Pandemi ve Rusya- Ukrayna savaşı gıda gerçeğini oraya koydu. Daha çok üretip, daha kaliteli ve ucuz ürün elde etmek durumundayız.
İşin bir başka yönü de şu:
Türkiye’de üretim geliyor. Tarlada 1-2 lira olan ürün tezgâhlarda 15-20 liraya kadar çıkıyor. Üreten ürününden kar edemiyor. Aracılar kazanıyor. Tüketiciler de ucuz ürün bulmakta zorlanıyor. Bütün bunları alt alta koyduğumuza enflasyonda da yükselişin devam ettiğini görüyoruz.
Dünyada gıda fiyatları gerilirken, Türkiye’de artıyor. Dünya gıda fiyatları ekim ayında şeker, tahıl, bitkisel yağlar ve et fiyatlarındaki düşüşlerin etkisiyle Mart 2021’den bu yana en düşük seviyeye gerilemiş bulunuyor.
Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ekimde aylık bazda yüzde 3,43, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yüzde 1,94 artış gösterdi. Yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında yüzde 61,36, yurt içi üretici fiyatlarında yüzde 39,39 olarak kaydedildi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, ekim itibarıyla 12 aylık ortalamalar dikkate alındığında, tüketici fiyatları yüzde 54,26, yurt içi üretici fiyatları yüzde 58,46 arttı. Ekonomist Hakan Kara, verileri; “Enflasyon eğilimi yavaşlasa da halen 2024 hedefinin üzerinde bir trende işaret ediyor” şeklinde yorumladı.
Öte yandan, Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen yeniden değerleme oranına esas teşkil eden Yİ-ÜFE, ekim ayı sonunda 12 aylık ortalamalara göre yüzde 58,46 artış gösterdi. Çeşitli vergi ve harçlarla ilgili kanunlarda, vergi, harç ve ceza tutarlarının her yıl yeniden değerleme oranı kadar artması öngörülüyor.
Sanayinin dört ana sektörünün ekimde yıllık bazda değişimleri, madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 69,21, imalatta yüzde 53,74, su temininde yüzde 72,72 artış yönünde olurken, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 40,19 azalış olarak gerçekleşti.
Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri incelendiğinde, ara malında yüzde 45,58, dayanıklı tüketim malında yüzde 61,37, dayanıksız tüketim malında yüzde 67,47, sermaye malında yüzde 65,19 artış oldu, enerjide yüzde 12,91 azalış hesaplandı.
Küresel gıda fiyatları gerilerken, Türkiye’de yüzde 72 artışla manşet enflasyonun üzerine çıktı. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından derlenen fiyatlara göre küresel gıda fiyatları ekim ayında yüzde 11 geriledi.
Böylelikle küresel olarak gıda fiyatlarında yıllık düşüş serisi 12. aya ulaştı. Dünya gıda fiyatları ekim ayında şeker, tahıl, bitkisel yağlar ve et fiyatlarındaki düşüşlerin etkisiyle Mart 2021’den bu yana en düşük seviyeye geriledi.
Ekim ayı enflasyonunun açıklanmasıyla birlikte iş yerlerine yapılacak kira artış oranı belirlendi. Kira kontrat süresi bu ay dolan işletme sahipleri kiralarına yüzde 54,26 oranında zam yaparak ödeme gerçekleştirecek. Geçtiğimiz ay zam oranı yüzde 55.30 olmuştu. Konutlarda kira artış oranı 2 Temmuz 2024 tarihine kadar yüzde 25 olacak.
Tüketici fiyatları bazında ekimde fiyatı en fazla artan ürün yüzde 22,4 ile “çocuk giyimi” olarak hesaplandı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, çocuk giyimindeki fiyat artışını, yüzde 17,73 ile demir yolu ile şehirler arası yolcu taşımacılığı, yüzde 16,84 ile kadın giyimi, yüzde 16,14 ile kadın ayakkabısı, yüzde 10,78 ile yumurta izledi.
Ekimde fiyatı en çok artış gösteren diğer ürünler arasında yüzde 10,2 ile erkek giyimi, yüzde 9,47 ile şekerlemeler, çikolatalar ve kakao ürünleri, yüzde 9,15 ile sebze (patates ve bazı yumru bitkiler hariç), yüzde 8,83 ile kuzu eti, yüzde 8,57 ile kuru meyve ve sert kabuklu yemişler yer aldı.
Geçen ay en fazla fiyat düşüşü yüzde 12,97 ile hava yoluyla yolcu taşımacılığında oldu. Bu ürünü yüzde 5,69 ile taze meyveler takip etti.