Türkiye'de kişi başına düşen milli gelir, ABD'nin en yoksul eyaletinden dört kat daha az

(Bu haberin orjinalinin yayınlandığı dil İngilizcedir)

Mississippi, ABD'nin en fakir eyaleti. Fakat kişi başına düşen gelirde Avrupa'nın en büyük ekonomisi Almanya ile yarışıyor. Türkiye'den de dört kat daha zenginler.

ABD'nin en yoksul eyaleti Mississippi'nin kişi başına düşen gelirde, Avrupa Birliği'nin en güçlü ekonomisi olan Almanya'nın sadece 1.524 euro (55.474 Türk Lirası) gerisinde olduğunu biliyor muydunuz? Ya da Türkiye'den dört kat daha zengin olduklarını?

Daha adil bir karşılaştırma sağlayan satın alma gücü standardı (PPS) hesaba katıldığında, Lüksemburg ve İrlanda hariç, ABD'nin en yoksul eyaletinin tüm Avrupa Birliği ülkelerini geride bıraktığı görülüyor.

Kısa bir hatırlatma: Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH), bir ülkenin belirli bir dönemde (genellikle bir yıl) içinde üretilen tüm mal ve hizmetlerin toplam değeriyken, kişi başına düşen milli gelir, bir ülkenin toplam gelirinin (veya GSYİH'sının) nüfusuna bölünmesiyle elde ediliyor.

Türkiye'de 2023 yılında kişi başına düşen milli gelir 13.110 dolar (463.791 Türk Lirası) seviyesindeydi. Bu rakam Mississippi'de 53.872 dolar (1,9 milyon Türk Lirası) civarında.

Euronews, eyaletlerin 2024 yılındaki GSYİH'lerine ABD Ekonomik Analiz Bürosu'ndan (BEA), Avrupa ülkelerindeki rakamlara da Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) "Küresel Görünüm" raporu aracılığıyla ulaştı.

ABD eyaletlerinde 2024 yılının üçüncü çeyreğinde mevsimsel olarak düzeltilmiş veri setleri ve ABD Nüfus Sayım Bürosu'nun Temmuz 2024'teki nüfus tahminleri kullanıldı.

2024'ün üçüncü çeyreğinde Mississippi'de kişi başına düşen milli gelir 53.872 dolardı. Bu rakam Columbia Bölgesi'nde 266.787 dolara (9,43 milyon Türk Lirası) kadar çıkıyor.

Batı Virginia (58.100 dolar - 2,05 milyon Türk Lirası), Arkansas (58.578 dolar - 2,07 milyon Türk Lirası), Alabama (59.756 dolar - 2,11 milyon Türk Lirası), Güney Carolina (61.081 dolar - 2,16 milyon Türk Lirası) eyaletleri de alt sıralarda yer alıyor.

İlk beşte New York (110.575 dolar - 3,91 milyon Türk Lirası), Massachusetts (104.588 dolar - 3,7 milyon Türk Lirası), Washington (102.759 dolar - 3,63 milyon Türk Lirası), California (99.619 dolar - 3,52 milyon Türk Lirası), Columbia Bölgesi'ni takip ediyor.

Avrupa Birliği'nde de, 2024 yılında kişi başına düşen milli gelir Bulgaristan'da 15.773 euro (574.142 Türk Lirası) iken Lüksemburg'da 125.043 euro (4,55 milyon Türk Lirası) seviyesindeydi. AB ortalaması 40.060 euro (1,45 milyon Türk Lirası), ABD ortalaması 80.023 euro (2,91 milyon Türk Lirası) olarak ölçüldü.

Avrupa'nın en büyük beş ekonomisinde Almanya'da kişi başına düşen milli gelir 51.304 euro (1,86 milyon Türk Lirası) iken, bu rakam İngiltere'de 48.441 euro (1,76 milyon Türk Lirası), Fransa'da 44.365 euro (1,61 milyon Türk Lirası), İtalya'da 37.227 euro (1,35 milyon Türk Lirası), İspanya'da 33.070 euro (1,2 milyon Türk Lirası) seviyesindeydi.

Avrupa'nın en büyük beş ekonomisi kişi başına düşen milli gelire göre değil, toplam ekonomik büyüklüğe, yani Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'ya (GSYİH) göre tanımlanıyor.

Mississippi, Almanya'ya çok yakın, Türkiye'den çok uzak

Bu rakamlar göz önünde bulundurulduğunda, ABD'de "en yoksul eyalet" olarak tanımlanan Mississippi'nin, Avrupa'nın en büyük ekonomisi olan Almanya'nın, kişi başına düşen milli gelirde 1.524 euro (55.474 Türk Lirası) geride olduğu sonucuna varılıyor.

Almanya, 2024'te dünyanın en büyük üçüncü ekonomisiydi ve Avrupa Birliği'nin GSYİH'sine yüzde 24,3 oranında katkı sağladı.

Türkiye ise, IMF'in sağladığı veriler doğrultusunda, 1,024 trilyon dolarlık (36,23 trilyon Türk Lirası) GSYİH'si ile 2023 yılında dünyanın en büyük 17. ekonomisiydi.

Kişi başına düşen milli gelir 13.110 dolardı. Yani Mississippi'den 40.762 dolar (1,44 milyon Türk Lirası) daha az.

Bu hesapta ABD'nin en yoksul eyaletinde kişi başına düşen gelir, İspanya'dan 16.710 euro (608.249 Türk Lirası), İtalya'dan 12.553 euro (456.933 Türk Lirası), Fransa'dan 5.415 euro (197.107 Türk Lirası) ve İngiltere'den 1.339 euro (48.740 Türk Lirası) daha fazla.

ABD'nin en yoksul ikinci eyaleti Batı Virginia ise, aynı ölçümde Avrupa Birliği'nin en güçlü ekonomisini 5.270 euroluk (191.829 Türk Lirası) farkla geride bırakıyor.

Sıralamaya PPS etkisi

Satın alma gücü standardı (Purchasing Power Standard - PPS), farklı ülkelerdeki para birimlerinin değerini karşılaştıran bir ekonomik kavramdır.

Eurostat bunu şu şekilde açıklıyor: "Bu bize belirli miktarda mal ve hizmetin farklı ülkelerde kaç para birimine mal olduğunu söyler."

PPS, ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılıklarına dayanan, Eurostat tarafından tanımlanmış bir "yapay para birimi."

Bir birim PPS, teorik olarak her ülkede aynı miktarda mal ve hizmet satın alabiliyor.

Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'dan (GSYİH) kişi başına düşen milli gelir, satın alma gücü paritesine ayarlandığında, sıralamalarda önemli ölçüde değişiklik görülüyor.

Bu doğrultuda, ABD'de kişi başına düşen milli gelir 86.601 dolarken, AB ortalaması 62.660 dolara kadar yükseliyor.

Yani Almanya'nın 55.521 dolar olan kişi başına düşen milli geliri, PPS baz alındığında 70.930 dolara kadar çıkıyor.

Bu durum, ABD eyaletleri ile Avrupa ülkeleri arasındaki sıralamanın da değiştiğini gösteriyor.

Adil bir karşılaştırma için ABD eyaletlerinin bölgesel fiyat pariteleri (RPP) hesaba katılmalı. RPP, konut kiraları da dahil olmak üzere tüm tüketim mal ve hizmetlerini kapsıyor.

Bu senaryoda Mississippi'nin PPS cinsinden kişi başına düşen geliri (60.714 dolar), Avrupa Birliği ortalamasının biraz altında, İspanya'nın da az üstünde.

Türkiye de değişimin en çok görüldüğü ülkeler arasında. PPS cinsinden bakıldığında, 13.110 dolar olan kişi başına düşen gelirin 43.700'e çıktığı görülüyor.

Lüksemburg ve İrlanda neden istisnai?

İrlanda, düşük kurumlar vergisi oranları (yüzde 12,5) ile biliniyor ve bu da çok uluslu şirketlerin, özellikle teknoloji ve finans şirketlerinin, burada faaliyet göstermesini teşvik ediyor. Bu durum, İrlanda'nın GSYİH'sını yapay olarak artırabilir.

Lüksemburg da benzer şekilde, düşük vergi oranları ve yatırım dostu bir ortam sunarak büyük uluslararası şirketlerin ve fonların burada kayıtlı olmasına olanak tanıyor.

GSYİH nedir?

GSYİH, bir ülkede belirli bir dönemde üretilen tüm nihai mal ve hizmetlerin parasal değerini temsil eder. Bir ulusun ekonomisinin büyüklüğünü ve büyümesini ölçmede kilit rol üstlenir.

GSYİH'ten kişi başına düşen milli gelir ülkeleri karşılaştırmada yaygın olarak kullanılırken, PPS daha adil bir temel sunar. Yine ortalama maaşlarla birlikte harcanabilir gelir de adil bir karşılaştırmada kullanılır.

Euronews