Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ABD Başkanı Trump arasında son telefon konuşmasında Rusya’dan alınacak olan S-400 savunma füze sistemlerinin görüşüldüğü ve konunun geriliminin düşürdüğü açıklanmıştı.
Türkiye’yi, F-35 yaptırımıyla tehdit eden Washington ilk kez yumuşama sinyali verdi. Trump’ın, ortak komisyon teklifini kabul ettiği belirtildi. Ancak Pentagon’dan “ret” açıklaması geldi. Reuters ise Ankara’da, füzelerin teslim tarihini haziran sonrasına erteleme formülünün konuşulduğunu öne sürdü.
Görebildiğimiz kadarı ile sıkıntı büyüyor. Ortaya çıkan bu gerilim artar mı, düşer mi art arda gelen hamlelerle bunun nasıl sonuçlanacağını kısa zamanda öğrenmiş olacağız.
S-400 krizinde olası ABD yaptırımlarıyla ilgili Ankara’daki endişelerin Cumhurbaşkanı Erdoğan’a iletildiğini iddia etti. Türk Silahlı Kuvvetleri’ne yönelik olası ABD yaptırımı ve F-35 uçaklarının teslimatının iptal edilmesiyle ilgili endişelerle ilgili Erdoğan’a bilgi verilirken “Teslim tarihini Haziran sonrasına erteleme” formülünün de gündeme geldiği belirtildi.
Üst düzey yetkililerden biri “ABD ile tansiyonun yeniden yükselmesi şu aşamada istenmiyor. Şu anki plan, S-400’lerin haziran ayında teslim edilmesi. Ama tartışmalar da sürüyor. Görüşmelerin sonucuna bağlı olarak ertelenebilir de. Bazı üst düzey yetkililer teslimatın, en azından Haziran ayında yapılmasına karşı çıkıyor. Bir üst düzey yetkili bu görüşünü Erdoğan’a da iletti” diye konuştu.
Aynı yetkili, S-400 teslimatına karşı çıkan Ankara’daki görevlilerin NATO ile ilişkileri bozacağı, ABD’nin yaptırımlarını devreye sokacağı ve Amerikan yapımı Patriot füzelerini tamamen devre dışı bırakacağı endişesini taşıdığını aktardı.
S-400 anlaşmasının içeriğine hakim olan bir başka Türk yetkili ise olası ABD yaptırımlarının başkentte endişe yarattığını doğruladı, ancak Türkiye’nin pozisyonundan geri adım atmayacağını söyledi. Zaten Erdoğan da diğer yetkililer de “olay kapanmıştır” demişlerdi.
Ajansa konuşan bir savunma sanayi yetkilisi de Türkiye’nin ABD ile bağlarına zarar vermek istemediğini belirterek “Erdoğan-Trump görüşmesinde iki tarafın da birbirini daha iyi anlaması mümkün” dedi. İki liderin haziran ayında Japonya’da düzenlenecek G-20 zirvesinde bir araya gelmesi planlanıyor.
Moskova S-400 teslimatının Haziran ayında başlayacağını açıklamıştı. ABD yönetimi ise Düşman Ülkelere Yaptırım Yoluyla Karşı Koyma Yasası (CAATSA) yasası çerçevesinde füze sisteminin Türkiye’de monte edilmeye başladığı andan itibaren bir dizi yaptırım kararı için Kongre’ye tasarılar sunmuştu.
Türkiye ve Amerika’nın S-400’lere ilişkin ortak çalışma grubu konusunda uzlaştığına ilişkin haberler FETÖ’den hapis cezası alan eski NASA çalışanı Serkan Gölge’nin ev hapsine alınmasının ardından geldi. Trump, Gölge konusunda Cumhurbaşkanı Erdoğan’a kameralar önünde yaptığı açıklamada teşekkür etti. Hem Middle East Eye haber sitesi hem de Bloomberg’ün internet sitesinde yer alan habere göre, Trump telefon görüşmesinde çalışma grubu önerisine sıcak baktığının mesajını verdi.
Ancak Bloomberg’e konuşan ve konuyla ilgili bilgi sahibi olan Amerikalı bir yetkiliye göre, Amerikan tarafının görüşü söz konusu grubun yapacağı çalışmadan çıkacak bulguların ABD’nin Rus sistemlerinin yerleştirilmesinin F-35’leri riske atacağı tezini destekleyeceği yönünde.
İki tarafın S-400 ve F-35’ler konusunda oluşturulacak çalışma grubu üzerinde mutabık kaldığı haberi görüşmelerde bir miktar ilerleme sağlandığının ancak bir açılım olmadığının işareti olarak algılansa da ABD’den gelen ikinci sinyal olumlu havayı bozdu.
Pentagon açıklamasında ortak çalışma grubu önerisine karşı olunduğu belirtilerek “Bizim ortaklığımız sadece F-35 projesi ve Amerikan Patriot sistemleri içindir” denildi. Açıklamada “Türk ve Amerikan askerleri her seviyede iletişimi sürdürüyor. S-400 F-35’i düşürmek için üretildi ” ifadelerine yer verildi. Açıklamayı yapan Pentagon Sözcüsü Pahon’un “S-400 konusundaki endişeler hafifletilemez” cümlesi dikkat çekti.
Özetleyelim:
Başkan Trump ile Pentagon arasındaki görüş ayrılıklarının artık çok açık biçimde ortaya çıktığı görülüyor. Trump’un sözlerinin bundan sonra ne kadar bağlayıcı olacağı da tartışılacaktır.
Daha önce de birçok konuda Trump ile Pentagon arasında görüş ayrılıkları olmuş, görüş ayrılıklarında Pentagon’un Trump’u ikna ederek öne çıktığı görülmüştü.
Dikkat edilecek olursa Başkan Trump’un her açıklamasının ardından, sıkıntılı bir durum söz konusu olduğunda Pentagon’dan aykırı sesler yükseliyor. Bu nedenle biz Trump’un her söylediğinin doğruluğunu ve yerine getirilip getirilemeyeceğini de hesaba katmak durumundayız.
necdetbuluz@gmail.com
www.facebook.com7necdet.buluz