Türkiye Cumhuriyeti dışında yaşayan birçok Türk olduğu gibi, Orta Asya ve Balkanlarda da birçok Türk toplulukları yaşamaktadır. Bunların tümüne birden “Türk Dünyası” diyoruz. Biz bu sütunlarda sadece Batı Trakya Türklerinden bahsedeceğiz.
Batı Trakya Yunanistan’ın kuzeydoğu kısmında bulunmaktadır. Batı Trakya, coğrafi bir bölge adıdır. Aslında Türk, nerede olursa olsun Türk’tür. Batı Trakya Türleri de bu bölge de yaşadıkları için, Batı Trakya bölgesinin isminden dolayı bu isimi almıştır… Burada yaşayan Türkler, Yunan pasaportu taşımaktadır...
Batı Trakya dört bin yıllık bir yerleşim bölgesidir. Batı Trakya’nın ilk sakinleri, Traklardır. Frigyalılar, Etrüskler, İskitler, Persler, Atinalılar, Makedonlar, Keltler, Romalılar, Vizigotlar, Ostrogotlar, Hun, Kuman, Peçenek ve Osmanlı Türkleri (1364 ile 1920 yılları arası) hâkim oldular.[1]
Osmanlı İmparatorluğu döneminde Trakya bir bütündü. Bu bölge “Şarkî Rumeli Vilâyeti” olarak adlandırılmakyadı. 24 Temmuz 1923 Lozan Antlaşmasıyla, 37’ci maddeden 45 maddeye kadar belli bir haklarla İstanbul’daki Rumlar ile Batı Trakya’daki Türkler mübadele dışı bırakıldılar...
Lozan Antlaşması ile İstanbul’daki Rumlar Hristiyan, Batı Trakya’daki Türkler de Müslüman azınlık olarak adlandırıldılar... Yunanistan, bu Andlaşmaya istinaden Batı Trakya’da Türk (Kimliğini) varlığını kabul etmemektedir... Halbuki, Batı Trakya Türkleri bu topraklarda 1364 senesinden beri Türk olarak yaşamaktadır...
Yunanistan Anayasasının 5. Maddesinin birinci ve ikinci paragraflarında şu ifadeler yer almaktadır..;
1. Herkes, başkalarının haklarına ve anayasa hükümlerine ya da ahlak ve kurallarına tecavüz etmemek şartıyla kendi kişiliğini geliştirmek, memleketin sosyal ve ekonomik hayatına katılmak hakkına sahiptir.
2. Yunan egemenliği altında bulunan herkesin hayatı, namusu ile özgürlüğü, milliyet, ırk, dil ve inanç ve siyasi kanaat ayrıcalığı gözetilmeden devletin himayesindedir. Uluslararası hukukun öngördüğü durumlarda istisnalar olabilir. Özgürlük için yaptığı faaliyetlerden dolayı aranan yabancının iadesi yasaktır. Anayasada görüldüğü gibi Yunan vatandaşlarına tüm haklar verilmiş. Ama ne var ki Batı Trakya Türkleri bu haklardan tamamen mahrum bırakılmışlardır.
Lozan Antlaşması’na ek olarak imzalanan göç (mübadele) anlaşmasının başlığı Türk ve Rum ahalinin değişimiyle ilgilidir. Ayrıca 5 Mart 1925’te Cenevre’de hazırlanan raporun başlığında “Batı Trakya’da Türk ırkından azınlık” ifadesi yer almaktadır.
Lozan Andlaşma ile Trakya Kuzey, Doğu ve Batı olmak üzere üçe bölündü... Doğu Trakya Türkiye sınırları içinde yer aldı (Edirne, Tekirdağ ve Kırklareli).., Kuzey Trakya Bulgaristan sınırları içinde, Batı Trakya’da Yunanistan sınırları içinde yer aldı...
Osmanlılar da bu bölgeyi Garbî Trakya diye adlandırdılar... 31 Ağustos 1913 tarihinde “Garbî Trakya Hükûmet-i Muvakkatası” (Batı Trakya Türk Cumhuriyeti) bu topraklarda kuruldu... 29 Eylül 1913’te İstanbul (Ayestefanos) Anlaşması’yla bölgenin kesin olarak Bulgaristan’a bırakılması üzerine yeni Cumhuriyetin 55 gün yaşamını sürdürebildiği ve Batı Trakya bölgesini yitirmiştir. Bölge, 30 Ekim 1913’te Bulgar işgaline uğradı.
Türkiye İle Yunanistan hükümet yetkilileri Ankara’da bir araya gelerek, 10 Haziran 1930 tarihinde “Ankara Türk-Yunan Kültür Antlaşması” imzalandı... Daha sonraları Türkiye ile Yunanistan arasında bir çok kültür ve eğitim antlaşmaları yapıldı... Bu antlaşmalar kimi zaman uygulandı kimi zamanda rafa kaldırıldı... Türkiye Cumhuriyeti Batı Trakya’ya (Gümülcine’ye) Yunanistan da İstanbul’a konsolosluk açtılar... Bu tarihte Batı Trakya’da yaşayan Türkler kayıt altına alındı... Fransız, Türk ve Yunanlılardan oluşan temsilciler heyeti, Batı Trakya Türklerine “Etapla-Etaplis” (Yerleşik) belgesi verdiler... Böylece Batı Trakya’daki Türkler de Türk kimliğini kazanmış oldular... Batı Trakya Türkleri Türkiye sınırları içinde ikamet veya gayri menkul satın alacakları zaman bu belge Türk makamları tarafından kendilerinden talep edilmektedir. “Etapla”, bi nevi Batı Trakya Türklerinin Türklük (Belgesi) tapusudur...
Önceden de belirttiğimiz gibi, Batı Trakya bu gün Yunanistan sınırları içinde yer almaktadır.
Batı Trakya’nın doğusunda, Türk-Yunan sınırını belirleyen Meriç Nehri; Batısında Mesta-Karasu nehirleri; Kuzeyinde Bulgaristan; Güneyinde Ege Denizi bulunmaktadır.
Batı Trakya’nın nüfusu 350.000 civarındadır. Bu nüfusun 150.000’i Türk’tür. Türklerin yüzde sekseni köylerde, yüzde yirmisi de şehirlerde oturmaktadır.
Batı Trakya’nın Ege Denizi’ne inen düzlük kısmına Ova, Rodop Balkanları etekleri kısmına Yaka, Yaka’nın kuzeyindeki dağlık bölgeye ise Balkan Kolu adı verilmektedir.
Dağlık bölgede yaşayan bu Türkler, diğer Türk köyleriyle irtibat sağlayamazlar… Bulgaristan sınırı boyunca batıdan doğuya, Türkiye sınırına kadar uzanan 8 kilometre enindeki bölge “Yasak Bölge” durumundadır. Bu yasak bölgede on binlerce Türk yaşamaktadır. Buraya giriş çıkışlar özel izne tabidir. Almanya’daki Derneklerimizin “Avrupa Parlamentosu” “Avrupa Konseyi” ve “İnsan Haklarını” savunan kurumlara yaptıkları şikâyetleri sonucunda bu yasak, kısmen kaldırılmıştır.
Batı Trakya’daki Türk ahalinin yüzde 95’i tarım ve hayvancılıkla uğraşmaktadır. Tarımla uğraşan Türklerin bir kısmı da tütün üreticisidir. Bundan başka buğday, mısır, pancar, pamuk ve meyve yetiştiricisidir. Ancak yüzde 5’i küçük esnaf ve sanatkârdır.
Batı Trakya 8578 kilometre kare olup Xanthi (İskeçe), Rodop (Gümülcine) Evros (Dedeağaç) , olmak üzere üç ayrı vilayetten oluşmaktadır.
1923 yılında toprak mülkiyetinin yüzde 84’ü Türklere aitti. Günümüzde ise ancak yüzde 27’si Türk Azınlığın elinde kalmıştır.
Batı Trakya’da yaşayan Türklerin nüfus artış hızı % 2,8’dir. 1923’ten bu yana bu topraklarda yaşayan Türklerin sayısının en az 920 bin civarında olması gerekirken, göçler sonucu bu rakam 150 bine düşmüştür.
Bu gün Batı Trakya dışında Türkiye, Amerika, Avusturalya, Almanya, İngiltere, Hollanda ve diğer ülkelerde birçok Batı Trakya Türk’ü yaşamaktadır...
Batı Trakya, 24 Temmuz 1923 Lozan Barış Antlaşması ile Yunanistan’a bırakılmıştır.
Batı Trakya Yunanistan’ın kuzeydoğu kısmında bulunmaktadır. Batı Trakya, coğrafi bir bölge adıdır. Aslında Türk, nerede olursa olsun Türk’tür. Batı Trakya Türleri de bu bölge de yaşadıkları için, Batı Trakya bölgesinin isminden dolayı bu isimi almıştır… Burada yaşayan Türkler, Yunan pasaportu taşımaktadır...
Batı Trakya dört bin yıllık bir yerleşim bölgesidir. Batı Trakya’nın ilk sakinleri, Traklardır. Frigyalılar, Etrüskler, İskitler, Persler, Atinalılar, Makedonlar, Keltler, Romalılar, Vizigotlar, Ostrogotlar, Hun, Kuman, Peçenek ve Osmanlı Türkleri (1364 ile 1920 yılları arası) hâkim oldular.[1]
Osmanlı İmparatorluğu döneminde Trakya bir bütündü. Bu bölge “Şarkî Rumeli Vilâyeti” olarak adlandırılmakyadı. 24 Temmuz 1923 Lozan Antlaşmasıyla, 37’ci maddeden 45 maddeye kadar belli bir haklarla İstanbul’daki Rumlar ile Batı Trakya’daki Türkler mübadele dışı bırakıldılar...
Lozan Antlaşması ile İstanbul’daki Rumlar Hristiyan, Batı Trakya’daki Türkler de Müslüman azınlık olarak adlandırıldılar... Yunanistan, bu Andlaşmaya istinaden Batı Trakya’da Türk (Kimliğini) varlığını kabul etmemektedir... Halbuki, Batı Trakya Türkleri bu topraklarda 1364 senesinden beri Türk olarak yaşamaktadır...
Yunanistan Anayasasının 5. Maddesinin birinci ve ikinci paragraflarında şu ifadeler yer almaktadır..;
1. Herkes, başkalarının haklarına ve anayasa hükümlerine ya da ahlak ve kurallarına tecavüz etmemek şartıyla kendi kişiliğini geliştirmek, memleketin sosyal ve ekonomik hayatına katılmak hakkına sahiptir.
2. Yunan egemenliği altında bulunan herkesin hayatı, namusu ile özgürlüğü, milliyet, ırk, dil ve inanç ve siyasi kanaat ayrıcalığı gözetilmeden devletin himayesindedir. Uluslararası hukukun öngördüğü durumlarda istisnalar olabilir. Özgürlük için yaptığı faaliyetlerden dolayı aranan yabancının iadesi yasaktır. Anayasada görüldüğü gibi Yunan vatandaşlarına tüm haklar verilmiş. Ama ne var ki Batı Trakya Türkleri bu haklardan tamamen mahrum bırakılmışlardır.
Lozan Antlaşması’na ek olarak imzalanan göç (mübadele) anlaşmasının başlığı Türk ve Rum ahalinin değişimiyle ilgilidir. Ayrıca 5 Mart 1925’te Cenevre’de hazırlanan raporun başlığında “Batı Trakya’da Türk ırkından azınlık” ifadesi yer almaktadır.
Lozan Andlaşma ile Trakya Kuzey, Doğu ve Batı olmak üzere üçe bölündü... Doğu Trakya Türkiye sınırları içinde yer aldı (Edirne, Tekirdağ ve Kırklareli).., Kuzey Trakya Bulgaristan sınırları içinde, Batı Trakya’da Yunanistan sınırları içinde yer aldı...
Osmanlılar da bu bölgeyi Garbî Trakya diye adlandırdılar... 31 Ağustos 1913 tarihinde “Garbî Trakya Hükûmet-i Muvakkatası” (Batı Trakya Türk Cumhuriyeti) bu topraklarda kuruldu... 29 Eylül 1913’te İstanbul (Ayestefanos) Anlaşması’yla bölgenin kesin olarak Bulgaristan’a bırakılması üzerine yeni Cumhuriyetin 55 gün yaşamını sürdürebildiği ve Batı Trakya bölgesini yitirmiştir. Bölge, 30 Ekim 1913’te Bulgar işgaline uğradı.
Türkiye İle Yunanistan hükümet yetkilileri Ankara’da bir araya gelerek, 10 Haziran 1930 tarihinde “Ankara Türk-Yunan Kültür Antlaşması” imzalandı... Daha sonraları Türkiye ile Yunanistan arasında bir çok kültür ve eğitim antlaşmaları yapıldı... Bu antlaşmalar kimi zaman uygulandı kimi zamanda rafa kaldırıldı... Türkiye Cumhuriyeti Batı Trakya’ya (Gümülcine’ye) Yunanistan da İstanbul’a konsolosluk açtılar... Bu tarihte Batı Trakya’da yaşayan Türkler kayıt altına alındı... Fransız, Türk ve Yunanlılardan oluşan temsilciler heyeti, Batı Trakya Türklerine “Etapla-Etaplis” (Yerleşik) belgesi verdiler... Böylece Batı Trakya’daki Türkler de Türk kimliğini kazanmış oldular... Batı Trakya Türkleri Türkiye sınırları içinde ikamet veya gayri menkul satın alacakları zaman bu belge Türk makamları tarafından kendilerinden talep edilmektedir. “Etapla”, bi nevi Batı Trakya Türklerinin Türklük (Belgesi) tapusudur...
Önceden de belirttiğimiz gibi, Batı Trakya bu gün Yunanistan sınırları içinde yer almaktadır.
Batı Trakya’nın doğusunda, Türk-Yunan sınırını belirleyen Meriç Nehri; Batısında Mesta-Karasu nehirleri; Kuzeyinde Bulgaristan; Güneyinde Ege Denizi bulunmaktadır.
Batı Trakya’nın nüfusu 350.000 civarındadır. Bu nüfusun 150.000’i Türk’tür. Türklerin yüzde sekseni köylerde, yüzde yirmisi de şehirlerde oturmaktadır.
Batı Trakya’nın Ege Denizi’ne inen düzlük kısmına Ova, Rodop Balkanları etekleri kısmına Yaka, Yaka’nın kuzeyindeki dağlık bölgeye ise Balkan Kolu adı verilmektedir.
Dağlık bölgede yaşayan bu Türkler, diğer Türk köyleriyle irtibat sağlayamazlar… Bulgaristan sınırı boyunca batıdan doğuya, Türkiye sınırına kadar uzanan 8 kilometre enindeki bölge “Yasak Bölge” durumundadır. Bu yasak bölgede on binlerce Türk yaşamaktadır. Buraya giriş çıkışlar özel izne tabidir. Almanya’daki Derneklerimizin “Avrupa Parlamentosu” “Avrupa Konseyi” ve “İnsan Haklarını” savunan kurumlara yaptıkları şikâyetleri sonucunda bu yasak, kısmen kaldırılmıştır.
Batı Trakya’daki Türk ahalinin yüzde 95’i tarım ve hayvancılıkla uğraşmaktadır. Tarımla uğraşan Türklerin bir kısmı da tütün üreticisidir. Bundan başka buğday, mısır, pancar, pamuk ve meyve yetiştiricisidir. Ancak yüzde 5’i küçük esnaf ve sanatkârdır.
Batı Trakya 8578 kilometre kare olup Xanthi (İskeçe), Rodop (Gümülcine) Evros (Dedeağaç) , olmak üzere üç ayrı vilayetten oluşmaktadır.
1923 yılında toprak mülkiyetinin yüzde 84’ü Türklere aitti. Günümüzde ise ancak yüzde 27’si Türk Azınlığın elinde kalmıştır.
Batı Trakya’da yaşayan Türklerin nüfus artış hızı % 2,8’dir. 1923’ten bu yana bu topraklarda yaşayan Türklerin sayısının en az 920 bin civarında olması gerekirken, göçler sonucu bu rakam 150 bine düşmüştür.
Bu gün Batı Trakya dışında Türkiye, Amerika, Avusturalya, Almanya, İngiltere, Hollanda ve diğer ülkelerde birçok Batı Trakya Türk’ü yaşamaktadır...
Batı Trakya, 24 Temmuz 1923 Lozan Barış Antlaşması ile Yunanistan’a bırakılmıştır.
[1]Geniş bilgi için bknz. (www.battam.com), Batı Trakya Manevi Tarihi, C I ve II. Batı Trakya Türkleri Araştırma Merkezi Yayınları.