Kod adı: Kusursuz Fırtına

BURSA ARENA / Haber Merkezi

Haftaya OPEC ile Rusya anlaşmazlığı sonrasında Suudi Arabistan’ın aksiyonuyla petrol fiyatlarında görülen tarihi düşüşlerin piyasalara yansımaları ile başladık.

Diğer taraftan hafta içinde Dünya Sağlık Örgütü’nün koronavirüsü pandemi (salgın) olarak nitelendirilebileceğini duyurması ve ABD Başkanı Donald Trump’ın, koronavirüsle mücadele kapsamında Avrupa’dan ABD’ye seyahatleri 30 gün askıya aldığını açıklaması sonrası küresel piyasalarda sert satışlar yaşandı.

S&P500 Endeksi’nin seans açılışının ardından %7 düşüş kaydetmesi sonucu devre kesici uygulamasıyla işlemler bu hafta iki kez 15 dakika süreyle durduruldu.

Perşembe günü Avrupa Merkez Bankası’nın faiz kararı piyasaların odağında oldu. Avrupa Merkez Bankası (AMB) faizlerde bir değişikliğe gitmezken yılsonuna kadar ek olarak net 120 milyar euro tutarında varlık alımı yapacağını ve piyasaların ihtiyaç duyduğu sürece varlık alımına devam edeceğini açıkladı. 

Yurt içinde ise Salı günü Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Türkiye’de ilk koronavirüs vakasının görüldüğüne dair açıklamada bulundu. Dün akşam koronavirüs tedbirleri kapsamında 16 Mart itibariyle ilk, orta ve liselerin bir hafta tatil edileceği, üniversitelerin de 3 hafta süreyle tatil edileceği bilgisi paylaşıldı. Ayrıca tedbirler kapsamında kamu görevlilerinin, görevlerine istinaden veya şahsi sebeplerle yurt dışına çıkış izinleri durduruldu. Ayrıca, pay piyasalarında aşırı oynaklık ve fiyatlardaki sert hareketleri kontrol altına almak amacıyla, BİST hisselerinde %20 yükseliş veya düşüşte uygulanan devre kesici bugünden itibaren %10 olarak uygulanmaya başlandı.

15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2019 Aralık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 92 bin kişi artarak 4 milyon 394 bin kişi oldu. İşsizlik oranı 0,2 puanlık artış ile %13,7 oldu. Tarım dışı işsizlik oranı 0,2 puan artışla %15,8 olurken genç nüfustaki işsizlik %25 oldu. Cari işlemler dengesi ocak ayında 1,8 milyar dolar açık verdi. 12 aylık cari işlemler dengesi ise 6,5 milyar dolar fazla verdi.  Bu gelişmeler ışığında hafta içinde sert satışlarla karşılaşan ve 91.644 seviyesine kadar gerileyen BİST100 Endeksi %12,77 kayıpla 95.605 puandan haftayı tamamladı.

Hafta başında güvenli liman olarak kabul edilen ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi %0,5’in ve 30 yıllık tahvil faizi %0,9’un altına inerek tarihi dip seviyeleri gördü.

Virüs şokunun yanında petrol fiyatlarındaki belirsizlik birlikte piyasalardaki yüksek oynaklık güvenli limanlara talebi artırmasıyla altının onsu 1.700 doların üzerine çıkarken sonrasında altın fiyatlarındaki sert yükselişler durdu. Altın fiyatlarındaki zirveden geri dönüşte, yatırımcıların piyasalardaki sert düşüşler dolayısıyla nakite ihtiyaç duymaları etkili oldu. Altının gramı bu hafta en yüksek 339 TL seviyesini gördü.

Virüs kaynaklı endişeler ile yukarı yönlü ataklarını artıran Dolar/TL kuru, Türkiye’de de virüsün görülmesi sonucu TL varlıkların olumsuz etkilenmesiyle 6,3215 seviyesini görürken, Euro/TL ise 7,1073 seviyesini gördü. Artan üretim miktarları ve salgına yönelik endişeler nedeniyle baskı altında kalan petrol fiyatlarında satış baskısı devam ederken Brent tipi petrol bu hafta 31,02 doları gördü. 

Türkiye’nin dolar bazlı 5 yıl vadeli CDS oranı haftaya 422 seviyesinden başlayarak hafta sonuna doğru 487 seviyesine kadar yükseldi. 28 Şubat-6 Mart haftasında yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatı 201,7 milyar dolar oldu. Aynı dönemde yurt dışı yerleşik yatırımcılar reel olarak (fiyat ve kur etkisinden arındırılmış) 270 milyon dolar hisse senedi ve 380,2 milyon dolar repo dahil Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) satışı gerçekleştirdi.

Haftanın ilk işlem gününe küresel piyasalarda petrol piyasalarındaki sert düşüşün negatif etkisi ve devam eden koronavirüs salgınına ilişkin endişeler ile başlarken BİST100 Endeksi %5,54 kayıpla 103.524 puandan günü tamamladı. Türkiye 2 yıllık tahvil faizi %10,93’ten, 10 yıllık tahvil faizi %11,96’dan ve ABD 10 yıllık tahvil faizi %0,50 seviyesinden haftayı karşıladı. Dolar endeksi 96,11 seviyesinden haftaya başlarken, Euro/Dolar 1,12 sınırının üzerinde işlem gördü. Altının onsu 1.692,60 dolardan, gramı ise 328 liradan işleme başladı.

Pazartesi günü açıklanan verilere göre, Almanya’da sanayi üretimi Ocak’ta %3’lük artış gösterdi. Böylelikle Alman üreticiler koronavirüs salgınının ihracat talebini azaltması ve tedarik zincirlerinde bozulmalara neden olmasından hemen önce üretimi artırdılar. Almanya’da açıklanan bir diğer veriye göre dış ticaret fazlası Ocak’ta 13,9 milyar Euro olarak gerçekleşti. Cari işlemler fazlası ise 16,6 milyar Euro oldu.

Salı günü TÜİK tarafından açıklanan veriye göre, Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2019 Aralık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 92 bin kişi artarak 4 milyon 394 bin kişi oldu. İşsizlik oranı 0,2 puanlık artış ile %13,7 oldu. Tarım dışı işsizlik oranı 0,2 puan artışla %15,8 olurken genç nüfustaki işsizlik %25 oldu.

Sağlık Bakanı Salı gece saatlerinde koronavirüs şüphesi olan bir kişinin test sonucunun pozitif çıktığı açıklamasında bulundu. Bakan, hastanın virüsü Avrupa teması üzerinden aldığı bilgisini paylaştı.

Euro Bölgesi’nde 2019 yılının 4. çeyrek GSHY’sı yıllık bazda %1, çeyreklik %0,1 artış gösterdi.

Çarşamba günü açıklanan TCMB ödemeler dengesi verilerine göre, cari işlemler dengesi ocak ayında 1,8 milyar dolar açık verdi. 12 aylık cari işlemler dengesi ise 6,5 milyar dolar fazla verdi.

İngiliz ekonomisi Ocak ayında %0 büyüme gösterdi. Yıllık bazda ise %0,6 büyüdü. Ocak dış ticaret açığı 3,7 milyar sterlin, AB dışı ticaret fazlası ise 2,2 milyar sterlin oldu. Sanayi üretimi aylık %0,1 azalırken, yıllık bazda %2,9 düştü. Ocak imalat sanayi üretimi beklentiyle paralel şekilde aylık %0,2 artarken yıllık bazda %3,6 azalış gösterdi. ABD’de enflasyon şubatta aylık %0,1, yıllık %2,3 oldu. Beklentiler ise aylık değişim olmaması, yıllık ise %2,2 olması yönündeydi.

Dünya Sağlık Örgütü, koronavirüsünü pandemi (salgın) olarak nitelendirilebileceğini duyurdu. DSÖ, salgını 24 saat boyunca değerlendirdiğini ve virüsün yayılma ve şiddetinden derin endişe duyduklarını ve virüse karşı yeteri kadar harekete geçilmediği vurgusunu yaptı.

Perşembe günü, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü koronavirüs toplantısının ardından, koronavirüs tedbirleri kapsamında 16 Mart itibariyle ilk, orta ve liselerin bir hafta tatil ilan edileceği, üniversitelerin de 3 hafta süreyle tatil edileceği bilgisini paylaştı. Ayrıca tedbirler kapsamında kamu görevlilerinin, görevlerine istinaden veya şahsi sebeplerle yurt dışına çıkış izinleri durduruldu.

Avrupa Merkez Bankası (AMB) Perşembe günü faizlerde bir değişikliğe gitmedi. ECB, yılsonuna kadar ek olarak net 120 milyar euro tutarında varlık alımı yapacağını ve piyasaların ihtiyaç duyduğu sürece varlık alımına devam edeceğini açıkladı.

Euro Bölgesi sanayi üretimi, Ocak’ta bir önceki aya kıyasla %2,3 artış kaydetti. Avrupa Birliği’nde ise %2’lik artış gösterdi. ABD işsizlik maaşı başvuruları, beklentilerin altında kalarak 211 bin oldu.

TCMB tarafından her hafta Perşembe günü açıklanan yurt dışı yerleşik yatırımcı menkul kıymet istatistiklerine göre 28 Şubat-6 Mart haftasında yurt dışı yerleşik yatırımcılar reel olarak (fiyat ve kur etkisinden arındırılmış) 270 milyon dolar hisse senedi ve 380,2 milyon dolar repo dahil Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) satışı gerçekleştirdi.  Geçtiğimiz hafta koronavirüs nedeni ile FED’in 50 baz puan faiz indirmesi ve merkez bankalarının da desteği ile küresel piyasalarda dalgalanmalar yaşandı. BİST100 Endeksi 28 Şubat-6 Mart tarihleri arasında %3,40 değer kazanmış olup 2 yıllık gösterge tahvil faizi ise 148 baz puan düştü.

Yine TCMB tarafından haftalık olarak yayımlanan verilere göre 6 Mart ile biten haftada yurt içinde yerleşik gerçek kişilerin döviz mevduatı 444 milyon dolar artarak 124.517 milyon dolarla, tüzel kişilerin döviz mevduatı 1.526 milyon dolar artarak 77.184 milyon dolarla rekor tazeledi. Böylece yurt içi yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin toplam döviz mevduatı 1.966 milyon dolar artarak 201.702 milyon dolar ile tarihi zirvesini yenilemiş oldu. Yurt içi yerleşiklerin TL mevduatı aynı dönemde 3.086,2 milyon TL artarak 1.242,6 milyar TL olarak gerçekleşti. Böylece 28 Şubat-6 Mart haftasında yurt içinde yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin toplam mevduatı içindeki döviz mevduat payı 0,2 puan azalarak %49,7 oldu.

Bugün TÜİK tarafından açıklanan verilere göre, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi Ocak’ta aylık bazda %0,2 düşüş gösterirken, yıllık %7,9 artış gösterdi. Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, 2020 yılı Ocak ayında madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre %8,5, imalat sanayi sektörü endeksi %8,2 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %3,8 arttı. TÜİK tarafından açıklanan bir başka veriye göre, perakende satış hacmi Ocak ayında bir önceki aya göre %0,8 azalırken, bir önceki yılın aynı ayına göre %9,6 arttı.

ABD’de ithal fiyat endeksi, Şubat’ta bir önceki aya kıyasla %0,5 azalırken, geçen yılın aynı dönemine göre  %1,2 azalış gösterdi.  Almanya’da Şubat’ta enflasyon aylık %0,6, yıllık %1,7 oldu.

Haftanın son işlem gününe yatay başlamasının ardından gelen sert satışlarla 91.644 seviyesine kadar gerileyen BİST100 Endeksi, bu seviyeden gelen tepki alımlarıyla yükselişe geçti ve %2,10 kazançla 95.605 puandan günü tamamladı. Küresel piyasalarda dün yaşanan sert düşüşlerin ardından bugün yükseliş görülüyor. ABD 10 yıllık tahvil faizi %0,92 seviyesinde yer alırken, Türkiye 2 yıllık gösterge tahvil faizi %11,29  ve 10 yıllık tahvil faizi  %12,01’den işlem görüyor. Dolar endeksi 98,15 seviyesinde, Euro/Dolar paritesi 1,1106 seviyesinde bulunuyor.

Uzun Vadede Ne Bekliyoruz…

7,75x olan BİST100 cari F/K çarpanı 9,7x olan 5 yıllık ortalamasına göre %19,9 iskontolu. Türkiye özelinde 2018 ve 2019 yılında artan piyasa volatilitesinin azalmasıyla Borsa İstanbul son dönemde önemli bir ralli yaparak rekor tazelemesine rağmen koronavirüs ve petrol fiyatlarındaki hareketler nedeniyle uluslararası endekslere paralel olarak 2020 yılındaki kazançlarının tümünü geri verdi. Mevcut çarpanda iskonto olmasına rağmen önümüzdeki dönem için belirsizliklerin artıyor olması BİST için potansiyeli sınırlayabilir hatta aşağı yönlü hareketler söz konusu olabilir.

2019 da tamamı ikinci yarıda olmak üzere toplam 1.200 baz puan indirime giderek politika faizini %12,00 seviyesine indiren TCMB 16 Ocak’ta yapılan 2020 yılının ilk toplantısında 75 ve 19 Şubat’taki toplantısında ise 50 baz puanlık indirimle haftalık repo faizini %10,75’e çekti.

Şubat ayında %0,35 artan TÜFE’nin TCMB beklenti anketine göre; Mart ayında %0,82, Nisan ayında %0,97, 2020 yılı sonunda %9,98 ve 12 ay sonrasında %9,51 artması beklenmektedir. Yine aynı ankette Dolar/TL’nin 2020 sonunda 6,51, 12 ay sonrasında ise 6,66 olması öngörülmektedir. Cari dengenin 2020 sonunda 12 milyar dolar, 2021 yılında ise 16,4 milyar dolar açık vermesi beklenmektedir. GSYH büyümesinin 2020 ve 2021’de sırasıyla %3,3 ve %3,9 olacağı öngörülmektedir. TCMB haftalık repo faizinin cari ay sonunda %10,33’e, 3 ay sonrasında %9,82’ye, 6 ay sonrasında %9,48’e ve 12 ay sonrasında ise %9,14’e gerilemesi beklenmektedir. Hali hazırda %11,56 olan 10 yıllık tahvil faizlerinin 12 ay sonrasında %10,50 seviyesinde dengeleneceği beklenmektedir.
Hibya Haber Ajansı