Coronavirüs (Covid-19) salgını dünya çapında hızla yayılırken, vaka ve can kayıpları artmaya devam ediyor. Önlenemeyen bu artışın endişeleri artırdığına da dikkat çekiliyor. Bu satırlar yazılırken yapılan açıklamalara göre Dünya genelinde vaka sayısı 32 milyon 800 bini aşarken, hayatını kaybedenlerin sayısıysa 994 bini geçmiş durumda.
Ölümcül salgına karşı aşı bulunması için çalışmalar da devam ediyor. Bu kapsamda Dünya Sağlık Örgütü'nden (DSÖ) dikkat çeken bir açıklama yapıldı. Açıklamaların endişe verici olduğunun altını çizelim.
DSÖ Acil Durum Programı Başkanı Mike Ryan, Covid-19'a karşı başarılı bir aşının yaygın olarak kullanılacağı güne kadar koronavirüse bağlı ölümlerin dünya çapında 2 milyona ulaşabileceğini aktardı.
Geçmiş dönemlerde yaşanan salgınlarda 20 milyona yaklaşan ölümlerin olduğu göz önüne alınırsa covid-19 nedeni ile dünyada 2 milyon kişinin ölümü bile bir başarı olarak değerlendirilebiir.
Dikkat edilecek olursa Türkiye’de de salgınla mücadele doludizgin gitmesine rağmen yükselişin önüne geçilemiyor.
Özellikle yoksul ve kalabalık ülkelerde etkili olan salgının aşı bulunmadan önlenmesinin zor olabileceği de uzmanlarca dile getiriliyor.
Ölümcül salgına karşı birlikte ve uyumlu hareket edilmemesi halinde bu sayının daha da fazla olacağını kaydeden Ryan, "Bunu yapmazsak bahsettiğiniz sayı sadece hayal edilebilir değil, ne yazık ki çok muhtemel" dedi. Tüm dünyada kısıtlamaların ve tecritlerin hafifletilmesinin ardından virüsün gençler arasında yayıldığına dikkat çeken Ryan, vaka sayılarındaki artış nedeni ile gençlerin suçlanmaması gerektiğini dile getirdi.
Öte yandan dünya genelinde koronavirüs vaka sayısı 33 milyona, toplam can kaybı ise 1 milyona yaklaşırken gerçek sayıların bu rakamlardan çok daha yüksek olduğu ifade ediliyor.
Melbourne Üniversitesi küresel hastalık yükü grubu direktörü Prof. Alan Lopez, gerçek ölüm sayısının 1.8 milyon olduğunu, yapılan hesaplamalara göre yıl sonuna kadar 3 milyona yükselebileceğini açıkladı. Lopez, "1 milyon ölüm oldukça korkutucu bir sayı. Ancak esas soru bu sayının gerçek olup olmadığı. Kulağa korkutucu gelse de 1 milyon gerçek sayıdan oldukça düşük bir tahmin" ifadelerini kullandı.
Uzmanlar gelişmiş sağlık sistemi olan ülkelerde dahi gerçek ölüm sayılarını belirlemenin zorluğundan bahsediyor. Mart-Mayıs arasında ABD'de bile on binlerce CovidD-19 ölümünün kayda geçmediği tahmin ediliyor.
Dünya Sağlık Örgütü Temmuz ayında koronavirüs ölümlerini sınıflandırmak için bir kılavuz yayınlamıştı. Kılavuzda, ölen kişinin Covid-19 belirtileri göstermiş olması durumunda, net bir alternatif sebep yoksa, teyit edilmiş bir vaka olup olmadığını bakmadan ölüm sayısına dahil edilmesi gerektiği ifade edildi. Kılavuza göre önceden mevcut rahatsızlıklar hastalığı ağırlaştırmış olsa dahi, bu vakaların Covid-19 ölümü olarak sayılması gerekiyor. Ancak dünya genelinde birçok ülkede hâlâ bu metodoloji uygulanmıyor.
Bu arada ABD'li bilim insanları, kanlarında D vitamini seviyesi normal olan Covid-19 hastalarında ciddi vaka ve ölüm sayısının, bu vitaminin eksik olduğu kişilere göre çok daha düşük olduğunu belirledi.
Kandaki D vitamini seviyesinin hastalığın ciddiyetini ve Covid-19'daki ölüm oranını nasıl etkilediğini analiz eden Boston Üniversitesi Tıp Fakültesi araştırmacıları, hastaneye yatırılan 235 hastadan kan örnekleri aldı ve D vitamin seviyesini ölçtü. Vücutlarında yeterli D vitamini olan Covid-19 hastalarında olumsuz klinik sonuç, komplikasyon veya ölüm riskinin çok daha düşük olduğu ortaya çıktı.
Araştırmacılar özellikle de yeterli D vitamini düzeyine sahip 40 yaş üzeri hastaların enfeksiyondan ölme olasılığının, D vitamini eksikliği olanlara göre yüzde 51.5 daha az olduğunu, ayrıca C-reaktif protein seviyesinin daha düşük, lenfosit seviyesinin ise daha yüksek olduğunu saptadı.
Konu hakkında çok çelişkili açıklamalar devam ediyor. Bugüne kadar sonuca ulaşılabilecek olumlu adımların atılmaması da ayrıca endişeyaratıyor.
İşin bir başka sıkıntılı tarafı da şu:
Önümüz kış. Grip mevsimi. Gribin covid-19’u tetikleyebileceği ve salgının daha da yayılmasından endişe ediliyor. Bağışıklık sistemi zayıf olanların yaşına bakılmaksızın bu hastalığa yakalanabileceğini de gözlerden uzak tutmamanız gerekiyor.
.
necdetbuluz@gmail.com
www.facebook.com/necdet.buluz