BBC’nin 2021 yılı 100 Kadın listesi yayımlandı: Bu yılki listede Sevda Altunoluk ve Elif Şafak da var

BURSA ARENA / Haber Merkezi

BBC, yaptıklarıyla ilham kaynağı olan ve etki yaratan kadınlara dikkat çekmek amacıyla hazırladığı '100 Kadın Projesi' çerçevesinde, bu yıl için seçtiği kadınların isimlerini açıkladı. Afgan kadınların ağırlıkta olduğu bu yılın listesinde Türkiye'den paralimpik sporcu Sevda Altunoluk ve Fransa'dan Fransa doğumlu yazar Elif Şafak da var.

En genç Nobel Barış Ödülü sahibi Malala Yousafzai, Samoa'nın ilk kadın başbakanı Fiamē Naomi Mata'afa ve aşı güvenirliği için kampanya yürüten Profesör Heidi J. Larson, göze çarpan isimler arasında.

Bu yılki listeye giren kadınlar, Covid-19'un yarattığı deprem ardından toplumlarını, kültürlerini ve dünyayı nasıl değiştirmek istediklerini dile getirdi, nasıl bir dünya görmek istediklerini anlattı.

Afgan kadınlar çoğunlukta

Bu yılki listenin bir özelliği de neredeyse yarısının Afgan kadınlardan oluşması. Bu kadınlardan bazıları, kendi güvenlikleri için takma isimle ve fotoğrafsız olarak temsil ediliyor.

Afganistan'da 2021'in Ağustos ayında Taliban'ın iktidara gelmesi, milyonlarca Afgan vatandaşının hayatını değiştirdi. Kızların ortaöğretime devam etmesi yasaklandı, Kadın Bakanlığı ortadan kaldırılıyor, çalışan kadınlardan çoğuna, artık işe gelmemeleri söylendi.

Taliban yönetimi, 3 Aralık'ta ülkede kadın haklarına yönelik bir kararname yayımladı. Kararnamede, kadınların mülk olarak görülmemesi ve evlilikte rızalarının olması gerektiği belirtildi. Ancak insan hakları kuruluşları ve gözlemciler, kararnamede, kız çocuklarının ortaöğretime erişiminden ve evleri dışında çalışmasından bahsedilmemesini eleştirdi.

Bu yılki 100 Kadın yelpazesi, yeni bir hayat kurmak zorunda kalan Afgan kadınların cesaretini ve başarılarını yansıtmayı amaçlıyor.

BBC'nin 100 Kadın listesi - 2021

• Lima Aafshid

  

  Afganistan Şair

  Şiirleri ve yazılarıyla Afgan kültüründeki ataerkil normlara meydan okuyan ödüllü şair ve yazar.

• Halima Aden

  

  Kenyaİnsani yardım görevlisi ve eski manken

  Başörtülü ilk süper model Halima Aden, Somalili, ancak Kenya'da bir mülteci kampında doğdu. 2017'de dünyanın en büyük mankenlik ajanslarından IMG Models ile yaptığı sözleşmeye, mankenlik yaparken başını açmasının istenemeyeceğine dair bir koşul ekletti.

• Oluyemi Adetiba-Orija

  

  Nijerya Headfort Vakfı'nın kurucusu

  Ceza avukatı. Ücretsiz hizmet veren ve kadınlardan oluşan hukuk firması Headfort Vakfı'nın da kurucusu.

• Muqadasa Ahmedzay

  

  Afganistan Sosyal ve siyasi aktivist

  Afganistan'ın doğusundaki Nangarhar vilayetinde 400'den fazla genç kadını örgütledi. Ev içi şiddet kurbanlarına yardımcı oldu, onların yakınlardaki bölgelere gitmelerini sağladı.

• Rada Akbar

  

  Afganistan Sanatçı

  Kadın düşmanlığı ve kadınlara yapılan baskılar, sanatçı Rada Akbar'ın eserlerinin merkezinde yer alıyor. Akbar, sanatı hep, eleştirilerini dile getirecek ve kadınlara toplumda hak ettikleri görünürlüğü sağlayacak bir ortam olarak gördü.

• Abia Akram

  

  Pakistan Engelli hakları savunucusu

  Kendi deneyiminden yola çıkarak 1997 yılında öğrenciyken Özel Yetenek Değişim Programı adında bir program başlatan Abia Akram, o zamandan bu yana engelliler için mücadele eden bir aktivist.

• Leena Alam

  

  Afganistan Oyuncu

  Ödüllü TV, film ve tiyatro oyuncusu ve insan hakları aktivisti Leena Alam, Afganistan'da Shereen ve haksız yere Kur'an'ı yakmakla suçlanarak linç edilen bir Afgan kadının öyküsünü anlatan Killing of Farkhunda (Ferhunde'yi Öldürmek) adlı feminist televizyon programlarındaki rolleriyle tanınıyor.

• Dr Alema

  

  Düşünür ve kadın hakları savunucusu

  Felsefe ve sosyal bilimlerde önde gelen bir bilim insanı olan Dr Alema, Afganistan'da barıştan sorumlu devlet bakanlığında insan hakları ve sivil toplumdan sorumlu bakan yardımcısıydı. Aynı zamanda kadınların siyasete katılımını amaçlayan bağımsız bir komitenin kurucusu ve tanınmış bir kadın hakları savunucusu.

• Sevda Altunoluk

  

  Türkiye Profesyonel golbol oyuncusu

  Doğuştan görme engelli olan Sevda Altunoluk, profesyonel bir golbol oyuncusu. Golbol, görme engelli ya da gözleri bağlı üç kişilik takımların içinde zil bulunan bir topu rakibinin filesine göndermeye çalıştığı bir spor.

• Wahida Amiri

  

  Afganistan Kütüphaneci ve protestocu

  Kütüphaneci ve kitapsever olan Wahida Amiri, hukuk mezunu ve protestocu. Taliban, Afganistan'da yönetime gelince kütüphanede çalışamaz oldu ve Kabil'de sokaklara çıktı. Uluslarası toplumun Afgan kadınlarının çalışma ve eğitim hakkını desteklemesi çağrısıyla yapılan toplu yürüyüşte çok sayıda kadın Amiri'ye katıldı.

• Mónica Araya

  

  Kosta Rika Emisyonsuz ulaşım savunucusu

  Emisyonsuz ulaşıma geçişi hızlandırmayı amaçlayan iklim uzmanı Mónica Araya, Amerika ve Avrupa'da sürdürülebilirlik kampanyaları için çalıştı ve ülkesi Kosta Rika'nın yenilenebilir enerji alanındaki lider konumunu güçlendiren "Costa Rica Limpia" adındaki yurttaş girişimine öncülük etti.

• Natasha Ashgar

  

  İngiltere Galler Parlamentosu Üyesi

  Natasha Asghar, 1999'da kurulan Senedd ya da Galler Parlamentosu'na seçilen beyaz olmayan ilk kadın oldu ve tarihe geçti.

• Zuhal Atmar

  

  Afganistan Girişimci, Gul-e-Mursal Geri Dönüşüm Fabrikası

  İş kadını Zuhal Atmar, Afganistan'ın ilk kağıt geri dönüşüm fabrikası Gul-e-Mursal'ı 2016 yılında kurdu. Ekonomi ve iş dünyasını iyi bilen Atmar'ın kurduğu fabrikada kadınlar öncü rol oynadı. Fabrika, 30'u kadın 100 kişiye istihdam sağladı. Kadınlar, pazarlama dahil birçok alanda göçrev yapıyor.

• Marcelina Bautista

  

  Meksika Sendika lideri

  Kendisi de eskiden ev hizmetlerinde çalışan Marcelina Bautista 21 yıl önce kurduğu Meksika Ev Hizmetlileri Destek ve Eğitim Merkezi'nin (CACEH) müdürü. Ev hizmetlilerinin de adil ücret ve hastalık izni gibi diğer işçilerin yararlandığı haklara sahip olmaları ve sosyal statülerinin yükselmesi için kampanya yürütüyor.

• Crystal Bayat

  

  Afganistan Aktivist

  Aktivist ve insan hakları savunucusu Crystal Bayat, 2021'de Taliban'ın yönetime gelmesinin protesto edildiği gösterilerle tanınıyor.

• Razia Barakzai

  

  Afganistan Protestocu

  Daha önceleri Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda ve farklı işlerde çalışan Razia Barakzai, Taliban'ın yönetime gelmesiyle işsiz kaldı.

• Nilofar Bayat

  

  Afganistan Tekerlekli sandalye basketbol oyuncusu

  Afganistan Tekerlekli Sandalye Basketbol Milli Takımı'nın kaptanı ve engelli kadınların haklarının savunucusu Nilofar Bayat, Taliban'dan kaçmak için ülkesini terk etti. Kendisi gibi tekerlekli sandalye oyuncusu olan eşi Ramish de Uluslararası Kızılhaç Komitesi için çalışıyor.

• Jos Boys

  

  İngiltere Mimar

  Mimari tasarımlarda erişim kolaylığına getirilecek yenilikler için engelli sanatçıları bir araya getiren ve tasarıma katılmalarını sağlayan "DisOrdinary" mimarlık projesinin yöneticilerinden.

• Catherine Corless

  

  İrlanda Yerel tarihçi

  Catherine Corless, Galway'deki Bon Secours Anne ve Bebek Sığınağı'nda 796 çocuğun ölümünü araştırdı. Amatör bir tarihçi olarak yıllarca süren araştırmalarıyla, eskiden evlilik dışı çocuk dünyaya getiren annelerin kaldığı bir kurumun bulunduğu yerde bir toplu mezarın ortaya çıkarılmasına yardımcı oldu. Söz konusu kurumda 1920'lerden 1950'lere kadar yüzlerce çocuk ortadan kaybolmuştu. Gömüldüklerine dair hiçbir kanıt yoktu.

• Faiza Darkhani

  

  AfganistanÇevreci

  Afganistan'da iklim değişikliği konusunda çalışan az sayıda kişiden Faiza Darkhani, yardımcı doçent ve Bedahşan vilayetindeki Ulusal Çevre Koruma Kurumu'nin eski müdürü. Aynı zamanda bir kadın hakları savunucusu.

• Azmina Dhrodia

  

  Kanada Bumble Güvenlik Politikası Sorumlusu

  Cinsiyet, teknoloji ve insan hakları konusunda önde gelen bir uzman olan Azmina Dhrodia, halen çöpçatanlık uygulaması Bumble'ın Güvenlik Politikası Sorumlusu olarak çalışıyor. Sosyal medyada tacize karşı somut önlemler alınmasını sağlamak amacıyla 2021'in Temmuz ayında 200'den fazla üst düzey kadının imzaladığı bir açık mektup yayımladı.

• Pashtana Durrani

  

  Afganistan Öğretmen, LEARN Afghanistan

  LEARN Afghanistan'ın kurucusu ve yöneticisi olan Pashtana Durrani, kız çocukların haklarına odaklanarak eğitime yenilikler getirmeye çalışan bir öğretmen. LEARN Kandahar'da okullar kurdu, öğretmenlere eğitim verdi, öğrencilere de danışmanlık yaptı.

• Necla El-Menguş

  

  İngiltere Libya Dışişleri Bakanı

  Libya'nın ilk kadın dışişleri bakanı. Bu yıl bakanlığa atanan Necla el-Menguş aynı zamanda diplomat ve avukat. 2011'de Libya'daki değişim sırasında Ulusal Geçiş Konseyi'nin üyesiydi ve sivil toplum kuruluşlarıyla ilişki kurmak için çaba gösterdi.

• Shila Ensandost

  

  Afganistan Öğretmen

  Kadınların ve kız çocukların eğitim hakları konusunda farkındalık yaratmak, öğretmen Shila Ensandost'un en büyük arzusu. İlahiyat mezunu Ensandost, okullarda ders verdi.

• Saeeda Etebari

  

  Afganistan Takı tasarımcısı

  Değerli taşlarla Afganistan'ın geleneksel motiflerinden esinlenen takılar üreten Etebari, eserlerini Washington'un ünlü Smithsonian Enstitüsü'nde sergiledi.

• Sahar Fetrat

  

  Afganistan Feminist aktivist

  Cinsiyetlere belirli roller atfedilmesini protesto için düzenlenen birçok gösterinin ardındaki isim olan feminist aktivist Sahar Fetrat, Taliban rejiminin yönetime geldiği ilk dönemde İran ve Pakistan'da genç bir mülteciydi. 2016'da Kabil'e döndü ve daha ergenlik yıllarında feminist bir aktivist oldu.

• Melinda French Gates

  

  ABD Hayırsever ve iş kadını

  Hayırsever, iş kadını ve dünya çapında kadınlar ve kız çocukları haklarının savunucusu. Melinda French Gates, Bill ve Melinda Gates Vakfı'nın eş başkanı olarak, dünyanın en büyük hayır kurumlarından birinin yönünü ve önceliklerini belirliyor.

• Fatima Gailani

  

  Afganistan Müzakereci

  Adil bir siyasi çözüm için 2020'de Taliban'la masaya oturan dört kadın müzakereciden biriydi. Fatima Gailani son 43 yıldır insani yardım çalışmalarında bulunan tanınmış bir siyasi lider ve aktivist.

• Carolina García

  

  Arjantin Netflix Direktörü

  Çevrimiçi film ve dizi izleme platformu Netflix'in orijinal dizilerden sorumlu birimini yöneten Carolina García, Arjantin'de doğdu, ABD'nin California eyaletinde büyüdü. Dans ve şarkıcılık eğitimi alan García, Twentieth Century Fox şirketinde stajyer olarak işe başladığı eğlence sektöründe giderek yükseldi.

• Saghi Ghahraman

  

  İran Şair

  İran asıllı Kanadalı yazar, eşcinsellerin haklarını koruyan Iran Queer Organization'ın kurucu ortağı ve başkanı.

• Ghawgha

  

  Afganistan Müzisyen

  Yetenekli bir ses sanatçısı, söz yazarı ve besteci olan Ghawgha beş yıldan uzun süredir müzik sektöründe çalışıyor. Şarkılarında genellikle Afganistan'daki kadınları ve kız çocuklarını konu alan Ghawgha'nın sadık bir hayran kitlesi var. Şarkı sözleri de Afganistan'daki durumu protesto niteliğinde.

• Angela Ghayour

  

  Afganistan Öğretmen ve internet üzerinden eğitim veren bir okulun kurucusu

  Angela Ghayour'un Herat'ta kurduğu ve internet üzerinden eğitim veren okulun yaklaşık 1000 öğrencisi ve gönüllü olarak çalışan 400'den fazla öğretmeni var. Taliban'ın Afganistan'da kız çocuklarının ve genç kadınların evde kalması talimatı vermesi üzerine harekete geçen Ghayour'un okulu, Telegram ya da Skype üzerinden matematikten müziğe, yemek yapmaktan resime kadar 170'den fazla konuda ders veriyor.

• Jamila Gordon

  

  Somali Lumachain CEO'su

  Jamila Gordon, yapay zeka dünyasının liderlerinden. Gordon, dünyada ilk kez küresel gıda zincirinin kopan tedarik halkalarını birleştirmek için yapay zekadan yararlanan Lumachain adlı platformun kurucusu.

• Najlla Habibyar

  

  Afganistan Girişimci

  Najlla Habibyar Afgan kadınların dokumacılık işleri kurması ve mallarını aracılara başvurmadan yurt dışına satmasına yardımcı olmak için Blue Treasure ve Ark Group şirketlerini kurdu. ABD'nin Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID) ve Dünya Bankası'nın kadınların güçlendirilmesi ve iklim değişikliği ile ilgili projelerine öncülük etti.

• Laila Haidari

  

  Pakistan Mother Camp kurucusu

  Uyuşturucu kullananlarla ilgili tabulara rağmen Laila Haidari, Kabil'in tek uyuşturucu rehabilitasyon merkezi Mother Camp'i yönetti ve 2010'dan bu yana yaklaşık 6 bin 400 Afgan'a yardım etti. Kendi biriktirdiği parayı merkezin kuruluşunda kullanan Haidari, iyileşen uyuşturucu bağımlılarının çalıştığı bir restoran açarak gereken mali kaynağı sağladı. Ancak Kabil düştükten sonra bu restoran kapandı.

• Zarlasht Halaimzay

  

  Afganistan Mülteci Travma İnisiyatifi CEO'su

  Eski bir Afgan mülteci olan Zarlasht Halaimzay, mültecilere duygusal destek sağlayan ve onların şiddete uğrayıp evlerinden olmanın etkileriyle başa çıkmalarına yardımcı olan Refugee Trauma Initiative (RTI - Mülteci Travma Girişimi) adlı kuruluşun CEO'su.

• Shamsia Hassami

  

  İran Sokak sanatçısı

  Çatışmalardan harap olan bir kente renk katan Shamsia Hassani, Afganistan'ın ilk kadın grafiti ve sokak sanatçısı. Kabil'in terk edilmiş ve hasar görmüş binalarına; kadınları kendine güvenli, güçlü ve iddialı gösteren duvar resimleri çiziyor.

• Nasrin Husseini

  

  Afganistan Veteriner

  Nasrin Husseini, Kabil Üniversitesi'nde veterinerlik okurken, 75 kişilik sınıftaki iki kadından biriydi. Mülteci olarak İran'da büyüdü ancak eğitimi için Afganistan'a döndü. Daha sonra da Guelp Üniversitesi'nde hayvan sağlığı okumak için burs aldığı Kanada'ya yerleşti.

• Momena İbrahimi

  

  Afganistan Polis memuru

  "Momena Karbalayee" adıyla bilinen Momena İbrahimi, emniyet güçlerine katıldıktan üç yıl sonra amirinin cinsel tacizine uğradı. Başına gelenleri ve Afgan polisindeki diğer suistimal suçlamalarını yüksek sesle dile getirmeye karar verdi.

• Mugdha Kalra

  

  Hindistan Not That Different kurucu ortağı

  Otistik spektruma giren 12 yaşında bir çocuk annesi olan Mugdha Kalra, otizmlilerin haklarını savunuyor. Kalra, nörolojik farklılıkların anlaşılması ve dışlanmanın önlenmesine odaklanan 'Not That Different' (O Kadar Farklı Değil) adındaki çocuklar öncülüğündeki hareketin kurucularından.

• Freshta Karim

  

  Afganistan Charmaghz Gezici Kütüphanesi'nin kurucusu

  Otobüsleri gezici kütüphanelere çeviren Charmaghz adlı sivil toplum kuruluşu, Afganistan'ın başkenti Kabil'de sokakları dolaşarak yüzlerce çocuğa kitap ve sanat faaliyetleri götürüyor.

• Amena Karimyan

  

  Afganistan Gök bilimci

  İnşaat mühendisi ve Herat Teknik Enstitüsü'nde eğitmen olan Amena Karimyan, Afganistan'da gök biliminin gelişmesine odaklanan ilk kadınlardan biriydi.

• Aliya Kazimy

  

  Afganistan Eğitimci

  Taliban Kabil'i ele geçirmeden önce hayatını insan hakları ve eğitime adamıştı. Üç yıl Kızılhaç'ta gönüllü çalışan Aliya Kazimy, kadınlar için bir pastane ve fırın kurdu. 2020'de işletme dalında yüksek lisans yaptı. Üniversitede ders verdi. Öğretim üyesi olmak istiyordu.

• Barones Helena Kennedy, Avukat

  

  İngiltere Uluslararası Barolar Birliği İnsan Hakları Enstitüsü Direktörü

  Kadınların ve azınlıkların haklarını savunan İskoçyalı bir avukat olan Barones Helena Kennedy, 40 yıldır ceza hukuku dalında çalışıyor. Son zamanlarda Afganistan'da tehlike altında olan kadınlara yardım eden Uluslararası Barolar Birliği İnsan Hakları Enstitüsü'nün direktörü.

• Hoda Khamosh

  

  İran Kadın hakları aktivisti

  "Adet görmek tabu değildir", kadın hakları aktivisti Hoda Khamosh'un Afgan okullarında reglin açıkça konuşulması için yürüttüğü farkındalık programının adıydı.

• Mia Krisna Pratiwi

  

  Endonezya Çevreci

  Kâr amacı gütmeyen Griya Luhu adlı kuruluşla Bali adasının plastik atık sorununu çözmek için çalışan çevre aktivisti. Griya Luhu'yu, yerel halkla birlikte atıkların daha iyi toplanması ve işlenmesi için "dijital atık bankası" adlı bir elektronik uygulama geliştirdi. Bu uygulama aynı zamanda atık yönetiminde değişiklik yapılması için veri topluyor.

• Heidi J. Larson

  

  ABD Başkan - Aşı Güvenilirliği Projesi

  Antropolog ve Londra Üniversitesi Hijyen ve Tropik Tıp Okulu'nda Aşı Güvenilirliği Projesi'nin direktörü. Profesör Heidi J. Larson, sağlık politikalarını etkileyen siyasi ve sosyal unsurlar üzerindeki araştırmaya öncülük ediyor. Risk ve asılsız söylentilerin yönetimi ile kamuoyunun aşılara güvenmesi için neler yapılabileceği de, akademik ilgi alanları arasında.

• Iman Le Caire

  

  Mısır Trans Asylias kurucusu

  Kahire Operası'nda dansçı ve koreograf olan Iman Le Claire, LGBTQ+ bir birey olarak polisin baskısına maruz kaldığı için ülkesinden kaçmak zorunda kaldı. 2008'de ABD'ye yerleşti. Sığınma hakkı verilen Le Claire artık New York'ta sanatçı, dansçı, oyuncu ve LGBTQ+ aktivisti olarak yaşıyor.

• Sevidzem Ernestine Leikeki

  

  Kamerunİklim aktivisti

  Sevidzem Ernestine Leikeki'nin temelini attığı kuruluş, orman yangınlarını önlemek için arıcılıktan yararlanma stratejisi güderek 2000'den fazlı arıcıyı bal üretimi, kalite kontrolü ve balmumu çıkarma konusunda eğitti ve ormansızlaşma ile mücadele için 86 binden fazla "arı dostu" ağaç dikti.

• Elisa Loncón Antileo

  

  Şili Anayasa Kurulu Başkanı

  2021'de, Şili'nin yeni anayasasını yazmak için seçilen Kurul'daki 17 yerliden biri olan Elisa Loncón Antileo; bir dil uzmanı, öğretmen ve akademisyen. Anayasa Kurulu'na başkanlık ediyor. Şili'de ilk kez yerli halklar kendi uluslarının temsilcileri olarak kamu görevi yapıyor.

• Chloé Lopes Gomes

  

  Fransa Balerin

  Chloé Lopes Gomes, 2018'de prestijli Berlin Devlet Balesi'ne (Staatsballett) alınan ilk siyah balerin oldu. Moskova'daki Bolşoy Akademisi"nin eski öğrencilerindendi. Ancak ırk ayrımcılığına uğradı. "Kapalı ve elitist" diye nitelediği bale dünyasındaki ayrımcı uygulamaları kınadı.

• Mahera

  

  Afganistan Doktor

  Doktor Mahera, Afganistan'da çalıştığı jinekoloji hastanesinde hastalara bakmaya devam ediyor.

• Maral

  

  Afganistan Aktivist

  Maral'ın ailesi onun kadın hakları için eylem yapmasını ya da sivil toplum kuruluşlarına katılmasını istemedi. Bir kadın olarak işe gitmesini onaylamadılar, o ise ailesini dinlemedi.

• Masouma

  

  AfganistanSavcı

  Masouma*, Afganistan'da bir kadın savcı olarak kanıt topluyor ve davalara hazırlanıyor. Hukuk mezunu olan Masouma, son 20 yılda eğitim imkanından yararlanan pek çok kadından biri. Beş yıldan uzun süredir başsavcılıkta halkına hizmet etmekten gurur duyuyor.

• Fiamē Naomi Mata’afa

  

  Samoa Başbakan

  Samoa'nın ilk kadın başbakanı ve Faʻatuatua i le Atua Samoa ua Tasi (FAST) Partisi'nin lideri. 27 yaşında siyasete giren Mata’afa; Başbakan Yardımcısı, Kadın, Toplum ve Sosyal Kalkınma Bakanı ve Adalet Bakanı olarak görev yaptı.

• Salima Mazari

  

  İranPolitikacı ve eski kaymakam

  Afganistan'daki üç kadın kaymakamdan biri olan Salima Mazari, Taliban ile ön cephede çarpışan hükümet yanlısı milislerin lideri olarak bu yıl gazete manşetlerindeydi.

• Depelsha Thomas McGruder

  

  ABD Black Boys United Anneleri'nin kurucusu

  ABD'nin her yanından siyah erkek çocuklara yapılan muameleden endişe duyan anneleri bir araya getirdi. Depelsha Thomas McGruder, ülke çapında faaliyet gösteren Siyah Erkek Çocuk Anneleri Birliği ile siyah erkek ve çocukların gördükleri muameleyi etkileyen politika ve görüşlerin değiştirilmesine çalışan Sosyal Değişim İçin Siyah Erkek Çocuk Anneleri Birliği'nin kurucusu ve başkanı.

• Mulu Mefsin

  

  Etiyopya Hemşire

  10 yılı aşkın süredir hemşirelik yapan Mulu Mefsin, halen Etiyopya'nın iç çatışmalara sahne olan Tigray bölgesinin başkenti Mekelle'deki bir merkezde çalışıyor. Bu merkezde cinsel taciz ve şiddet kurbanlarına; tıbbi, psikolojik ve hukuki destek veriliyor.

• Mohadese Mirzae

  

  Afganistan Pilot

  Mohadese Mirzaee, Afganistan'ın ilk kadın ticari hava yolu pilotu. Mürettebatı sadece kadınlardan oluşan ilk uçuşta Kam Air Hava Yolları'nın Boeing 747 uçağının pilotu Mirzaee'ydi. Mirzaee, mesleğe 2020'nin Eylül ayında başladı. Türkiye, Suudi Arabistan ve Hindistan seferlerinde pilotluk yaptı.

• Fahima Mirzaie

  

  Afganistan Mevlevi semazen

  Afganistan'ın ilk ve tek kadın semazeni. Fahima Mirzaie, kadınlarla erkeklerin beraber dans edebildikleri bir Sufi dans ve gösteri sanatları merkezi kurdu. Bu merkezin adı, mistiklerin yani mutasavvıfların sezgileri anlamına gelen Shohood.

• Tlaleng Mofokeng

  

  Güney Afrika BM Fiziksel ve Zihinsel Sağlık Özel Raportörü

  Doktor T diye anılan Tlaleng Mofokeng tıp doktoru. Kadınların cinsel ve üreme sağlığını savunan bir aktivist. Sağlık hizmetlerine evrensel erişim, HIV virüsüne yakalananların bakımı ve nüfus planlama hizmetlerine odaklanıyor.

• Tanya Muzinda

  

  Zimbabwe Motokrosçu

  Motokros, ya da arazide motosiklet yarışı gibi erkeklerin ağırlıkta olduğu bir sporu yapan Tanya Muzinda, Zimbabwe şampiyonu oldu. Yarışmaların başladığı 1957'den bu yana motokros şampiyonu olan ilk Zimbabweli kadın.

• Chimamanda Ngozi Adichie

  

  Nijerya Yazar

  Tanınmış Nijeryalı yazar ve feminist. Eserleri 30'dan fazla dile çevrildi. Chimamanda Ngozi Adichie, İletişim ve Siyaset Bilimi okumak için 19 yaşında ABD'ye taşındı.

• Lynn Ngugi

  

  Kenya Gazeteci

  TUKO dijital haber platformunda insani konularda yazdığı ilham verici haberlerle tanınan Lynn Ngugi, ödüllü bir gazeteci ve içerik yaratıcısı.

• Amanda Nguyễn

  

  ABD Sosyal girişimci

  Cinsel saldırıya ve tecavüze uğrayanların haklarını koruyan Rise adlı kuruluşun CEO'su.

• Basira Paigham

  

  Afganistan Cinsiyet azınlıkları aktivisti

  Afganistan'da LGBTQ+ haklarını korumanın güçlüğüne karşın, Basira Paigham sekiz yıldır bu alandaki çalışmalarını sürdürüyor.

• Natalia Pasternak Taschner

  

  Brezilya Mikrobiyolog ve bilim iletişimcisi

  Covid-19 pandemisi sırasında basında yer alan yazıları, radyo ve televizyon programlarındaki açıklamalarıyla Brezilya'da yaşayan milyonlarca kişiye hayati önem taşıyan bilgiler verdi.

• Monica Paulus

  

  Papua Yeni Gineİnsan hakları savunucusu

  İnsan hakları aktivisti Monica Paulus, büyücülük suçlamaları ve buna bağlı şiddet (SARV) mağdurlarına yardım etmeyi amaçlayan Highlands Women Human Rights Defenders Network'ün (Highlands Kadın İnsan Hakları Savunucuları Ağı) kurucularından. Cadılıkla suçlanan kadınlara barınak ve yasal tavsiye sunan bu kuruluş, Birleşmiş Milletler ve diğer uluslararası örgütleri bu vakalar hakkında bilgilendiriyor.

• Rehana Popal

  

  Afganistan Avukat

  Göç ve medeni hukuk uzmanı Rehana Popal, Afgan çevirmenlere destek veriyor.

• Manjula Pradeep

  

  Hindistan İnsan hakları aktivisti

  Avukat ve Hindistan'ın sosyal haklardan en yoksun halkının hakları için mücadele eden bir aktivist. Gujarat'tan, Hindistan kast sistemindeki en düşük sınıf olan Dalit bir aileden gelen Manjula Pradeep, kast sistemine ve cinsiyet ayrımına karşı çalışmalarıyla tanınıyor. Hindistan'da eskiden "Dokunulmazlar" olarak bilinen Dalitlerin haklarını koruyan en büyük kuruluşun, Navsarjan Vakfı'nın yöneticisi olarak görev yaptı.

• Razma

  

  Afganistan Müzisyen

  Başarılı bir müzisyen olan "Razma" genellikle erkeklerin kullandığı bir enstrümanı çalıyor. Müzisyen bir aileden gelen, müzik ve sanat eğitimi alan Razma, Afganistan'da ve yurt dışında bazı önde gelen sanatçılarla birlikte konserler verdi.

• Rohila

  

  Afganistan Öğrenci

  Rohila, Taliban'ın Afganistan'da kız çocuklarının ortaokula alınmaması kararından etkilenen bir öğrenci. En sevdiği dersler Fen Bilimleri ve İngilizce. Her sabah okula giden erkek kardeşlerine katılabileceği günleri iple çekiyor.

• Alba Rueda

  

  Arjantin Trans hakları aktivisti

  Alba Rueda; Arjantin Kadın, Cinsiyet ve Farklılık Bakanlığında müsteşar. Rueda; ülkesinde hükmette üst düzey bir göreve gelen ilk trans birey.

• Ruksana

  

  Afganistan Cerrah

  Doktor Ruksana, cerrah ve yardımcı doçent. Çatışmalar yüzünden diğer Afgan vilayetlerinde evlerinden olan hastalara temel sağlık hizmetleri veren bir kuruluşun kurucusu.

• Halima Sadaf Karimi

  

  AfganistanPolitikacı ve eski milletvekili

  Bir zamanlar Afganistan Meclisi'nde Jowzjan Milletvekili olan Halima Sadaf Karimi, deneyimli bir politikacı.

• Roya Sadat

  

  Afganistan Film yönetmeni

  Taliban döneminde ortaya çıkan ilk kadın film yönetmeni ve filmlerinde Afgan kadınların yaşamlarını, uğradıkları baskıları anlatıyor.

• Shogufa Safi

  

  Afganistan Orkestra şefi

  Shogufa Safi, Afganistan'ın tüm üyeleri kadın ilk orkestrası Zohra'nın şeflerinden. Yönettiği orkestradaki genç müzisyenlerin yaşları 13 ile 20 arasında değişiyor; bazıları yoksul, bazıları kimsesiz.

• Sahar

  

  Afganistan Futbolcu

  Afganistan'da futbol oynamak isteyen birçok genç kadından biri ancak Taliban yönetiminde bu artık mümkün değil. Sahar son yıllarda yerel bir takımda oynadı, spor sayesinde çok sayıda arkadaş edindi.

• Soma Sara

  

  İngiltere Everyone's Invited kurucusu

  Soma Sara, Instagram'da viral olan Everyone's Invited (Herkes Davetli) hesabı ve aynı adı taşıyan web sitesinin kurucusu. Bu site, cinsel taciz kurbanlarının, isimlerini vermeden deneyimlerini paylaşmalarına imkan sağlıyor. Site ayrıca cinsiyet ayrımcılığına dikkat çekmeyi, İngiltere'de eğitim kurumlarındaki "tecavüz kültürünü" yok etmeyi amaçlıyor.

• Mahbouba Seraj

  

  Afganistan Kadın hakları aktivisti

  ABD'de 26 yıl sürgünde yaşayan Mahbouba Seraj, 2003'te ülkesi Afganistan'a döndü. O zamandan beri kadınların ve çocukların hakları için mücadele eden birçok örgütün kurucuları arasında yer aldı ve başkanlığını yaptı. Bu örgütler arasında ülkede yeni filizlenmeye başlayan kadın hareketi için bir dönüm noktası olan Afghan Women's Network (Afgan Kadın Ağı) adlı kuruluş da bulunuyor.

• Elif Şafak

  

  Fransa Yazar

  Türkiye ve İngiltere vatandaşı, ödüllü yazar ve kadın hakları ile LBGTQ+ hakları savunucusu.

• Anisa Shaheed

  

  AfganistanGazeteci

  Afganistan'ın en ünlü gazetecilerinden Anisa Shaheed 10 yılı aşkın süre insan hakları ihlalleri, politika ve yolsuzluk konulu haberler yaptı. Ülkedeki en etkili yayın kuruluşlarından TOLO News'ta görev yapan Shaheed, olay yerinden son dakika haberlere imza attı.

• Mina Smallman

  

  İngiltere Papaz ve eğitimci

  2013'te Anglikan Kilisesi'nde başdiyakozluğa getirilen ilk siyah ya da etnik azınlık kökenli kadın oldu. Kilisede bu makamdakiler genellikle piskoposa bağlı olarak çalışıyor. Şu anda emekli bir papaz ve öğretmen olan Mina Smallman, İngiltere'de polis reformu yapılması ve sokakların daha güvenli hale getirilmesi için kampanya yürütüyor.

• Barbara Smolińska

  

  Polonya Girişimci, Reborn bebekleri tasarımcısı

  Yeni doğmuş bebek görünümünde son derece gerçekçi olarak üretilen "reborn bebekleri"; düşük yapan veya çocuğunu kaybeden kadınlarla, anksiyete ya da depresyon sıkıntısı yaşayan, doğurganlıkla ilgili sorunları olan kadınlara yardımcı olabiliyor. Polonyalı sanatçı Barbara Smolińska, terapide kullanılabilen bu bebekleri tasarlıyor ve üretiyor.

• Ein Soe May

  

  Myanmar Demokrasi aktivisti

  Myanmar'da askeri cunta tarafından tutuklanan Ein Soe May (güvenliği için gerçek adını kullanmıyoruz) yakın zamanda çıkarılan afla tahliye edilene kadar altı ay hapiste kaldı. Ülkenin kötü şöhrete sahip sorgu merkezlerinden Insein hapishanesinde çok ağır koşullarda tutulduğunu, fiziksel ve zihinsel işkence uygulamalarına hedef olduğunu öne sürüyor.

• Piper Stege Nelson

  

  ABDSAFE  Alliance - Kamu stratejilerinden sorumlu yönetici

  Texas eyaletinin başkenti Austin'de bulunan SAFE Alliance adındaki kuruluşun üst düzey yöneticileri arasında bulunan Piper Stege Nelson; çocuk tacizini, cinsel saldırılari ve ev içi şiddeti durdurmak için toplumu bilinçlendirmeye çalışıyor.

• Fatima Sultani

  

  Afganistan Dağcı

  2019'da hobi olarak dağlara tırmanmaya başlayan Fatima Sultani, Afgan kızların dağcılığa ilgi duymasını sağlamak için kolları sıvadı.

• Adelaide Lala Tam

  

  Çin Gıda tasarımcısı

  Sanatçı, çalışmalarıyla özellikle gıdaya yönerik yaşam tarzı tercihlerimizi irdeliyor.

• Rahibe Ann Rose Nu Tawng

  

  Myanmar Katolik rahibe

  Askeri darbe sırasında kiliseye sığınan göstericileri korumak için polisin önünde diz çökerek Myanmar'daki gösterilerin sembolü olan Katolik rahibe.

• Emma Theofelus

  

  Namibya Politikacı

  Emma Inamutila Theofelus, Afrika'nın en genç hükümet yetkililerinden biri oldu. Covid-19 ile ilgili çalışmaları sürdüren Bilgi ve İletişim Bakan Yardımcısı. Aynı zamanda milletvekili olan Theofelus, geçen yıl göreve atandığında 23 yaşındaydı.

• Sara Wahedi

  

  Afganistan Ehtesab girişiminin CEO'su

  Sara Wahedi, teknoloji odaklı Afgan Ehtesab girişiminin kurucusu. Firmanın ilk ürünü Kabil sakinlerine gerçek zamanlı güvenlik ve trafik uyarıları gönderen bir uygulamaydı. Bu uygulama, patlayıcı maddelerle düzenlenen saldırılar, meydan dayakları ve ev baskınları hakkında güvenilir bilgiler verdi, Afganların etraflarındaki tehlikelerin niteliğini ve çapını öğrenmesinde etkili oldu.

• Vera Wang

  

  ABD Moda tasarımcısı

  1970'lerden bu yana moda dünyasının önde gelen tasarımcılarından biri olan Vera Ellen Wang, başlangıçta gelinlik tasarlarken işini genişleterek parfüm, yayıncılık, ev ürünleri gibi alanlara da el attı.

• Nanfu Wang

  

  Çin Film yapımcısı

  Aslen Çin'in ücra köşesindeki bir köyden gelen ödüllü film yapımcısı Nanfu Wang, ABD'de yaşıyor ve çalışıyor.

• Roshanak Wardak

  

  Afganistan Jinekolog

  Eski bir milletvekili ve jinekolog olan Dr Roshanak Wardak 25 yıldan uzun süre kadınlara hizmet etti. Taliban'ın ilk iktidar döneminde bile memleketi Maidan Wardak kentindeki tek kadın doktordu.

• Ming-Na Wen

  

  Macau Oyuncu

  1998'de Mulan, 2004'te de Mulan II çizgi filmlerinde Fa Mulan'ı seslendiren Ming-Na Wen, popüler Amerikan tıp dizisi ER ve başrolünde Asya kökenli bir Amerikalı aktörün oynadığı sayılı Amerikan televizyon dizilerinden Inconceivable'da rol aldı.

• Rebel Wilson

  

  Avustralya Oyuncu, yazar ve yapımcı

  Hollywood yıldızı: Oyuncu, yazar, yapımcı, yönetmen ve hukuk fakültesi mezunu. Oyunculuk yaşamına Sydney sahnelerinde genellikle kendi yazdığı metinlerle başladı. 2010 yılında ABD'ye taşınmadan önce Avustralya komedisinde önemli bir yer edindi.

• Benafsha Yakubi

  

  Afganistan Engelli aktivisti

  Her ikisi de görme engelli olan Yakubi ve eşi, Afganistan'daki görme engellilere eğitim vermeyi ve onların rehabilitasyonunu amaçlayan Rahyab adlı kuruluşu kurdu. İnsan hakları aktivisti Benafsha Yakubi ülkenin bağımsız insan hakları komisyonunda da görev yaptı ve görme engelli çocukların eğitimi için çalıştı.

• Malala Yusufzay

  

  Pakistan Malala Fonu kurucu ortağı

  Nobel Barış Ödülü'nü kazanan en genç kişi olan Malala Yusufzay, eğitim aktivisti ve Birleşmiş Milletler Barış Elçisi. 11 yaşından beri kız çocuklarının eğitim hakkını savunuyor.

• Yuma

  

  Türkmenistan Psikoterapist

  Ağustos ayında, ailesini eşcinsellerin onur gününü kutlarken gösteren bir süpermarket reklamında yer aldığı için aldığı eleştirilerden sonra Rusya'yı terk etmek zorunda kaldı. Psikoterapist ve LGBTQ+ aktivisti Yuma, halen İspanya'da yaşıyor.

• Zala Zazai

  

  Afganistan Polis memuru

  Türkiye'deki polis akademisinde profesyonel eğitim alan Zala Zazai, Afganistan'ın, isyancıların faaliyetleri yüzünden giderek istikrarsız hale gelen Host ilinde Cezai Soruşturma Dairesi'nin ilk kadın emniyet müdür yardımcısı ve ülkedeki yaklaşık 4000 kadın polisten biriydi.

100 kadın nasıl seçildi?

BBC'nin 100 Kadın ekibi, Dünya Servisi'nin çeşitli dillerde yayın yapan bölümlerinin de önerileriyle bir liste hazırladı. Listede, ilham verici öyküleri olanların yanı sıra, başarılarıyla ya da yarattıkları etkiyle 12 ay içinde ön plana çıkan kadınlara yer verilmesi amaçlandı.

Daha sonra bu isimler arasından, pandemi sonrasında yeni bir dünya kurulmasına katkıda bulunanlar seçildi.

Bu yıl, daha önce hiç görülmeyen bir uygulamayla listenin yarısının tek bir ülkeye, Afganistan'a ayrılması kararlaştırıldı.

İnsan hakları kuruluşları, Taliban'ın yönetime geldiği ülkede daha uzunca bir süre kadın haklarının gerileyeceği endişesini dile getirirken, listenin yarısını Afgan kadınlarına ayırarak, seslerini duyurmak istedik.

Bazı Afgan kadınları, listede kendilerini ve ailelerini korumak amacıyla takma isimle, fotoğrafsız olarak verildi.

Credits

Prodüktör ve editör Valeria Perasso, Amelia Butterly, Lara Owen, Georgina Pearce, Kawoon Khamoosh, Haniya Ali, Mark Shea. BBC 100 Women editörü: Claire Williams. Prodüksiyon: Paul Sargeant, Philippa Joy, Ana Lucía González. Geliştirme: Ayu Widyaningsih Idjaja, Alexander Ivanov. Tasarım: Debie Loizou, Zoe Bartholemew. İllüstrasyon: Jilla Dastmalchi.

Fotoğrafların telif hakları: Fadil Berisha, Gerwin Polu/Talamua Media, Gregg DeGuire/Getty Images, Netflix, Manny Jefferson, University College London (UCL), Zuno Photography, Brian Mwando, S.H. Raihan, CAMGEW, Ferhat Elik, Chloé Desnoyers, Reuters, Boudewijn Bollmann, Imran Karim Khattak/RedOn Films, Patrick Dowse, Kate Warren, Sherridon Poyer, Fondo Semillas, Magnificent Lenses Limited, Darcy Hemley, Ray Ryan Photography Tuam, Carla Policella/Ministry of Women, Gender and Diversity (Argentina), Matías Salazar, Acumen Pictures, Mercia Windwaai, Carlos Orsi/Questão de Ciência, Yuriy Ogarkov, Setiz/@setiz, Made Antarawan, Peter Hurley, Jason Bell, University of Sheffield Hallam, Caroline Mardok, Emad Mankusa, David M. Benett/Getty, East West Institute Flickr Gallery, Rashed Lovaan, Abdullah Rafiq, RFH, Jenny Lewis, Ram Parkash Studio, Oslo Freedom Forum, Kiana Hayeri/Malala Fund, Fatima Hasani, Nasrin Raofi, Mohammad Anwar Danishyar, Sophie Sheinwald, Payez Jahanbeen, James Batten.

BBC