Dost ve kardeşimiz Azerbaycan, şimdi işgalden kurtarılmış topraklarında yeniden yapılandırma çalışmalarına başladı. Dağlık Karabağ’ın Ermenistan işgalinden kurtarılmasından sonra bu zengin ve verimli topraklardan daha fazla yararlanmak için yeni bir dönem başlatılacak. Yerli ve yabancı yatırımcıların buraya çekilmesi için de yeni bir planlamaya gidilecek.
Bakü’de yayınlanan İki Sahil Gazetesi’nde Roya Rasimgizi’nin sorularını yanıtlayan ANAS Doğu Çalışmaları Enstitüsü'nün önde gelen araştırmacılarından Tarih Felsefe Doktoru Doçent Subhan Talibli "Kurtarılan bölgelerde yeniden yapılanma çalışmaları planlı, sistematik ve planlı bir şekilde yürütülüyor. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev 2020 sonuçlarıyla ilgili bir toplantıda yaptığı konuşmada, bu konuda belirlenen hedefleri toplumumuza aktardı ve Azerbaycan'ın güçlü bir devlet olarak kurtarılmış topraklarımıza yeniden can vermeye ve bu toprakları yeniden canlandırmaya kararlı olduğunu söyledi.Her Azerbaycanlı toprakları için canını feda etmeye hazırdır” dedi.
Tarih Felsefe Doktoru Doçent Subhan Talibli “Karabağ bölgesi ülkemizin kalkınmasında büyük rol oynayacak. Bunun için bütçeden ayrılan para ile kısa zamanda çalışmalara başlanılacak” açıklaması ile kararlılıklarını dünya kamuoyuna açıkladı.
Talibli, Azerbaycan devletinin kurtarılan toprakların restorasyonu, ilgili altyapının oluşturulması, bölgenin Azerbaycan ekonomisine entegrasyonu için bu yıl devlet bütçesinden 2,2 milyar manat tahsis edileceğini söyledi. Sınırların restorasyonunun finansmanı, şu tedbirler için toplam 4,6 milyar manat ayrıldığına da vurgu yapan Talibli konu hakkında bakınız neler söylüyor:
“Karabağ, gizemli yapısı, yer altı ve yerüstü kaynakları ile ekonomimize büyük kazançlar sağlayacak ve bölgesel bir bilim, kültür merkezi haline gelecektir. turizm, sanat ve ticaret. Güzel Karabağ'ımızda yapılan inşaat ve çevre düzenleme çalışmalarından, halkımızın memleketlerine dönüşünden, toprak işlemesinden, kurtarılmış tüm şehirlerin ve köylerin restorasyonundan sosyal, ekonomik, kültürel, bilimsel vb. Bu bölge, altyapı, istihdam, özellikle petrol dışı sektörde yeni yerli ve yabancı yatırımların çekilmesinden sonra Azerbaycan'ın kalkınmasında büyük rol oynayacaktır. Muhatabımız, kurtarılmış bölgelerin restorasyonu ve kalkınmasına kapsamlı bir yaklaşım sağlamak için faaliyetlerin birkaç aşamada uygulanmasının planlandığını belirtti. İlk aşama yönetişim ve güvenlik, altyapı ve sonraki aşama sosyal hizmetler, ekonomik yeniden yapılanma ve kalkınmanın yanı sıra bölgenin doğal kaynakları, ekonominin geleneksel sektörleri, rehabilite edilmiş ulaşım koridorları ve halihazırda inşaat halindeki araçlar dahil olmak üzere ulaşım merkezlerini ele alır. Demiryollarına yakınlıkları, profilleri ve uzmanlıkları göz önünde bulundurularak öngörülmektedir: “Ayrıca asıl mesele Ermenistan'ın işgali ve vandalizmi sonucunda ülkemize verilen maddi, manevi, ekonomik, çevresel ve diğer zararlardır. Hasarı değerlendirmek ve Ermeni hükümetinden talep etmek önemlidir. Elbette Azerbaycan devletinin ilgili kurumları işgalci Ermenistan'a ve uluslararası kuruluşlara raporlar, belgeler, personel, fotoğraflar, soruşturma materyalleri vb. Sağlıyor. sunacak. Zafer Ordusu Başkomutanı Başkomutanı ve muzaffer halkın, Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Birinci Başkan Yardımcısı Mehriban Aliyeva'nın kurtarılan bölgelere ziyaretlerinin yanı sıra Şuşa'nın da kanı pahasına olduğunu kaydetti. Şehitlerimiz ve gazilerimiz, tarihi ve siyasi önemi. Ayrıca Fuzuli bölgesinde Fizuli Uluslararası Havalimanı'nın temeli olan Fuzuli-Şuşa karayolunun temeli, Laçin bölgesinde Gulebird Hidroelektrik Santrali'nin açılışı, " Zangilan bölgesindeki akıllı köy "de önemli etkinliklerdir. Projenin başlatılması, yeşilliklerin ekilmesi, yeni tarlalarla tanışma, 100 km uzunluğundaki Horadiz-Zangilan-Agband demiryolunun inşası vatandaşlarımızın hareketini kolaylaştıracak,Nahçıvan ile direkt demiryolu bağlantısının kurulmasını sağlayacak.”
Karabağ bölgede neden bu kadar önemli? Geçmişte bu bölgede nasıl bir oyun oynandı? Ermenilerce bölgede Azerbaycan sivillerine karşı işlenen katliamların arkasında kimler vardı? Şimdi de kısaca bunlara değinelim:
Dağlık Karabağ Güney Kafkasya'da hukuken Azerbaycan'a bağlı ancak de facto olarak hiçbir ülke tarafından tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin egemenliği altında bulunan tarihi bölge.
Dağlık Karabağ Ermenistan'ın hak talebinde bulunduğu ve hak ihlal ettiği bir bölge olma özelliğini taşıyor. Dağlık Karabağ sorunu, Sovyetler Birliği'nin dağılma sürecinde Ermenilerin bu bölgelerde hak iddia etmesiyle başladı.Ermeniler, 1991'de Hankendi'yi, 1992'de Hocalı ve Şuşa'yı işgal etti.
Daha sonra Laçın, Hocavend, Kelbecer ve Ağdere'yi de ele geçiren Ermeniler, 1993'te Ağdam'a girdi. Ağdam'ı, Cebrayıl, Fuzuli, Gubadlı ve Zengilan illerinin işgali izledi.Azerbaycan topraklarının yüzde 20'si işgal edildi, 1 milyona yakın kişi de yaşadıkları bölgeleri terk etmek zorunda kaldı.
Azerbaycan ve Ermenistan, 4-5 Mayıs 1994'te Bişkek'te Bağımsız Devletler Topluluğu Parlamentolararası Meclisi, Kırgızistan Parlamentosu, Rusya Federal Meclisi ve Dışişleri Bakanlığının inisiyatifiyle "Bişkek Protokolü" olarak bilinen ateşkes anlaşmasını imzaladı. Ancak ateşkes, kağıt üzerinde kaldı ve çatışmalarda binlerce asker öldü.
Minsk Grubu, Ermenistan-Azerbaycan anlaşmazlığı ve Dağlık Karabağ sorununun barışçıl yollarla çözülmesini teşvik ve taraflar arasında aracılık etmek amacıyla 1992'de kuruldu. Eş başkanlığını Rusya, Fransa ve ABD'nin yürüttüğü AGİT Minsk Grubu, aradan geçen 28 yılda birçok girişimde bulunmasına rağmen Dağlık Karabağ sorununun çözümüne yönelik somut neticeler elde edemedi.
Sonuç belli:
Son çıkan çatışmalarda Azerbaycan ordusu Ermenileri perişan etti, işgal altındaki Karabağ ve diğer topraklarını kurtardı. Ermeni orduları dağıldı, haklı savaşı kazanan taraf da Azerbaycan oldu.
necdetbuluz@gmail.com
www.facebook.com/necdet.buluz