Koroanvirüs nedeni ile Amerika ve bazı AB ülkeleri Çin’i suçluyor. Hatta Çin’e tazminat davaları bile açılacak. Çin ise yapılan tüm suçlamaları kabul etmiyor. Ortalık beklendiği gibi karışacak.
Başta Amerika olmak üzere birçok ülkenin Çin’e yüklenmesi ve suçlamaları artırması ile de siyasi gerilimin de üst seviyelere çıkabileceği konuşuluyor.
İngiliz dış politikası düşünce kuruluşu Henry Jackson Derneği, Çin'in Covid-19'un dünya üzerindeki ekonomik etkisinden sorumluluğu olduğu yönünde rapor hazırlandı. Raporda Çin hükûmetinin uluslararası sağlık sorumluluklarını ihlal ettiğine dair deliller de sunuldu. Küresel olarak 1 milyon 300 binden fazla insanı enfekte eden, 70 bin kişinin de ölümüne sebep olan koronavirüsün İngiltere, ABD ve Japonya da dâhil olmak üzere G7 ulus grubuna 3,2 trilyon sterline mal olduğu belirtilen raporda bu zararların Çin'den tazmin edilmesinin yolları anlatıldı.
BM'ye ve Uluslararası Adalet Divanına gitmek de dahil olmak üzere bir dizi muhtemel yollardan Çin'e yönelik tazminat davaları gündemde. Açılacak davaların hepsinde de Çin Komünist Partisinin en kötü haberleri dış dünyadan gizlemeye çalıştığı ve hastalığın yayılmasına sebep olduğu yönünde.
Eğer Çin Covid-19'dan sorumlu tutulursa ülkeler, Pekin'den kanuni olarak trilyonlarca dolar talep edebilir.
Raporda, Çin hükûmetinin hastalığı erken ele alması ve Dünya Sağlık Örgütü'ne (DSÖ) yeterli bilgi vermemesi, Pekin yönetiminin imzaladığı ve yasal olarak mecburi tuttuğu bir antlaşma olan Uluslararası Sağlık Tüzüklerinin (UST) Altıncı ve Yedinci Maddelerini ihlal ettiği iddia edildi.
Uluslararası hukukun ihlallerinin bir sonucu olarak Çin'in yol açtığı zarar sadece G7 ülkelerinde 3,2 trilyon trilyon £'a (4,11 trilyon $) kadar çıkabilir.
İngiltere'nin resmî olarak ilan edilen devlet harcamalarına bağlı olarak 351 milyar £ (449 milyar $) değerinde zarar talep edebilecek. Aynı şekilde ABD'nin 933,3 milyar £ (1 trilyon 200 milyar $), Kanada 47,9 milyar £ (59 milyar $) ve Avustralya 29.9 milyar £ (37 milyar $) talep edebilir.
İşin ilginç tarafı Çin tarafından virüsün Avrupa kaynaklı olduğu da ileri sürülmeye başlandı.
Nasıl mı? Gelin, hep birlikte gelişmelere bakalım:
Corona virüsünde ikinci dalga paniği yaşanan Çin'in başkenti Pekin'de, vakalardaki genom dizilim verileri yayınlandı. Uzmanlar, ön sonuçlara göre virüsün Avrupa kaynaklı olduğunu öne sürüyor.
Çin'in Ulusal Mikrobiyoloji Veri Merkezi’nin internet sitesinde yayınlanan rapor, genom verilerinin 11 Haziran'da toplanan iki insan ve bir çevre olmak üzere üç örneğe dayandığını ortaya koydu.
Pekin, 11 Haziran'da son aylar içinde ilk kez yeni vakalar bildirmişti. Kentte sekiz gün içinde, güneybatıdaki Xinfadi toptan gıda merkeziyle bağlantılı toplam 183 vaka bildirildi.
Çin Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) yetkilisi Zhang Yong bugün yayınlanan makalede, “Öncü genomik ve epidemiyolojik çalışma sonuçlarına göre, virüs Avrupa'dan geliyor, ancak şu anda Avrupa'da yayılan virüsten farklı. Şu anda Avrupa'da yayılan virüsten daha eski” diye konuştu.
Reuters’ın haberine göre Yong, virüsün Çin'e nasıl geldiğine dair çeşitli olasılıklar olduğunu söylerken, “İthal dondurulmuş gıda ürünlerinde veya Xinfadi gibi karanlık ve nemli ortamlarda gizlenmiş olabilir, ortam dezenfekte edilmemiş veya sterilize edilmemiş olabilir” dedi.
CDC'nin baş epidemiyoloji uzmanı Wu Zunyou, son yaptığı açıklamalarda devlet medyasına yaptığı açıklamada Pekin'deki ‘corona‘ genom türünün Avrupa ülkelerinkine benzediğini, ancak doğrudan Avrupa ülkelerinden gelmediğini söylemişti.
Bazı Çinli bilim insanlarının şu açıklamalarını da önemsemek gerekiyor:
“Koronavirüsün Çin kaynaklı olduğu iddia ediliyor. Ancak, yapılan tahliller ve araştırmalar bu virüsün Avrupa kaynaklı olduğunu ve Çin’e de Avrupa’dan geldiğini gösteriyor. Bu konuda daha geniş araştırmalar olacak. Sonucun açıklanması ile virüsün hangi noktalardan yayılmış olduğu gerçeğini de tüm dünya öğrenmiş olacak.”
Çelişkili açıklamalar yapılıyor. Suçlamalar havalarda uçuşuyor. Bir yandan da virüs yayılmayı sürdürüyor.
Gelişmeler işin daha da karışacağını, suçlamaların karşılıklı olarak süreceğini gösteriyor.
necdetbuluz@gmail.com
www.facebook.com/necdet.buluz