F-16'larda yeni gelişme: F-35 projesi ve Türkiye'nin konumu

Türkiye’nin ABD’den F-16 alımına ilişkin Amerikan Kongresi’nin itiraz süresi önceki akşam saatlerinde sona erdi ve satış Kongre tarafından resmen onaylanmış oldu. Şimdi üretici firma ve ilgili kurumlar arasındaki görüşmeler başlayacak. Yeni uçakların teslimatı ise sipariş yoğunluğu nedeniyle biraz gecikebilir.

Türkiye’nin, ABD’den talep ettiği 40 adet Blok 70 F-16 savaş uçağı ve 79 uçak için modernizasyon kiti talebiyle birlikte binlerce mühimmat, yazılım ve donanım içeren paketin 15 günlük Kongre inceleme ve itiraz süreci ABD saatiyle cumartesi akşamı son bulurken, böylece satış da onaylanmış oldu. ABD yasalarına göre NATO müttefiki bir ülkeye yapılan yüklü savunma sanayi satışlarında Kongre’ye 15 günlük bir inceleme süreci hakkı tanınıyor. Bu süreçte hem Senato hem de Temsilciler Meclisi’nde satışı engellemeye yönelik bir yasa tasarısı geçirilmediği ve Başkan’ın da onaylamadığı durumda satış gerçekleşmiş oluyor.

ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından 23 milyar dolar tutması tahmin edilen büyük satış paketinin bir sonraki adımı, üretici firma Lockheed Martin ile yapılacak satış ve teslimat görüşmeleri olacak. Satışın en önemli maddesi olan 40 adet Blok 70 F-16 savaş uçağının teslimatı ise hemen olmayacak gibi görünüyor. ABD Kongresi Araştırma Servisi’nin geçtiğimiz yılın eylül ayında yayımladığı rapora göre Lockheed Martin, elinde halihazırda 140’tan fazla siparişin olduğunu ve aylık üretim kapasitesinin 4 uçak olduğunu söylüyor. Hesaplamalara göre Türkiye’nin ilk yeni F-16 Blok 70 uçaklarının teslimatının 2028 ya da 2029 gibi yapılması bekleniyor.

Türkiye’nin S-400 hava savunma sistemi satın almasından sonra F-35 programından ABD’nin tek taraflı eylemleriyle çıkartılmasıyla birlikte Türkiye, filosundaki ihtiyaçlara ara çözüm olarak F-16 Blok 70 satın alımı talebi yapması, yıllar öncesine dayanıyor. Türkiye’den ABD’ye satın alım teklif mektubu, 30 Eylül 2021’de gönderilmişti.

17 Mart 2022’de ABD Dışişleri Bakanlığı ilk kez bu satışın ABD çıkarlarına olduğuna dair Kongre’ye mektup yollamıştı. Aynı yıl 30 Haziran tarihinde ABD Başkanı Joe Biden, İspanya’nın başkenti Madrid’deki NATO zirvesinde, “Türkiye’ye F-16’ları satmalıyız ve jetlerini modernize etmeliyiz. Bunu yapmamak çıkarımıza değil” diyerek sürece ağırlığını koymuştu. Resmi bildirimden önceki son adım olan gayriresmi bildirim ise ABD Dışişleri tarafından 12 Ocak 2023’te yapılmıştı. Normal prosedürlere göre gayriresmi bildirimden birkaç hafta sonra resmi bildirim yapılması gerekirken, iki ülke arasında yaşanan İsveç anlaşmazlığı sebebiyle süreç bu yılın 26 Ocak tarihine kadar uzamıştı. (Hürriyet/Yunus Paksoy)

Ntv'de haberine göre de ABD Savunma Bakanlığından yapılan açıklamada, "Dışişleri Bakanlığı, Yunan hükümetine tahmini değeri 8,6 milyar dolar olan F-35 uçakları ve ilgili donanımın satışını onaylamaya karar verdi" dendi.

ABD Dışişleri Bakanlığı, Yunanistan'a 40 adet F-35 savaş uçağı ve ekipmanının satışını onaylayan resmî bildirimi Kongre'ye gönderdi.

Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, tavsiye edilen satışın, Yunanistan'ın Hava Kuvvetlerinin modernizasyonuna, savunma kapasitesini geliştirmesine, bölgesel güvenliğin korunması için NATO misyonlarına katkıda bulunmasına, NATO müttefiklerini savunmasına ve ABD ile NATO kuvvetleriyle çalışmayı sürdürmesine yardımcı olacağı belirtildi.

Açıklamada, F-35'lerin Yunan Hava Kuvvetlerinin F-4 ve Mirage 2000 gibi eskiyen uçaklarının yerini alacağı kaydedildi.

Yunanistan ABD'den toplamda 40 adet beşinci nesil savaş uçağı, motor, iletişim ekipmanı, lojistik, eğitim ve destek sistemleri ile yedek parça talep etmişti.

Yaklaşık 8,6 milyar dolar tutarındaki satışın tamamlanması için ABD yönetiminin sunduğu satış bildirimine Kongre'den itiraz gelmemesi gerekiyor.

ABD Kongresi'nin satışı değerlendirmek için 15 günlük yasal süresi bulunuyor. Bu süre zarfında itiraz gelmezse satışın önünde engel kalmıyor. 

İlgili yasaya uyarınca, Kongre’nin NATO üyesi ülkeler için 15 gün, NATO üyesi olmayan ülkeler için de değerlendirmesini 30 gün içinde yapması gerekiyor.

Yabancı ülkelere silah satışı konusunda Senato Dış İlişkiler Komitesi ile Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi'nin değerlendirme ve itiraz hakkı bulunuyor.

Yunanistan, Şubat 2022'de, F-35 alımı için ABD'ye başvuruda bulunmuştu.

F-35 projesi ve Türkiye'nin konumu

ABD yönetiminin Yunanistan'a satışına onay verdiği F-35 uçakları NATO üyesi ülkeler ve ABD müttefiklerine yönelik yeni nesil bir uçak. 

F-35 projesi 1980'lerden bu yana üzerinde çalışma yapılan değişik savaş uçağı programları sonrasında ortaya çıktı. 1983'ten 1994'e kadar süren gelişmiş kısa kalkış/dikey inişli uçak çalışması F-35’in projesinin temelini oluşturuyor. 

Bir süre önce Sputnik Türkçe'de yer alan araştırmaya göre, program, 1995 yılında Müşterek Taarruz Uçağı (Joint Strike Fighter / JSF) ismini aldı. ABD merkezli Lockheed Martin’in ana yüklenicisi olduğu programa İngiltere, 1995 yılında kurucu üye olarak katıldı. İtalya, Hollanda, Danimarka, Norveç, Kanada, Avustralya ve Türkiye de programa Konsept Gösterim Safhası’nda dahil oldu.

F-35’in kısa kalkış ve dikey iniş yeteneğine sahip F-35B ve uçak gemileri için tasarlanan F-35C versiyonları da bulunuyor.

F-35 ile başlangıç operasyonel kabiliyetine ilk ulaşanlar Temmuz 2015’te Amerikan Deniz Piyadeleri, Ağustos 2016’da Amerikan Hava Kuvvetleri ve Aralık 2017’de İsrail Hava Kuvvetleri oldu. F-35’in ilk operasyonel kullanımını ise İsrail Hava Kuvvetleri yaptı.

bursaarena.com.tr