Elma sirkesi kullanmadan önce bilinmesi gereken 6 gerçek

BURSA ARENA / Haber Merkezi

Elma sirkesi, diş fırçalarını dezenfekte etme, şeker hastalığının tedavisi ve bel genişliğini azaltma dahil hemen hemen her şeye faydalı olabileceği iddia edilen en popüler doğal sağlık ürünlerinden biri olarak öne çıkıyor.

Peki bilim dünyası, elma sirkesinin faydaları (ya da olası zararları) hakkında neler diyor? Konuyu uzmanlara soran ve onlarca araştırmayı gözden geçiren CNN International elma sirkesinin kullanım alanlarını şöyle listeliyor:

Kan şekerini azaltma

Elma sirkesiyle internette yapılan aramalarda karşınıza muhtemelen ilk olarak diyabetle ilgili sonuçlar çıkıyor.

2004'ten bu yana sirkenin ana bileşeni olan asetik asidin diyabetik kan şekeri seviyeleri üzerindeki etkilerini araştıran diyetisyen Carol Johnston, çalışmalarda elma içerikli olanlar dahil hiçbir sirkenin diyabeti önemli ölçüde değiştirdiği veya önlediği sonucunun çıkmadığını söylüyor.

Johnston, "Sirkenin diyabette ilerlemeyi yavaşlattığını gösterebilmek için, çalışmalarda yüzlerce insana ve milyonlarca dolara ihtiyacım olacak, çünkü diyabetin genetik de dahil olmak üzere birçok nedeni var" diyor.

Ancak bazı araştırmalar, asetik asidin, insanların kan şekerini düşürmelerine yardımcı olan bir araç olarak kullanılabileceğini gösteriyor.

2019'da yapılan bir klinik araştırmada "açlık glikoz konsantrasyonlarında 10 puanlık bir düşüş görüldüğünü" söyleyen Johnson, bu çalışmada "günde iki kez (öğle ve akşam yemeklerinde) bir bardak suda iki 'kaşık' sirke kullanıldığını" belirtiyor.

Johnston'ın araştırmasındaysa, sirke kullanımından en çok yararlanan insanların, gizli şeker olarak da bilinen prediyabet hastaları olduğu ifade ediliyor.

"Prediyabetlilerde sonuçlar gerçek olamayacak kadar iyiydi. En çok fayda sağlayacak grup bunlar olabilir" diyen Johntson, bu yöntemin yalnızca bir nişastanın varlığında işe yaradığını vurguluyor:

Temelde asetik asidin yaptığı şey, nişastanın emilimini bloke etmektir. Denekler nişasta aldıkları ve sirke ekledikleri takdirde kan şekerleri düşüyor. Ancak şekerli su içer ve sirke eklerlerse hiçbir şey olmuyor. Yani pastırma ya da yumurta yiyorsanız zahmete girmeyin. Yalnızca nişasta tükettiğinizde işe yarıyor.

Kilo verme

Kilo vermek elma sirkesinin bir başka popüler kullanım nedenini oluştururken, sirkenin bu şekilde işe yaradığına dair bazı kanıtlar bulunuyor.

Örneğin 175 kilolu ve başka sağlık sorunu olmayan Japon denekle yapılan bir araştırma, en çok alıntılanan çalışma olarak dikkat çekiyor.

12 hafta süren bu tedavi, deneklerin vücut ağırlığı, vücut kitle indeksi, iç organ yağı, bel ölçümü ve trigliserid seviyelerinde azalma yaşandığını işaret ediyor.

Diyetisyen Lisa Drayer ise "Kapsamlı bir planın bir parçası olarak elma sirkesi veya diğer sirkeleri sağlıklı bir diyet, porsiyon kontrolü ve egzersizle birleştirerek kullanıyorsanız yardımcı olabilir" diyor.

Salatalarda balzamik sirke kullanmayı veya kümes hayvanları ve balık yemeklerinde sosa bu sirkenin eklenmesini öneren Drayer, "Kilo vermek için diğer her şeyi yapıyorsanız sirke size bir parça avantaj sağlayabilir. Ayrıca bu sirkeyi suyla tükeniyorsanız, bu iyi, çünkü su sizi tok hissettiriyor" diye ekliyor.

Ancak Johnston tarafından geçen yıl yayımlanan bir makale, sirkenin diş minesini aşındırabildiği sonucunu ortaya koyuyor.

Diş temizliği ve beyazlatma

Elma sirkesinin faydalarına dair internetteki bazı makalelerde, "Bazı insanlar onu lekeleri çıkarmak ve dişlerini beyazlatmak için kullanmayı sever" deniyor.

Amerikan Diş Hekimleri Birliği sözcüsü Dr. Alice Boghosian ise "Bunları okuduğumda utanıyorum. Dişlerinize asit sürüyorsunuz. Ağız sağlığınızı geliştirmek için yapmak isteyeceğiniz son şey bu" diyor.

"Dişlerinizle temas eden asidik herhangi bir şey, diş minesini ve koruyucu kaplamayı yıpratır ve bu da çürüklere neden olur. Diş hekiminize daha fazla ziyarette bulunmak istemediğiniz sürece bu tamamen, tamamen yanlıştır" diyen Boghosian, dişleri beyazlatıcılı bir diş macunuyla günde iki kez iki dakika boyunca fırçalamayı tavsiye ediyor.

Öte yandan internet siteleri elma sirkesini ayrıca, cilt enfeksiyonları ve akne tedavisinin yanı sıra bit ve kepekle savaşmanın bir yolu, doğal bir siğil giderici veya yaşlanmayı geciktirici bir tedavi olarak gösteriyor.

Amerikan Dermatoloji Akademisi sözcüsü Dr. Marie Jhin ise "Sirke sivilceyi kurutur ancak yaşlanmayı geciktirici bir yöntem değildir. Bunu tavsiye etmem. Bugün bundan çok daha etkili ve güvenli yöntemlerimiz var" diyor.

Güneş yanığına karşı faydalı olsa da bu işte başka pek çok iyi çare olduğunu belirten Jhin, bu yüzden elma sirkesini genellikle hastalara önermediklerini söylüyor.

Jhin, elma sirkesinin kullanılmasını kabul edebileceği alanınsa, "sivrisinek ısırıkları başta olmak üzere ısırıklar" olduğunu ifade ediyor:

Çok az kullanılan bir ev ilacı. Vücudunuzda çok fazla ısırık varsa, su dolu küvete iki fincan dolusu sirke dökün. Kaşınmaya karşı yardımı olacaktır.

Ancak bu yöntemi baş biti veya siğillerden kurtulmak için önermeyen Jhin, siğillerin "bir virüsten kaynaklandığını, dolayısıyla tedavisi olmadığını" kaydediyor.

Elma sirkesi ayrıca, antimikrobiyal özellikleri nedeniyle genellikle ev için doğal bir temizleyici olarak öneriliyor.

Asit küflere karşı etkilidir ancak bir çevre danışmanlık firması olan Pestisit Araştırma Enstitüsü'ne göre tuz, limon suyu, hidrojen peroksit, çay ağacı yağı ve kabartma tozu da öyle ve bunların çoğu daha iyi kokuyor.

Diğer yandan evinizi temizlemek için sirke kullanmayı seçerseniz, asla çamaşır suyu veya amonyakla karıştırmayın çünkü böyle bir durumda zehirli klor veya kloramin gazları oluşuyor.

Gıda koruyucu

Yüzyıllardır turşu gibi gıda maddelerini korumak için kullanılan sirke, işlenmiş et ve kümes hayvanı ürünlerinde de doğal bir koruyucu olarak popüler hale geliyor.

Çoğu ev turşusunda, sebzelerin veya meyvelerin rengini etkilemediği için yüzde 5 damıtılmış beyaz sirke kullanılıyor ancak elma sirkesi yumuşak meyveli aroması nedeniyle popüler bir seçim olsa da birçok uygulamada meyve ve sebze kararıyor.

Diğer yandan elma sirkesi ve diğer sirkelerin bir başka tercih nedeniyse, meyve ve sebzelerin yüzeyindeki bakteri veya virüsleri azaltmak için yıkama amaçlı kullanılması.

Çalışmalar, genellikle meyve veya sebzenin türüne ve sirke çözeltisinde harcanan süreye bağlı olarak değişen sonuçlar veriyor.

Kanada Çevre Sağlığı Ulusal İşbirliği Merkezi, sirkelerin "ürünün organoleptik özelliklerine veya tat ve kokusuna zarar verebileceğini" ve "sınırlı antimikrobiyal etkinliğe" sahip olduğunu ifade ediyor.

Öksürük ve boğaz ağrısı

Sirkenin tıbbi amaçlı kullanımı modern tıbbın babası Hipokrat'a kadar uzanıyor. Hipokrat bunu balla karıştırıp kronik öksürük ve boğaz ağrıları için kullanıyordu ve bu öneri bugün internette de devam ediyor.

Birçok ebeveyn, bunun çocukları için doğal ve güvenli bir seçenek olduğunu düşünebilir. Amerikan Pediatri Akademisi, elma sirkesi veya diğer sirkelerin sağlık takviyesi olarak kullanımına ilişkin resmi bir duruşa sahip olmasa da sözcü Dr. Jennifer Shu dikkatli olunmasını öneriyor.

Çocuk doktoru ve "Food Fights" kitabının yazarı Shu, "Sirkenin boğazı daha da tahriş edeceğini düşünüyorum. Ancak onu seyreltmek ve tuz veya bal gibi diğer maddelerle karıştırmak sirkenin neden olabileceği herhangi bir acıyı azaltabilir" diyor.

Johnston ise soluyarak içeri çekme ve akciğerlere zarar verme riski nedeniyle herhangi bir sirkeyi doğrudan denemeye karşı uyarıyor.

Kalp ve damar uzmanı Dr. Andrew Freeman da "Yemek borunuzu yakabilir. Ve eğer reflü, ülser veya mide problemlerine yatkınsanız, kesinlikle onları daha da kötüleştirebilir" diyor.

Kalp hastalığı ve kanser

Araştırmalar, sirkenin yüksek yağlı, kolesterol açısından zengin bir diyetle beslenen kemirgenlerde kan basıncını, trigliseridleri ve toplam kolesterolü düşürebildiğini gösteriyor. Ancak bu konuda insanlarla ilgili kapsamlı çalışmalar bulunmuyor.

Freeman, brokoli ve yaban mersini gibi diğer kalp dostu meyve ve sebzeler gibi antioksidan özelliklerinden dolayı bu sirkenin bazı faydalar olabileceğini söylüyor:

Sirke kullanmanın arter sağlığını iyileştirebileceğine ve kan kolesterolünü iyileştirebileceğine dair bazı göstergeler var ve yeşil yapraklı sebzelerle birleştirildiğinde daha da fazla tesir var… Veriler çok kuvvetli değil, ancak damar sağlığı iyileştirilebilir. Kalp hastalığını önlemek için en iyi şey, egzersiz yapmak ve az yağlı, bitki bazlı bir diyet uygulamaktır.

Peki ya kanser? Japon bilim adamları, bakteri üreme kaplarında insan lösemisinin ve diğer kanser hücrelerinin büyümesini şeker kamışı sirkesine ve Japon pirinç sirkesine maruz bırakarak engellemişti. Diğer çalışmalar, sırasıyla sıçanlarda ve farelerde içme suyuna ve yiyeceğe pirinç sirkesi ekleyerek tümörlerde bir azalma elde etmişti. Ne var ki insanlarla ilgili bir araştırma bulunmuyor.

Kendi alanlarında uzman isimler, sirkenin toplum arasında kabul gören faydalarına rağmen araştırma bulgularını örnek göstererek elma sirkesini kullanmadan önce bir doktora danışılmasını tavsiye ediyor.


Independent Türkçe, CNN International