Suriyelilere kanunen taşınmaz mülk satışı yasak... Peki alanlar hangi yollarla satın alıyor?

BURSA ARENA / Haber Merkezi

Hukukçu Ruşen Gültekin, 1927 sayılı Mukabele-i Bilmisil Kanunu ile Suriyelilere taşınmaz satılamayacağını söylerken, hukukçu Kiraz, kimilerin nasıl aldığını anlattı. Suriye dışında Türkiye'nin mülk satmadığı diğer üç ülke hangileri?

Artan fiyatların ardından yabancılara konut satışı ülkede polemik konusu oluyor.

Bazı kişilere göre özellikle İstanbul gibi kentlerde konut fiyatlarındaki fahiş artışlarda yabancılara konut satılmasının etkisi var.

Ancak iktidarın bu konuda geri adım atmaya niyetli olmadığı görülüyor.

Son olarak 21 Nisan 2022 Perşembe günü Resmi Gazete'de yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı ile Türkiye'deki gayrimenkulleri yurtdışında pazarlayan emlakçılara çeşitli destekler sağlanacağı belirtildi.

Yabancılara mülk satılması dışında 250 bin dolar değerinde konut alımı karşılığında vatandaşlık verilmesine yönelik sert eleştiriler ve iddialar da var.

Tepkilerin ardından geçen günlerde yapılan düzenleme ile vatandaşlık alabilmek için 250 bin dolarlık mülk alma şartında rakam 400 bin dolara çıkarıldı.

280 bine yakın yabancı mülk aldı

Peki rakamlar ne diyor? 14 Ocak 2022'de Anadolu Ajansı'na konuşan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Tapu ve Kadastro Genel Müdürü Mehmet Zeki Adlı'nın verdiği bilgiye göre bugüne kadar 279 bin 88 yabancı, toplam 280 bin 736 adet taşınmaz edindi.

Yabancıların Türkiye'de satış veya benzeri yollarla edindiği bağımsız bölüm (konut, mesken, iş yeri gibi) adedi 11 Ocak 2022 itibarıyla 263 bin 207 adete ulaştı.

Türkiye'den 280 bine yakın yabancı ev aldı / Fotoğraf: AA

İlk sırada Irak ve İran var

Buna göre en çok taşınmaz edinenlerin olduğu ilk 10 ülke, şöyle oldu: 

Ülke	Mülk alan kişi sayısı
Irak	34 bin 432
İran	27 bin 264
Rusya	22 bin 750
Almanya	14 bin 337
Suudi Arabistan	14 bin 185
Birleşik Krallık	13 bin 697
Kuveyt	13 bin 619
Afganistan	10 bin 844
Azerbaycan	7 bin 850
Ürdün	6 bin 317

Türkiye'de en çok tercih edilen illerin başında ise 102 bin 840 yabancı gerçek kişinin tercihi ile İstanbul ilk sırada yer aldı.

İstanbul'un ardından 77 bin 480 kişi ile Antalya, 13 bin 433 ile Ankara, 13 bin 251 ile Muğla ve 13 bin 244 yabancı ile Bursa takip etti.

Listede yoklar ama en çok tartışma Suriyelilerle ilgili

Açıklanan liste içerisinde görünmeseler dahi İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'nun önceki gün katıldığı bir televizyon programında verdiği bilgiye göre Türkiye'deki sayıları 3 milyon 768 bin olan ve bunlardan 200 bin 950'si Türk vatandaşlığına geçen Suriyelilerden de pek çok kişinin Türkiye'de mülk sahibi olduğu günlük hayat içerisinde gözlemlenebiliyor.

Sayılarının daha çok olmasının da etkisiyle yabancılarla ilgili mülk satışında en çok iddia Suriyelilere yönelik oluyor.

Örneğin İstanbul'da Başakşehir gibi kimi ilçelerde ciddi sayılarda evin Suriyeliler tarafından alındığı öne sürülüyor.

Gültekin: Mukabele-i Bilmisil Kanunu'na göre Suriyelilere taşınmaz satılamaz

İddialar böyle iken geçmişte yargıç ve cumhuriyet savcısı olarak kamuda görev yapan günümüzde ise akademisyen ve avukat olarak yaşamını sürdüren Dr. Ruşen Gültekin, dikkat çekici bir tweet atarak şöyle dedi:

Dikkat!!! Türkiye'de hiçbir Suriyeli taşınmaz satın alamaz. 1927 tarih 1062 sayılı Mukabele-i Bilmisil Kanunu yürürlüktedir. Bu Kanun uyarınca Suriye'nin Türklerin taşınmazlarına el koymaları üzerine, bu kanun çıkarılmış ve Suriyelilerin Türkiye'de mevcut bütün taşınmazlarına el konulmuştur. Suriye uyruklularının yeni taşınmaz edinimi de yasaklanmıştır. Bu kanun halen yürürlükte iken Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü hangi hakla Suriyelilere taşınmaz satmaktadır?

Ruşen Gültekin / Fotoğraf: Twitter

Yabancılara mülk satışına dair soruları cevaplayan birimde çalıştı

Çok sayıda paylaşım ve yorum alan bu tweetinin ardından Gültekin'i aradık.

Gültekin'in konuya dair ilgisi 2011'den önce bir dönem Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü'nde özellikle yabancıların Türkiye'de mal edilmesiyle ilgili rejim üzerine çalışmasından kaynaklanıyor.

Gültekin, sözkonusu birimde hakim olarak görev yaptığı sırada yabancıların mal edinmesiyle ilgili uygulamalara birebir şahitlik ettiğini ve özellikle Rumların, Yunanlıların ve Güney Kıbrıslıların durumlarıyla ilgili gelen sorulara bilim ve kanunlar ışığında cevaplar verdiklerini kaydetti.

İşin bizzat mutfağında çalıştığına dikkat çeken Gültekin ayrıca vatandaşlık hukuku, yabancılar hukuku ve ikili adli yardım sözleşmeleri üzerine doktora yaparak, Türkiye ile yabancı ülkeler arasındaki bazı adli yardım sözleşmelerini de hazırladığını belirtti.

2012'de büyük dönüşüm yaşandı

Bu bilgileri verdikten sonra attığı tweetin iyi anlaşılması için mütekabiliyet (karşılıklı olma durumu ) ile Mukabele-i Bilmisil'in (karşı işlem, misilleme)  arasındaki farkın anlaşılması gerektiğini belirten Gültekin, şöyle devam etti:

Diyelim ki bir İngiliz geldi Türkiye'den ev almak istiyor. 2012'den önce tapu, Adalet Bakanlığı'na soruyordu 'satayım mı?' diye. Karşılıklılık ilkesine göre İngiltere, Türklere hangi şartlarda ev satabiliyorsa, İngiliz vatandaşına o şartlarda satılabiliyordu. Mütekabiliyet, bir nevi devletin kudreti, itibarı oluyordu. Şayet o ülke bizim vatandaşımıza mülk satmıyorsa biz de satmıyorduk.

Arap ülkelerinin vatandaşları da Türkiye'de emlak sektörüne ilgi gösterenlerden 

"Araplara taşınmaz mülk satmak için mütekabiliyeti kaldırdık"

Gültekin, ancak mütekabiliyet düzenlemesinin 2012 yılında birçok itiraza karşı kaldırıldığını söyleyerek,  "Bunu Araplar yüzünden yaptık. Araplar bize kendi ülkelerinde yer satmıyorlar ama biz kendi ülkemizde onlara yer satalım diye kaldırdık" iddiasını dile getirdi.

Gültekin, yabancılara mülk satışında mütekabiliyetin kaldırılmasına karşın Suriye ile olan durumun değişmediğini çünkü Suriyelilere mülk satışına yasak getiren düzenlemenin bizzat Mukabele-i Bilmisil Kanunu'ndan kaynaklandığını öne sürerek, şu iddialarda bulundu:

Yapılan düzenlemede deniyor ki sen benim vatandaşımın malına el koydun ben de senin vatandaşının malına el koyarım ve mal satmam.  Bu kalkmadı yürürlükten. Halen yürürlükte olduğu için Suriyeliler asla taşınmaz elde edilemezler. Sonuçta bu bir yaptırım kararı.  Suriyelilerin buradan mal edinebilmesi için Mukabele-i Bilmisil Kanunu'nun kalkması lazım.

"Konut satın alabilecek ülkeler listesi 2018'den beri gizleniyor"

Mütekabiliyet yani karşılıklılık şartı getiren Tapu Kanunu'nun 35 maddesinin 2012'de kalkmasına karşın ardından mülk satılabilecek ve satılamayacak ülkeler listesinin geldiğini söyleyen Gültekin, "2018'de Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçilmesinin ardından satılacak ülkelerin listesi gizlendi. Satılamayacaklar listesinde ise Kuzey Kore, Küba, Güney Kıbrıs Rum Cumhuriyeti var" dedi.

Gültekin, tapu müdürlüklerinin Suriyelilere yapılan satışlara onay veremeyeceğini söyledi

Gültekin'den tapu müdürlüklerine uyarı: Cumhurbaşkanlığı'ndan "satılabilir" cevabı gelse dahi satamazsın, sorumluluk doğurur

"Liste gizliyorsa Suriye'nin bu listede olup olmadığını tapu nereden anlıyor diye sorabilirsiniz?" sorusunu yönelten Gültekin, cevabında şu iddiada bulundu:

Bunu Cumhurbaşkanlığı'ndan soruyorlar Örneğin Tapu Kadastro Genel Müdürlükleri, yabancı birinden örneğin bir Paraguaylı'dan talep geldiğince önce Cumhurbaşkanlığı'na soruyorlar. Cevap olumlu gelirse satıyor. Ama biz biliyoruz ki  Suriyelilere mal satılma ihtimali yok.

Çünkü Mukabele-i Bilmisil Kanunu var. Buna rağmen o yüzden dedim Tapu Kadastro Müdürlükleri nasıl satıyor? Yani Cumhurbaşkanlığı'ndan sana 'satabilirsin' diye bir cevap da gelse açık bir kanun var. Suriye, el koymuş senin vatandaşlarının mallarına. Bu ne perhiz ne lahana turşusu. Hesapta hem Suriye ile kavgalıyız hem de diğer taraftan burada Suriyelilere mal satıyoruz. Buradaki Suriyelileri ayrı bir statüde görüyormuş gibi bir durum ortaya çıkıyor. Bunun anlaşılması kanunlar ışığında mümkün değil. Sorumluluk doğurur.

Ali Güvenç Kiraz / Fotoğraf: Independent  

"Türk vatandaşları da Suriye'den mülk alamıyor"

Konuya dair görüşünü sorduğumuz gayrimenkul hukuku üzerine çalışan avukat Ali Güvenç Kiraz da Suriyelilerin Türkiye'den mülk alamadığını söyledi. 

Türkiye ile Suriye arasında gayrimenkullerin karşılıklı tasfiyesi anlaşması olduğunu ifade eden Kiraz, bundan dolayı hiçbir Suriyelinin Türkiye'den, hiçbir Türk vatandaşının da Suriye'den gayrimenkul alamayacağını belirtti.

Suriye, Türkiye'den mülk alamayan dört ülkeden biri

2012'de kaldırılan Türkiye tarafından tek taraflı kaldırılan mütekabiliyet düzenlemesinin de Suriyelilerin durumunu değiştirmediğini söyleyen Kiraz, Suriye vatandaşlarının Kuzey Kore, Küba, Güney Kıbrıs ile birlikte Türkiye'de mülk satın alma hakkı olmayan dört ülkeden biri olduğunu kaydetti.

Kiraz, bu dört ülke dışında bütün ülkelerin Türkiye'den mülk alabildiğini hatta bunlar içerisinde ülkesinde Türk vatandaşlarına mülk satmayan Suudi Arabistan gibi ülkelerin de olduğunu dile getirdi.

Konut satışının Türkiye ekonomisinde önemli bir yeri var / Fotoğraf: AA

"Bir Türk ortakla şirket kurarak onun üzerinden alıyorlar"

Peki Suriyeliler, Türkiye'den hiç mülk almıyor mu? Tabii ki alıyorlar.

Kiraz, bunun için özellikle 2011'den sonra izlenen yöntemleri şöyle anlattı:

Suriyeliler ilk geldiğinde bunu hülle yoluyla, bir Türk ortak bulup Türk Ticaret Kanunu kapsamında Türk şirketi olarak tanımlanan bir şirket kurarak onun üzerine yapıyorlardı. Yani şirket adına alıyorlardı. Mütekabiliyet düzenlemesi 2012'den kalkmadan önce özellikle Katarlılar da bu şekilde Türkiye'den mülk alıyorlardı.

Türk vatandaşı olan Suriyeliler, mülk alabiliyor

Vatandaş olan Suriyeliler alabiliyorlar, olmayanlar hala alamıyor

Kiraz, Suriyelilerin şimdilerde çoğunlukla vatandaş olarak mülk aldıklarını kaydederek buradaki süreci de şöyle özetledi:

Suriye vatandaşları normal şartlarda yine gayrimenkul alamıyor. Ama vatandaş olmak için başvurduğunda biraz sıkıntılı, askıda bir süreç olsa bile bakanlık olumsuz bakmıyor. Çünkü askıdaki durum vatandaş olduğunda düzeldiği için almama durumu da kalkıyor. Yani şu an Suriye vatandaşı Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak istemiyorsa hani vatandaşlık için başvurup gayrimenkul almıyorsa normal şartlarda gayrimenkul hala alamaz. Sonuçta diğer ülkeler açısından Türkiye'den mülk almak için illa vatandaş olmak gerekmiyor.

Halid Abdo / Fotoğraf: Independent 

Suriyeli gazeteci Abdo: Suriyeliler gayrimenkul alamıyor

Bu arada Ruşen Gültekin'in paylaşımına yorum yapan Türkiye'de yaşayan Suriyeli gazeteci Halid Abdo'nun da "Suriyeliler Türkiye'de gayrimenkul satın alamıyor zaten. Alanlar da şirket adına alıyorlar" dediği görüldü.

Konuyla ilgili ulaştığımız Abdo, Suriye vatandaşlarının Türkiye'de mülk alamadığını, bunun kanunen yasak olduğunu kaydederek, "Ben uzun yıllardır Türkiye'de yaşıyorum. Daha önce mülk alan Suriyeli görmedim.  Zaten alması yasaktır" diye konuştu.

"Alanlar şirket adına alıyor"

Abdo, buna karşın sözlerine şunları söyledi:

Bir Suriyeli Türkiye'de yaşıyorsa ve mülk almak istiyorsa bir şirket üzerinden almaya çalışır ve bir Türk vatandaşı tanıdığı varsa onun adına alıyor. Bu da arkadaşıyla onun arasında karşılıklı güvene bağlı. 200 bin Suriyeli, Türk vatandaşlığına geçti onlar alabiliyor.

Abdo, hem Türk hem Suriye vatandaşı olunması halinde de Türkiye'de mülk alınamadığını öne sürerek, "Bütün Suriyeliler bunu bilir" dedi.

"Türkiye'deki Suriyelilerin yüzde 90'ı açlık sınırında ama ev alan yabancıların yüzde 90'ı Suriyeli diye geçiyor"

Abdo, Türkiye'deki Suriyelilerin neredeyse yüzde 90'ının açlık sınırında olduğunu öne sürerek, "Gayrimenkul almaları zaten imkansız ama örneğin Suudi Arabistan biri geliyor Suriyeli diye geçiyor. Türkiye'de ev alan yabancıların yüzde 90'ı Suriyeli diye geçiyor" diyerek sözlerini tamamladı.

A.K.E.

The Independentturkish