Şurası bir gerçek:
İki yıldır dünyayı kasıp kavuran pandemi ekonomileri alt-üst etti. Amerika gibi süper bir devlet bile pandemi nedeniyle enflasyona yenik düştü. Ürünler ise % 9.6 oranında arttı. Pahalılık nedeni ile Amerikan halkının da zor günler yaşamaya başladığına dikkat çekiliyor.
ABD’de üretici fiyatları süregelen enflasyon baskılarının bir göstergesi olarak Kasım ayında bir önceki yıla göre %9,6 gibi rekor bir artış gösterdi. Enflasyonun ise tavan yaptığı Amerika’da gereken adımlar atılmaya ve önlemler alınmaya başladı.
ABD Çalışma Bakanlığı tarafından Salı günü yapılan açıklamada, enflasyonu tüketicilere ulaşmadan ölçen üretici fiyat endeksinin, Ekim ayındaki aylık yüzde 0,6'lık artışın ardından Kasım ayında yüzde 0,8 arttığı belirtildi. Bu, son dört ayın en yüksek aylık verisi oldu.
Ekim'de yüzde 0,3 düşen gıda fiyatları, Kasım'da yüzde 1,2 arttı. Enerji fiyatları, Ekim ayındaki yüzde 5,3'lük artışın ardından yüzde 2,6 arttı.
Enflasyondaki 12 aylık artış, Eylül ve Ekim aylarında belirlenen yüzde 8,6'lık yıllık artışlara ilişkin eski rekorları aşarak yeni bir rekor kırdı. Bu artış son toptan ürün fiyatlarındaki yüzde 1,2'lik ve hizmet fiyatlarındaki yüzde 0,7'lik artış üretici fiyatlarındaki artışın temel nedenleri oldu.
Gıda ve enerji fiyatlarının hariç tutulduğu çekirdek enflasyon, Kasım ayında yüzde 0,8 arttı ve çekirdek fiyatlar son 12 ayda yüzde 9,5 arttı.
12 yılın en yüksek rakamı.
Mal kategorisinde, demir-çelik hurda fiyatı yüzde 10,7 artarken, benzin, jet yakıtı ve endüstriyel kimyasalların fiyatları yükseldi. Gıda kategorisinde taze sebze ve meyve fiyatları yükselirken tavuk fiyatları düştü.
Üretici fiyatlarındaki artış Cuma günü, tüketici fiyatlarının Kasım ayında sona eren 12 ayda yüzde 6,8 oranında arttığı haberlerinin ardından geldi.
Bu hafta yılın son toplantısını gerçekleştiren ABD Merkez Bankası’nın (FED) Çarşamba günü, aylık tahvil alımlarını azaltma hızını arttıracağını ve muhtemelen enflasyonu kontrol altına alma kararlılığını göstermek için 2022'nin ortasına kadar kilit gösterge olan faiz oranını yükseltmeye başlamanın yolunu hazırlayacağını açıklaması bekleniyor.
Ülkede enflasyon 1982 yılından bu yana en yüksek seviyeye çıktı. Son verilere göre, ABD’de yıllık enflasyon 6,8’e yükseldi.
Kasım ayında da artan fiyatlar, ABD’de Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) oranını son 39 yılın zirvesine taşıdı. Kasım’da aylık fiyat artışı da yüzde 0,8 artış olarak kayda geçti.
Ekim ayına göre fiyat artışı yüzde 0,1 daha az artmış olsa da genel olarak ABD’de enflasyondaki yükseliş trendi devam etti. Yükselen enflasyonun ana kalemlerinden birini akaryakıt fiyatları oluşturuyor. Akaryakıt fiyatlarında görülen yüzde 6,1’lik artış ve salgın sonrası tedarik zincirinde oluşan aksamalar enflasyonun yüksek seyretmesine neden oluyor.
ABD’de gıda fiyatları da son bir yılda yüzde 6,4 oranında yükseldi. Bu da 2008 Aralık ayından bu yana görülen en yüksek artış olarak kaydedildi. Artan enflasyon, çalışanların ücretlerinde yapılmış artışların da erimesi anlamına geliyor. Buna göre çalışanların ücret artışları Kasım ayı itibariyle yüzde 1,9 oranında eridi.
Ekonomistler, ABD’de yılsonu enflasyon oranının da 6,8 olarak gerçekleşmesini beklediklerini ifade ediyorlar.
ABD’de bir süredir fiyat artışı süren ikinci el araç piyasasındaki yükseliş geride bıraktığımız ayda da devam etti. Son iki ayda ikinci el araç fiyatları otomobil ve kamyonlarda yüzde 2,5 arttı. Sıfır otomobil fiyatlarında da yüzde 1,1 artış oldu. Sıfır araç fiyatları böylece son 7 aydır devam eden yükselişini sekizinci aya da taşımış oldu. Sıfır araç fiyatlarının artışında da uluslararası alanda çip üretimlerindeki düşüş etkili oluyor.
necdetbuluz@gmail.com
www.facebook.com/necdet.buluz