İran sokaklarında ortak ses: Diktatöre ölüm!..

İranlı protestocular, Tahran'da göz yaşartıcı gaz kullanılması da dahil olmak üzere tüm baskılara rağmen, rejim karşıtı gösterilerin dördüncü haftasında sokakları terk etmiyor. Petrokimya tesislerinin işçileri greve giderken, İran genelinde öğrenciler ise gösteri düzenledi. Eylemcilere yönelik baskı her geçen gün artarken, Pazartesi günü ülkenin kuzeybatısındaki bölgelerde güvenlik güçlerinin silah kullandığına dair bilgiler yayınlandı.

22 yaşındaki Kürt kadın Mahsa Amini'nin 16 Eylül'de başörtüsü kuralları nedeniyle gözaltına alındıktan sonra hayatını kaybetmesinin ardından başlayan gösteriler İran geneline yayıldı.

İran sokaklarında "Diktatöre ölüm" sesleri yükseliyor

Protestoların 24. gününde ülkenin güneyindeki petrokimya tesislerinde işçiler greve gitti. Aseluye kentindeki petrokimya şirketlerinin işçilerinin gösteri düzenlediği ve yollarda lastik yaktığı ifade edildi. Sosyal medyada yayınlanan videolardan birinde "Diktatöre ölüm", "Korkmayın... Korkmayın... Beraberiz" sloganları attığı duyuluyor.

İran protestolarıyla ilgili paylaşımlarda bulunan 216 bin takipçili ‘Tasvir 1500’ Twitter hesabı Aseluye'deki Buşehr Petrokimya Kompleksi'nde çeşitli şirketlerde düşük ücret karşılığında çalıştıklarını söyleyen bir grup işçinin video kaydını yayınladı. Yakın bir zamanda Kankan Petrokimya Şirketi işçileri grev yaparak oturma eylemi düzenledi. Abadan Petrokimya Rafinerisi'nde çalışan işçilerin ise yaşananların ardından grev kararı alabileceği iddia edildi.

Tahran'daki "Polis insanlara hizmet etmek için gece gündüz çalışıyor" yazan bir panonun "Polis insanları öldürmek için gece gündüz çalışıyor" ifadesi ile değiştirildiğini gösteren bir görüntü sosyal medyada gündem oldu.

Üniversiteler çalkalanıyor

Öğrenci Birlikleri Koordinasyon Kurulu, öğrencilerin restoranlarda cinsiyet ayrımı kurallarına meydan okuduğuna dikkati çekti. Amir Kabir Üniversitesi'ndeki öğrenciler yaptıkları protestolarda "Yoksulluk, yolsuzluk ve zulüm... Bu istibdada ölüm" sloganları attı. Tahran'ın Sohank bölgesindeki Azad Üniversitesi öğrencileri protestocuların taleplerine yönelik bildiriler sundu ve "Şehit kız kardeşim senin yolundan devam edeceğiz" sloganı attı. Twitter'da 335 binden fazla kişinin takip ettiği Waheed Online hesabının yayınladığı bir videoda Şiraz Üniversitesi öğrencilerinin gösteri düzenlediği belirtildi. Öğrenciler, “Kim öldürülürse, onun arkasından bin kişi ayağa kalkar”, "Doğruyu söyledik ve mermi sesini duyduk" sloganları attı.

Yüzlerce liseli kız öğrenci, güvenlik güçlerinin göz yaşartıcı gaz, cop ve gerçek mermi kullandığını bildiği halde ülke genelinde protestolara katıldı. Pazar günü, videolarda kız öğrencilerin başörtülerini çıkardıkları ve sınıfta Humeyni'nin fotoğraflarını yere attıkları görüldü. Gösterilere katılanlardan bazılarının ise gözaltına alındığı iddia edildi.

Dün Tahran'ın merkezindeki bir sokakta keman çalan bir kadının, önünde başörtüsü olmadan oturan 3 kadının videosu yayınlandı.

Kürdistan’da karışıklık

AFP’nin haberine göre, Pazar akşamı sosyal medyada yayınlanan videolarda, son günlerde başkentte ve diğer şehirlerde çeşitli noktalarda kadınların başörtülerini yaktığı ve İran rejimine karşı sloganlar attığı protestoların düzenlendiği görüldü. Kürt İnsan Hakları Örgütü Hehe Ngao, yetkilileri silah kullanmakla suçladı. Örgüt, Senendec'deki mahallelerin topçu ve makineli tüfeklerle hedef alınması nedeniyle yetkilileri kınadı.

Reuters, Pazartesi günü Kürt kentleri Senendec, Sakkız ve Divandere'de çok sayıda silahlı güvenlik güçlerinin bulunduğunu ve Cumartesi gününden bu yana protestolarda en az 5 Kürt'ün öldürüldüğünü ve 150'den fazla kişinin yaralandığını bildirdi.

Protestocularla polis arasında şiddetli çatışmalar yaşandı

AFP, İran güvenlik güçlerinin Senendec'in çeşitli bölgelerindeki gece protestolarından sonra mahalleleri bombaladığını aktararak Amini'nin memleketi Sakkız'da silah sesleri duyulduğunu bildirdi.

Mahsa Amini'nin memleketi Kürdistan'daki şehir ve kasabalarda protestocularla çevik kuvvet polisi arasında şiddetli çatışmalar yaşandı. İranlı yetkililer, silahlı İranlı Kürt muhalifler de dahil olmak üzere ‘düşmanları karışıklıklardan’ sorumlu tuttu. İran Devrim Muhafızları, son protestolar sırasında Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) topraklarına saldırılar düzenledi.

İran Yargı Erki Başkanı Gulam Hüseyin Muhsini Ejei, İranlılara soru, eleştiri ve diyalog teklifinde bulundu ve ‘tüm akımlara, gruplara, siyasi kanatlara ve hatta bireylere’ diyaloğa hazır olduğunu söyledi.

Gösterilerden en az 185 kişi hayatını kaybetti

İran'daki İnsan Hakları Örgütü'nün bildirdiğine göre, 16 Eylül'den bu yana protestolara yönelik müdahalelerde aralarında 19 çocuğun da bulunduğu en az 185 kişi hayatını kaybetti.

Ölenlerin çoğu, 30 Eylül'de 90 kişinin öldüğü İran'ın güneydoğusundaki Belucistan eyaletinde, 15 yaşındaki bir kıza polis tarafından tecavüz edilmesinden sonra patlak veren protestoların bastırılması sırasında hayatını kaybetti.

İran Çocuk Haklarını Koruma Derneği, protestolarda çoğu Belucistan eyaletinde olmak üzere en az 28 çocuğun öldürüldüğünü açıkladı. Dernek, ‘Ulusal Çocuk Bayramı’ münasebetiyle yaptığı açıklamada, protestolara katılanlar arasında 2000 yılından sonra doğan kişilerin bulunduğunu belirterek, protestolara katılan çocukların siyasi bir amacının olmadığını vurguladı ve rejimin, özellikle polis ve askeri güçlerin çocuklara karşı şiddet uygulamasını eleştirdi.

IRNA haber ajansı, ölen protestocuların sayısını belirtmeden gösterilerde öldürülen 24 polis ve Besic milisinin resmini yayımladı. İran Emniyet Müdür Yardımcısı Kasım Rızai, protestolarda yaklaşık 2 bin polis memurunun yaralandığını söyledi.

Londra – Tahran / Şarku'l Avsat