Bilge Lider Aliya İzzetbegoviç vefat yıldönümünde saygıyla anılıyor

BURSA ARENA / Haber Merkezi

“Türk’ün evladı, biz Boşnak’ız ama Türk’üz de. Sen de kalbimde taşıdığım acıyı taşıdığın kadar Boşnak’sın. Utanacak tarihimiz, saklayacak hafızamız yok.”  Aliya İzzetbegoviç

Bosna Hersek eski Cumhurbaşkanı, “Bilge Kral” Aliya İzzetbegoviç mücadele ve inançla geçirdiği 78 yıllık ömrünü 18 yıl önce bugün tamamlayarak dünyasını değiştirdi. Bağımsız Bosna-Hersek’in ilk Cumhurbaşkanı büyük fikir ve devlet adamı Aliya İzzetbegoviç, 8 Ağustos 1925 tarihinde Bosna-Hersek’teki Bosanski Şamats (Šamac) kasabasında doğdu. 19 Ekim 2003’te vefat ederek Boşnak halkının kalbine gömüldü.

Bosna Hersek’in “Bilge Kralı” Aliya İzzetbegoviç, Avrupa’da Türk ve Müslüman Boşnak kimliği ile var olmaya çalışan halkının hayatta kalabilme savaşında liderlik yaptı. Yaşadığı sürece ahlakı, prensipleri ve insani değerleri ile anılan ve halkına örnek olmaya gayret eden Bilge Kral’ın ölümü dünyanın pek çok yerinden 150 bine yakın insanı cenazesine getirdi.

ALİYA İZZETBEGOVİÇ KİMDİR?

Babası Mustafa ve annesi Hiba’nın beş çocuğundan birisi olan Aliya, 8 Ağustos 1925’te Bosanski Samac şehrinde dünyaya geldi. Dedesinin ismini ona verdiler. Dedesi Aliya İstanbul’da askerlik yaparken Üsküdarlı bir Türk olan Sıdıka Hanım ile evlendi. Aliya İzzetbegoviç’in bir Türk’tü.

Küçük yaşta ailesiyle Saraybosna’ya taşındı, eğitimine burada devam etti. Aliya, Yugoslavya Müslümanlarının yaşadığı ayrımcılığın farkında olarak büyüdü. İlk gençlik çağlarından itibaren okuyan ve fikirlerini savunabilen bir insan oldu. II. Dünya Savaşında Hırvat Ustaşa rejiminin işgal ettiği Bosna Hersek’te Müslümanların kimliği yok sayıldı ve zulme uğradılar.

Aynı dönemde ırkçı Sırp Çetnikleri de Müslüman Boşnakları katletmeye başlamışlardı. İki grubun da temel hedefi bölgeyi Müslüman Boşnaklardan temizlemekti.

BOSNA GENÇ MÜSLÜMANLAR HAREKETİ

Aliya, henüz Yugoslavya döneminde Müslüman halkı bilinçlendirmeye çalışan  “Mladi Musülmani- Genç Müslümanlar” hareketinde ön plana çıkmaya başlamıştı. İşgalin ardından halkın yaşadığı zorlukları azaltmak için yardım ve destek faaliyetleri de yürütmeye başlamışlardı.

Aliya ve “Genç Müslümanlar” teşkilatının bazı aktif üyeleri, “din bilincinin uyandırılması” suçlaması ile 1946’da tutuklandılar ve hapis cezasına çarptırıldılar.

Komünist Josip Broz Tito’nun yönettiği Yugoslavya döneminde de Boşnak halkının hakları için mücadele etmeye devam eden Aliya, pek çok gazetede takma isimlerle köşe yazıları yazdı. 1970 yılında da “İslam Deklarasyonu” isimli kitabını yayınlandı.

SARAYBOSNA SÜRECİ DAVASI VE ALİYA’NIN MAHKUMİYETİ

Tito’nun 1980 yılında ölmesinin ardından Yugoslavya yeni bir sancılı döneme girdi. Aliya İzetbegoviç, 1983’de 12 arkadaşıyla beraber yeniden tutuklandı. “Saraybosna Süreci” olarak tarihe geçen dava sonunda 14 yıl hapse mahkûm oldu. Hapisteyken “Özgürlüğe Kaçışım-Zindandan Notlar: 1983-1988” adlı kitabını yazdı. 1988 yılında af çıkınca mahkûmiyeti sona erdi.

Aliya İzetbegoviç, bu dönemde Boşnakların hak mücadelesinin en önemli liderlerinden birisi olmuştu.1990 yılında Boşnakların kurduğu Demokratik Eylem Partisinin (SDA) ilk genel başkanı olarak seçildi. SDA ile daha ilk seçimde sağladığı başarı Aliya İzzetbegoviç’i Yugoslavya’ya bağlı Bosna Hersek’in başkanı yaptı.

SIRP KASABI KARADZİÇ: BAĞIMSIZ BOSNA FİKRİ BOŞNAKLARIN SONU OLACAK!

Yugoslavya, 1990- 91’lerde dağılırken büyük bir iç çatışmaya sürüklendi. Tüm halklar kendi geleceklerini kurma gayreti içine girdiğinde Bosna’da da bağımsız devlet olmak için çalışmalar başladı. Bosnalı Sırp siyasetçi Radovan Karadziç gibi politikacılar ise Bosna’nın bağımsızlık fikrinin Boşnakların sonu olacağını savunuyorlardı.

Bağımsızlık için 29 Şubat-1 Mart 1992 tarihinde referandumu yapıldı. Bosnalı Sırpların boykot ettiği referandumdan yüzde 99,7 bağımsız Bosna Hersek kararı çıktı. Ancak bu kararın ardından silahlı Sırp gruplar, Bosna Hersek’e saldırmaya başladılar. Boşnaklar da bu silahlı gruplara karşı Aliya’nın liderliğinde mücadele etmeye başladılar.

SIRP ÇETNİKLERİN BOŞNAK SOYKIRIMI

Sırp Çetnikler, savaş boyunca kadınları ve çocukları öldürmekten çekinmediler. Silahsız sivil halka yönelik büyük katliamlar yaptılar. Boşnakların evlerini ellerinden alıp şehirlerden sürdüler. Kadınlara tecavüz edip, toplama kamplarında masum halka akıl almaz işkenceler yaptılar. Pek çok şehirde soykırımlar yaşandı. Müslüman Boşnaklar, hem Sırplarla hem de Hırvatlarla savaşıyorlardı.

Savaş 19995’te Dayton Anlaşması ile sona erdiğinde 200 bin insan ölmüş 1 milyon insan yerinden yurdundan olmuştu. Yapılan anlaşma Boşnakların haklarını korumasa da savaşı sona erdirmişti.

Savaştan sonra Aliya İzetbegoviç Bosna Hersek’in ilk cumhurbaşkanı oldu. Savaş süresince halkıyla beraber cephelerde mücadele veren İzzetbegoviç, Avrupa’nın ortasında Boşnak halkının maruz kaldığı etnik soykırıma sessiz kalan dünyaya rağmen dimdik ayakta durarak Bosna’nın kurtuluş mücadelesini verdi.

Bağımsız Bosna devletinin mimarı Aliya İzetbegoviç, 19 Ekim 2003’te başkent Saraybosna’da vefat etti. Vasiyeti üzerine Saraybosna’daki Kovaçi Şehitliği’ne defnedildi.

QHA