31 Mart: Azerbaycan Türklerinin Soykırım Günü

31 Mart, Ermenilerin 1918 yılında başta Bakü olmak üzere çevre şehirlerde on binlerce Azerbaycan Türkünü katlettiği olaylara atıfla “Azerbaycan Türklerinin Soykırım Günü” olarak kabul edilmektedir.

Azerbaycan'da Ermeniler tarafından 1918 yılında gerçekleştirilen ve yaklaşık 50 bin kişinin hayatını kaybettiği katliamın kurbanları rahmetle anılıyor. 31 Mart 1918 tarihinde Ermeniler, Bakü'de ve bir çok şehirde on binlerce Azerbaycan Türkü'nü katletti. Mart ve Nisan ayları boyunca Ermeni çeteleri tarafından soykırıma maruz kalan ve topraklarından sürülen Azerbaycan Türklerinin acısına binaen tarihin kara sayfalarından biri olarak her zaman hatırlanıyor. Sovyetler Birliği döneminde gündeme getirilmesine izin verilmeyen bu olay, Azerbaycan'ın bağımsızlığını kazanmasından sonra tün dünyaya duyuruldu. 26 Mart 1998 tarihinde alınan karar ile her yıl 31 Mart tarihi, “Azerbaycan Türklerinin Soykırım Günü” olarak anılmaya başlandı.

SOYKIRIM NASIL GERÇEKLEŞTİ?

Rusya'da 1917 yılında yapılan devrimin ardından Bakü'de yönetimi ele geçiren Bolşeviklerin Ermeni lideri Stepan Şaumyan'ın da desteğini alan Ermeni ve Bolşevik çeteleri, Azerbaycan'a saldırdı. 1918 yılının 30 Mart ve 3 Nisan tarihleri arasında Bakü, Şamahı, Guba, Haçmaz, Lenkeran, Hacıkabul, Salyan, Zengezur, Karabağ, Nahçıvan ve diğer bölgelerde Ermeni ve Bolşevik çeteler tarafından binlerce Azerbaycan Türkü öldürüldü.

Ermeni Devrimci Federasyonu, Bakü'nün denetimini elinde tutan Bolşeviklerin desteğiyle, Müsavat'a yönelik karşı devrimcileri bastırmak için askerî harekâtı başlatmıştır. Çatışma ve olayın sonucunda 3.000 - 12.000 kişi öldürülmüş ve kent içindeki cami, okul ve çeşitli mimari yapılar da büyük hasar görmüştür. Şamahı şehrinde 55.000 ve diğer şehirlerdeyse 35.000 Azerbaycan Türkü türlü işkencelere maruz kalarak katledilmiştir. Ayrıca ölenlerin yüzde 70'i yaşlılar, kadınlar, ve çocuklar gibi savunmasız bireylerden oluşmaktaydı.

Ermenilerin katliamı, Osmanlı Harbiye Nazırı Enver Paşa'nın talimatıyla Nuri Paşa komutasında kurulan Kafkas İslam Ordusu'nun Azerbaycan'a yardıma gelmesi ve ülkeyi çetelerden temizlemesiyle son buldu. Azerbaycan'da yıllardır dünya kamuoyunun 1918 yılında Ermeniler tarafından uygulanan mezalim ve katliamı "soykırım" olarak kabul ettirilmesi konusunda çeşitli çalışmalar yürütülüyor. Konuya ilişkin olarak, 26 Mart 1998'de çıkartılan kararname ile 31 Mart tarihinin, "Azerbaycan Türklerinin Soykırım Günü" olarak anılmasına karar verildi.

TOPLU MEZARLARDAN BİRİ İNŞAAT ÇALIŞMARINDA BULUNDU

Azerbaycan'ın kuzeyinde yer alan Guba şehrinde, 2007 yılında stat inşaatı çalışmaları sırasında tesadüfen açığa çıkarılan toplu mezarlıkta, 1918 yılında Ermeni askerî birliklerince işkence yapılarak katledilen Azerbaycanlı, Lezgi, Tat, Avar, Yahudi ve diğer etnik gruplara ait kişilerin cesetleri bulundu.

QHA