyasetçi ve hukukçular tarafından çok tartışıldı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan dünkü Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Grup Toplantısı'nda seçimin erkene alınacağının işaretini verdi.

Normalde 18 Haziran'da yapılması beklenen 2023 parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin 14 Mayıs'a çekileceğine kesin gözüyle bakılıyor.

Seçimlerin 14 Mayıs'a alınması var olan tartışmayı da alevlendirdi. Tabiri caizse ülke ikiye bölünmüş durumda.

İktidara yakın siyasetçi ve hukukçular Erdoğan'ın, üçüncü kez aday olabilmesinin önünde hiçbir engelin olmadığını iddia ediyor.

"Erdoğan'ın adaylığı yasalara uygundur"

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, "Sayın Cumhurbaşkanımızın adaylığı anayasaya da yasalara da uygundur. Adaylık konusunda hukuken herhangi bir şüphe yoktur. Adaylık Anayasaya göre cumhurbaşkanımızın anayasal hakkıdır" iddiasında bulundu.

Muhalefet ise iktidarın aksine Erdoğan'ın üçüncü kez aday olamayacağını ve hukuki tüm yollara başvuracağını söylüyor.

Cumhuriyet Halk Partisi ve İYİ Parti'nin başını çektiği muhalefet partileri daha önce 6 Nisan sonrası seçim kararını TBMM'de desteklemeyeceklerini açıklamıştı.

4 aydan daha az bir süre kalan seçimler yaklaştıkça tartışmaların dozunun daha da artacağını söylemek için kâhin olmaya gerek yok.

Peki, Erdoğan'ın üçüncü kez aday olması mümkün mü? Hangi durumda aday olabilir? Meclisi feshetme yetkisi var mı, yok mu?

Konuya ilişkin Independent Türkçe'ye değerlendirmede bulunan anayasa hukukçuları da Erdoğan'ın bir şart dışında üçüncü kez aday olamayacağı görüşünde.

"Bir kimse en fazla iki defa seçilebilir"

Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sibel İnceoğlu, cumhurbaşkanının 2017 anayasa değişiklikleri sayesinde koşula bağlı olmaksızın Meclis seçimlerinin yenilenmesi kararı alma yetkisine sahip olduğunu hatırlattı.

Sibel İnceoğlu / Fotoğraf: Twitter

Prof. Dr. İnceoğlu'na göre iki dönem cumhurbaşkanı olmuş birinin, ikinci döneminde Meclis seçimlerinin yenilenmesi kararı alması durumunda yeniden aday olamıyor, çünkü anayasanın 101. maddesi ikinci fıkrasına göre bir kimse en fazla iki defa seçilebilir.

"Cumhurbaşkanları için bir geçiş hükmü düzenlenmemiştir"

Cumhurbaşkanı ikinci dönemindeyken meclis tarafından erken seçim kararı alınması durumunda aday olabileceğine ifade eden İnceoğlu, "Yani TBMM 360 milletvekilinin oyu ile seçimlerin yenilenmesine karar verirse cumhurbaşkanı bir kez daha aday olabilir" dedi ve ekledi:

"İki dönem cumhurbaşkanlığı yapmış kişiler bakımından başka bir istisna yoktur. Sayın Erdoğan gibi anayasa değişiklikleri yürürlüğe girmeden önce seçilmiş olan cumhurbaşkanları için bir geçiş hükmü düzenlenmemiştir, ‘2017 değişiklikleri yürürlüğe girmeden önce seçilenlerin cumhurbaşkanlığında geçirdikleri süre dönemden sayılmaz' şeklinde bir hüküm mevcut değildir. Bu nedenle yeni bir anayasa değişikliği yapılmadığı sürece veya TBMM inisiyatifi ile seçime gidilmediği sürece iki dönem cumhurbaşkanlığı yapmış olanlar seçime katılamazlar." 

"Erdoğan aday olamaz"

Anayasa hukukçusu Prof. Dr. Mustafa Kamalak da İnceoğlu ile benzer görüşte.

Anayasaya göre cumhurbaşkanı üçüncü kez aday olamayacağını belirten Kamalak, "Sayın Cumhurbaşkanı'nın bir defa daha aday olması tek bir şart ile mümkündür. TBMM'nin erken seçim kararı alması lazım. Bunun dışında aday olamaz" dedi.

Mustafa Kamalak / Fotoğraf: AA

Anayasanın 116. maddesine göre Erdoğan'ın seçim kararı alması durumunda aday olamayacağının altını çizen Kamalak, "Bir daha aday olabilmesi için meclisin 360 oyla erken seçim kararı alması gerekir" görüşünü dile getirdi. 

"Erken seçim kararı verme, seni zorlayan mı var?"

Kimi siyasetçilerin "seçimi erkene alıyoruz ve cumhurbaşkanı isterse bir daha aday olabilir" açıklamasının anayasaya aykırı olduğunu dile getiren Kamalak, devamında şunları kaydetti:
"Erken seçim kararı verme, seni zorlayan mı var? Aslında bu soruyu sormak lazım; Anayasa'nın 101. maddesinin ikinci fıkrası cumhurbaşkanının görev süresinin 5 yıl olduğuna ve bir kimsenin en fazla iki defa seçilebileceğine vurgu yapıyor. Bu fıkra yürürlükte mi değil mi? Elbette madde yürürlükte. Peki nasıl oluyor da cumhurbaşkanı hem erken seçime karar verecek hem de ‘adayım' diyecek. Dolayısıyla anayasaya göre bir daha aday olması mümkün değil. Sadece ben değil, bütün anayasacıların görüşü bu yöndedir."

"İktidar gerçekten sıkıntıda"

Eski Kültür ve Turizm Bakanı hukukçu Ertuğrul Günay da bir istisna dışında Erdoğan'ın bir defa daha aday olamayacağını söyledi.

Ertuğrul Günay / Fotoğraf: AA

Mecliste karar çıkmaması durumunda cumhurbaşkanının erken seçim kararı alabileceğine değinen Günay, "Eğer erken seçim hakkını kullanırsa bu sefer anayasaya göre bir daha aday olma hakkını kaybediyor" ifadelerini kullandı. 

Meclisin normal tarihten önce erken seçim kararı alması durumunda cumhurbaşkanının "benim sürem daha dolmadı" diyerek yeniden aday olabilme hakkının olduğuna dikkati çeken Günay, şunları kaydetti: 

"Ama kendisi meclisi seçime götürürse o zaman bu hakkını kaybediyor. Burada iktidar ile muhalefet arasında ciddi bir tartışma olacak gibi görünüyor. Anayasanın üçüncü kez aday olamaz hükmü açık ve nettir. Ülkedeki birçok saygın anayasa hukukçusu da aynı görüşleri paylaşıyor. İktidar gerçekten bir sıkıntıda."

Abdulhakim Günaydın © The Independentturkish