Washington-Moskova gizli müzakereleri belirsizliğini koruyor

Ukrayna’nın işgal altındaki Herson kenti çevresinde şiddetli çatışmalar devam ederken, Kiev’in bölgedeki ilerlemesinin boyutu hakkında Rusya ve Ukrayna tarafından değişken bilgiler yayınlanıyor. Bununla birlikte Moskova, 7 Kasım’da Ukrayna tarafıyla siyasi müzakerelere devam etmeye hazır olduğunu söylerken, başarı sağlamak üzere daha önce öne sürdüğü şartları da korudu. Ancak Rus liderliği, aynı zamanda Rusya ve ABD’deki önde gelen yetkililer arasında kapalı kapılar ardında diyalog turları yürütüldüğünden bahseden Batı raporlarının doğruluğunu yalanladı.

Moskova, Ukrayna tarafından güçlü bir saldırıya maruz kalan bölgenin savunma hatlarını güçlendirmek amacıyla, Herson’un büyük bir bölgesinden sivilleri tahliye etmek için geniş çaplı bir operasyon başlattığını açıkladı. Söz konusu adımın ardından Ukrayna’nın ilerleme boyutuna ilişkin Rusya ve Ukrayna raporlarında bir tutarsızlık ortaya çıktı. Ukrayna Savunma Bakanlığı’nın karşı saldırının devam ettiğini doğrulayan açıklamaları karşısında, Rusya Savunma Bakanlığı da Kiev’in ilerleme girişimlerini püskürtmeyi başardığını açıkladı. Aynı zamanda bölgedeki ayrılıkçı yetkililer, stratejik şehre yönelik saldırı cephesinin genişletildiğini belirtti. Herson bölgesindeki acil servis, 7 Kasım’da ‘elektrik besleme hattını hedef almış bir terör eylemi’ olarak tanımlanan olay nedeniyle 10’dan fazla yerleşim bölgesinde elektrik kesintisi yaşandığını duyurdu.

Acil servis temsilcisi, “Berislav-Kakhovka karayolunu hedef alan terör saldırısı sonucunda yüksek gerilim elektrik hatlarının üç beton desteği hasar gördü. Sonuç olarak bölgedeki 10’dan fazla yerleşim bölgesi elektrikten mahrum kaldı” dedi.

Ukrayna ordusu, Herson ve Nova Kahovka cephelerine yönelik saldırılarını füze saldırılarıyla güçlendirdi. Söz konusu adım, Rus ordusunun ve Rusya’ya bağlı ayrılıkçı birliklerin, Dinyeper Nehri’nin iki kıyısını birbirine bağlayan Antonovsky Köprüsü’nü kullanma kabiliyetini baltalama amacıyla atıldı.

Geçen hafta Ukrayna silahlı kuvvetleri, sivilleri tahliye etmek için kullanılan bir limanı hedef almaya çalıştı. Ancak Moskova, hava savunma güçlerinin saldırıyı püskürttüğünü açıkladı.

Özel harekât alanındaki Rus ortak kuvvetlerinin komutanı General Sergey Surovikin, Kakhovskaya hidroelektrik santrali barajına güçlü bir füze saldırısı ihtimaline karşı uyarı yapmıştı. Surovikin, Herson’daki durumu ise ‘son derece tehlikeli ve zor’ olarak nitelendirdi.

70 bin insanı tahliye etme planlarını açıklayan Moskova yanlısı Vali Vladimir Saldo’ya göre Herson yetkilileri, sivilleri Dinyeper Nehri’nin sol kıyısına tahliye etti.

Kiev’in pazartesi günü satın aldığını açıkladığı ‘NASAMS’ füze sistemi (EPA)

Aynı şekilde Rusya Savunma Bakanlığı, 7 Kasım’da operasyonlara dair yaptığı açıklamada, kuvvetlerinin üç ana savaş ekseninde düşman saldırılarına yanıt verirken 300’den fazla Ukraynalı askeri ve yabancı paralı askeri etkisiz hale getirdiğini belirtti. Bakanlık, “Ukrayna’nın tüm saldırıları başarıyla püskürtüldü, düşman kayıpları Mıkolayiv-Kryvyi Rih cephesinde 110’dan fazla ölü, Lugansk’ın kuzeyinde Kupyansk cephesinde yaklaşık 100 ölü, Donetsk’in kuzeyinde Krasnyi Lyman cephesinde ise yaklaşık 120 ölü ve 130 yaralı olarak gerçekleşti” dedi.

Açıklamada son gün içinde 186 bölgede atış mevzii ve askeri teçhizatta 7 komuta noktası ve 72 topçu birliğinin vurulduğu belirtildi. Bunların yanı sıra aktarılana göre Ukrayna S-300 uçaksavar füze sistemlerinin iki radar istasyonu ve Ukrayna Buk uçaksavar füze sistemine bağlı otomatik bir fırlatıcı imha edildi.

Öte yandan Ukrayna, 7 Kasım’da yaptığı açıklamada, Batı ülkelerinden yeni hava savunma sistemleri teslim aldığını duyurdu. Ukrayna Savunma Bakanı Oleksii Reznikov, Twitter üzerinden yaptığı açıklamada, “NASAMS ve Aspide hava savunma sistemleri Ukrayna’ya ulaştı” diyerek, Norveç, İspanya ve ABD’deki ortaklarına da teşekkürlerini iletti.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, daha önce Washington’un Ukrayna’ya bu ay iki ‘NASAMS’ hava savunma sistemi teslim etmeye çalıştığını açıklamıştı.

Rus askeri analistler, Washington’un bu sistemleri Kiev’e teslim etmesinin, NATO’nun Ukrayna’da Rusya ile olan çatışmaya doğrudan katılımı’ anlamına geleceğine karşı uyarırken, bunların Batı uydularının yardımı olmaksızın kullanılamayacağını belirtti.

Öte yandan Rusya Savunma Bakanlığı, Donetsk bölgesini hedef alan son saldırılarda Rus güçlerinin ‘ağır kayıplar’ verdiğinden bahseden çok sayıdaki Rus blog yazarının iddialarını yalanladı. Bakanlık, yaptığı açıklamada Rus deniz piyadelerinin 155’inci tugayın, ‘can ve mal kayıpları’ verdiğine ilişkin verilerin temelsiz olduğunu belirtti.

155. Tugay birliklerinin son on gün içinde Ukrayna ordusuna ve yabancı paralı askerlere karşı Aglidar şehri yönünde etkili taarruz operasyonları yürüttüğünü söyleyen bakanlık, tugayın sorumluluk alanında Ukrayna savunma mevzilerinde 5 kilometre derinliğe kadar ilerlediğine dikkati çekti.

Gizli pazarlıklar

Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan ile üst düzey Rus yetkililer arasındaki gizli müzakereler hakkında yabancı basında çıkan haberlere yanıt verirken, “Batı medyası çok fazla yalan haber yayıyor” dedi.

Peskov, “Bu yayınlara diyecek bir şeyimiz yok. Anglo-Sakson gazetelerinin yaydığı pek çok yalan var. Yani bu durumda gazeteden veya Beyaz Saray’dan bilgi talep edilmelidir” şeklinde konuştu.

Sözcü, ülkesinin ‘Ukrayna ile müzakerelere hâlâ açık olduğunu, ancak bu müzakereleri şu ana kadar devam ettirme fırsatının olmadığını’ söyledi. 7 Kasım’da açıklamada bulunan Peskov, “Rus tarafının müzakerelerden hedeflerine ulaşmaya açık olduğunu defalarca söyledik. Ama aynı zamanda şu anda böyle bir ihtimal görmediğimize de herkesin dikkatini çektik. Bu konu, Kiev tarafından kapatıldı. Rus tarafı ile hiçbir müzakerenin devam etmeyeceğini teyit eden yasalar çıkarıldı” dedi.

The Wall Street Journal gazetesi ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan’ın Ukrayna konusunda daha geniş bir çatışma olasılığını azaltmak için üst düzey Rus yetkililerle perde arkası temaslarda bulunduğunu yazdı. Şarku’l Avsat'ın gazeteden aktardığına göre Sullivan, bir kez daha nükleer silah kullanmanın tehlikeleri konusunda uyardı.

Gazeteye göre ayrıca Sullivan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in dış politika yardımcısı Yuri Ushakov ve Rusya Güvenlik Konseyi Başkanı Nikolay Patruşev ile ‘Ukrayna çatışmasının çözümü için barışçıl bir anlaşmayı ele almak yerine gerilim risklerini en aza indirmek ve iletişim kanallarını açık tutmak’ amacıyla temas halindeydi. Yetkililer, ABD’nin Ukrayna’daki savaşın tırmanmasını önleme niyetinde olduğunu belirtti. Rusya, nükleer cephaneliğinin bir kısmını konuşlandırmaya çalışırken bu görüşmeler, Başkan Putin’in Ukrayna’da taktik nükleer silah kullanımına başvurabileceğine dair korkular arasında gerçekleşti.

Sullivan, Ushakov ve Patruşev arasındaki görüşmelere ilişkin haberlerden bir gün önce Washington Post da Biden yönetiminin özellikle Kiev’i cesaretlendirdiğini yazdı. Washington Post’a göre Joe Biden, savaşı sona erdirmek için Ruslarla müzakere etmeye istekli olduğunu ifade etti. Gazete, amacın Ukrayna’yı müzakere masasına oturtmak değil, diğer hükümetlerin desteğini korumasına yardımcı olmak olduğunu belirtti.

Biden yönetiminden yetkililer, gazetecilere yaptığı açıklamada Ukrayna olmadan Ukrayna hakkında hiçbir şeye dahil olmayacaklarını dile getirdi. Yetkililer, “Ukrayna’nın katılımı ve desteği olmadan güvenliğini ve geleceğini etkileyen hiçbir karar alınmayacaktır” dedi.

Wall Street Journal Sullivan’ın ‘Washington’un Ukrayna çatışması konusundaki politikalarını koordine etmede yalnızca öncü bir rol oynamadığını, ancak diplomatik çabalara dahil olduğunu ve geçen hafta Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy ile görüşmek üzere Kiev’i ziyaret ettiğini’ belirtti.

Gazeteye göre Ulusal Güvenlik Danışmanı, Ukrayna liderliğini, ‘anlaşmazlığı çözmeye hazır olduğunu’ açıkça belirtmeye çağırdı. Ayrıca, “Washington, Kiev’in müzakere masasına dönmesi konusunda ısrar etmiyor, ancak dünyaya düşmanlıkları sona erdirmeye çalıştığını göstermesini istiyor” dedi.

Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy, Rusya’nın geçen Eylül ayında Ukrayna’nın dört bölgesini ilhak etmek için yasadışı bir şekilde referandum düzenlemesinin ardından müzakereleri reddetmişti. Zelenskiy, “Vladimir Putin ile değil, yeni bir Rusya Devlet Başkanı ile müzakere edilebilir” demişti.

8 ayı aşkın süren çatışmalardan sonra Ukrayna krizinin nasıl ele alınacağı konusunda Beyaz Saray içinde yoğun tartışmalar yaşanıyor. Öyle ki Sullivan, Rusya ile temas hattını açık tutmakta ısrar ederken, diğer üst düzey Beyaz Saray yetkilileri ise Moskova ile temasların ‘bu noktada verimsiz olacağını’ savunuyor. Geçen ay boyunca Genelkurmay Başkanı Orgeneral Mark Milley gibi üst düzey askeri yetkililer, Rusya Genelkurmay Başkanı General Valery Gerasimov ile temas kurdu. ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin ve Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, Moskova’nın ‘Ukrayna’nın, ABD’nin yardımıyla kirli bir bomba infilak ettirmeyi ve Rus güçlerini suçlamayı planladığını’ iddia etmesinin ardından üç gün içinde iki kez telefonla görüştü. ABD iddiaları yalanlayarak, böyle bir provokasyonu gerçekleştirmek için Rus bahanesi olabileceğine karşı uyardı.

Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinin ardından diplomatik ilişkiler genellikle sınırlı. Başkan Joe Biden ile Putin arasındaki son temas, geçen Şubat ayında gerçekleşti. Biden, ‘işgal planları yapılmaması’ konusunda uyarıda bulundu.

Moskova / Raid Cebr - Washington/ Hiba el-Kudsi

Şarku'l Awsad