Ukrayna Devlet Başkanı Volodımır Zelenskıy'e Darbe Girişimi

BURSA ARENA / Haber Merkezi

26 Kasım Cuma günü Ukrayna Devlet Başkanı Volodımır Zelenskıy, 8 kişiden oluşan Ukrayna basın mensuplarına masa etrafından açıklamalarda bulunuyor. Açıklamasında 1 Aralık ya da 2 Aralık tarihinde Kazan Tatarı eski Ukrayna milletvekili ve Ukrayna’nın en zengin işadamı Rinat Ahmetov’un Rusya devleti temsilcilerinin de içinde olduğu darbe girişiminde bulunacağını söylüyor. Ukrayna gizli servisinin bu konudaki raporlarından başka ses kayıtlarının olduğunu belirtiyor. Rus gizli servisi FSB’nin Zelenskiy ve önceki Ukrain Devlet Başkanı Petro Poroşenko’ya suikast düzenlemek ya da darbe girişiminde bulunma konusunda planlar yaptığını bilinen bir gerçek. Putin’in KGB’den gelen alışkanlıkları devam ettirerek Rus muhalifleri top yekûn yok etmek için iktidara geldiği son 21 yılda suikastlar, cinayetler ve zehirlemeler yaptığı biliniyor.

UKRAYNA CUMHURBAŞKANININ İDDİALARININ AMACI…

Zelenskiy’in bu iddialarının üç amacı olabilir. İlk olarak, Kremlin’e Kıyiv’de dizginlerin Zelenskıy’in elinde olduğunu ve Yanukoviç gibi ülkesinden gitmeyeceği mesajını veriyor. İkincisi, Kızıl Ordu’nun Ukrayna’ya üç koldan saldıracağı iddialarının dile getirildiği son günlerde Ukrain kamuoyunu liderinin etrafında toplamaya ve olası saldırı durumunda tüm Ukrain halkının arkasında olmasını istiyor. Üçüncüsü, Zelenskıy’in seçim vaatlerinden biri olan Ukraynalı oligarklara ve yolsuzluğa karşı mücadele ettiğini sinyalini vermek istiyor. Ukrayna’nın en zengin üç işadamının toplamından daha fazla servete yani 7 milyar dolara sahip olan Ahmetov’u hedefe koyarak sadece Ruslara değil oligarklara da savaş açabileceğini göstermek istiyor.

“BİRÇOK ALANDA ŞİRKETİ OLAN VE ESKİDEN UKRAYNA MİLLETVEKİLİ OLAN AHMETOV, POLİTİKACI VE BÜROKRATLARI ETKİLEYECEK GÜCÜ ELİNDE BULUNDURUYOR”

Ukrayna’daki enerji şirketlerine 825 milyon dolar borcu bulunan ve Ahmetov’un sahibi olduğu DTEK şirketine ise 115 milyon dolar ödemesi bulunan Ukrayna hükümetinin diğer tüm şirketlere ödeme yapıp DTEK’ye ödeme yapmaması ve Ahmetov’u darbeyle ilişkilendirmesi bu bağlamda analiz edilmelidir. Ahmetov’un sahibi olduğu televizyon kanallarında Başkan Zelenskıy’i eleştirmesi Ukrayna’nın en zengin işadamı ile Ukrayna lideri arasındaki güç mücadelenin yansıması. 5 Kasım’da Zelenskiy, Ahmetov’un televizyon kanalları ve diğer haber kanallarını elden çıkarmaya zorlayacak kanun tasarısını imzaladı. 2024’te yapılacak Ukrayna devlet başkanlığı seçimlerine yönelik politik ve ekonomik hamlelerden biri olarak yorumlanabilir. Deoligarzasyon olarak adlandırılan politikayı hayata geçiren Zelenskıy, Ahmetov’u devre dışı bırakarak hem bu politikasının başarılı olduğunu göstermek hem de 2024 seçimlerinde elini rahatlamak istiyor. COVID-19 sürecinde ekonomik olarak zorlanan Ukrayba halkı ve kamuoyu tarafından Ukrain oligarklar hiç sevilmiyor. 56 yaşındaki Ahmetov’un metal, madencilik, enerji, bankacılık, telekomünikasyon, emlak ve medya alanında şirketlerinin bulunması Ukrayna Parlamentosu Verkhovna Rada tarafından yapılacak yasal düzenlemelerin oligarkın çıkarlarına zarar vermesi olası gözüküyor. Ülkedeki en büyük işveren olan ve 200 bin kişinin patronu olan Ahmetov gibi oligarkların 1991’den beri yolsuzluk ve rüşvete karşı çıkarak gösteriler yapan Ukrayna halkına rağmen hala ayakta olduklarını unutmamak gerekiyor. Birçok alanda şirketi olan ve eskiden Ukrayna milletvekili olan Ahmetov politikacı ve bürokratları etkileyecek gücü elinde bulunduruyor. Zelenskıy’in gücü ise Ukrayna parlamentosunda çoğunluğa sahip olması ve diğer partilere ihtiyacı olmaması. Anti-oligark kanun tasarısında oligark tanımı yapılıp kriterler belirlendikten sonra Zelenskıy’in başkanlık yaptığı Ukrayna Ulusal Güvenlik ve Savunma Kurulu’nun kimlerin bu kriterlere uyduğunu belirleme yetkisi verildi. Oligark listesinden çıkmak için Ukraynalı zenginlerin politik yaşamdan çekilmesi ya da elindeki medya kuruluşlarını kendisiyle bağı olmayan üçüncü taraflara satması gerekiyor.

ZELENSKIY’İN STRATEJİSİ…

Zelenskıy’in darbe iddiası politik olarak elini güçlendiren ve bir taşla üç kuş vurmayı amaçlayan bir strateji. Rusya’yı hem kendi hem dünya kamuoyuna saldırgan olarak gösteriyor. İkincisi, oligarklarla ve en zengin oligark Ahmetov’la savaşıyor. Üçüncüsü, Ukrayna kamuoyunu hem Ruslara hem oligarklara karşı arkasında durup desteklemesini sağlıyor. Kamuoyu yoklamalarında düşük not alan Zelenskiy bu sayede popüleritesini yükseltmeye çalışıyor. Tabii bu adımlarının geri tepmesi de mümkün. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Joe Biden’ın oğlunun Hunter Biden’in Ukrain ve Kazak oligrarkla iş ilişkisi biliniyor. Oligarklara karşı savaş açan Zelenskıy’nin Beyaz Saray ve Amerikan Senatosu’nda düşmanlar kazanma olasılığı bulunuyor. İkinci olarak, Zelenskıy’le iş ilişkisi bulunan İgor Kolomyski’nin kaba ve küfürbaz dili yanında kendi bankası Privatbank’tan 4,5 milyar doların muhasebe defterlerinden yok olmasının ardından Ukrayna devletine geçmesi ve ABD tarafından yolsuzluklarından dolayı ABD’ye girişinin yasaklanması olayın bir başka boyutu. Zelenskıy’in başkanlık seçim kampanyasına Kolomyski’nin güvenlik ve lojistik desteği sağlaması ve medya kuruluşlarını kullandırması yanında Kolomsyki’nin 10 milyar dolar harcayarak Dnipro Taburu kurarak Doğu Ukrayna savunmasına katkıda bulunması kayda değer. Kolomsyki’nin Zelenskıy gibi Yahudi kökenli olması bir başka konu.

Yazan: Prof. Dr. Sezai Özçelik

Çankırı Karatekin Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyesi

QHA